12 Nisan 1961’de Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) vatandaşı Yuri Gagarin dünyanın ilk insanlı uzay uçuşunu gerçekleştirerek uzaya giden ilk kozmonot unvanını aldı.
1962 yılından beri Rusya’da her yıl Kozmonotluk Günü olarak, 1969 yılından itibaren ise, dünyada Uluslararası Havacılık ve Kozmonotluk Günü 12 Nisan’da kutlanıyor. Ayrıca, 2011 yılında, Birleşmiş Milletler bugünü Uluslararası İnsanlı Uzay Uçuşu Günü olarak ilan edildi.
Gagarin'in dünyanın yörüngesini dolaştığı uzay yolculuğu, toplamda 108 dakika sürdü ve 327 kilometre yüksekliğe ulaştı.
Yolculuk esnasında kullanıldığı, “Dünya mavi ve çok güzel. Harika görünüyor” cümlesi Gagarin’in akıllardan silinmeyen sözleri olarak tarihe geçti.
Yolculuk sonrası raporuna ne yazdı?
Uçuş sonrası raporunda Gagarin, uzaydaki ilk insan olma konusundaki uzay uçuş deneyimini şöyle ifade etti:
Ağırlıksız olma duygusu, Dünya koşullarına kıyasla biraz yabancıydı. Burada, sanki kayışlarda yatay bir konumda asılıyormuşsunuz gibi hissediyorsunuz. Sanki askıya alınmış gibi hissediyorsunuz.
Uçuş sonrası ilk açıklama
Uçuştan sonra Gagarin, Sovyet lideri Nikita Kruşçev'e yaptığı açıklamada, "Yenidoğan döneminde Anavatan Görüşmeleri, Anavatan Bilir" tınısını ıslık çaldığını söyledi.
Şarkının ilk iki satırı: "Anavatan duyar, Anavatan bilir / Oğlunun gökyüzünde uçtuğunu" Bu yurtsever şarkı Dmitri Shostakovich tarafından 1951'de (Opus 86), Yevgeniy Dolmatovsky sözleriyle yazdı.
Uzay Çağı'nın başlangıcına atıfta bulunan kelime ne?
Lansman kontrol odası ile Gagarin arasındaki radyo iletişimi, roket fırlatıldığında şu diyaloğu içeriyordu:
Korolev: "Ön aşama ..... orta ..... ana ..... kalkış! İyi bir uçuş dileriz, her şey yolunda"
Gagarin: "Поехали!" (Poyekhali! -Hadi gidelim!)
Poyekhali! İnsanlık tarihinde Uzay Çağı'nın başlangıcına atıfta bulunan, Doğu Bloku'nda tarihi bir ifade haline geldi.
"Tanrı görmedim"
Bazı kaynaklar Gagarin'in uçuş sırasında "Herhangi bir Tanrı'yı burada görmüyorum" şeklinde yorumladığını iddia etti. Bununla birlikte, uzay uçuşu sırasında Dünya bazlı istasyonlar ile yaptığı konuşmaların verbatim kayıtlarında böyle bir kelime görülmemektedir.
2006 yılındaki bir röportajda Gagarin'in arkadaşı Albay Valentin Petrov, kozmonotun böyle sözleri hiç söylemediğini belirterek, "Boşluk var ama herhangi bir Tanrı görmedim" dediğini söyledi.
Yuri Gagarin'in ölümü
Gagarin, 27 Mart 1968 tarihinde, rutin bir eğitim uçuşunda Kirzhach yakınlarına düşen uçakta hayatını kaybetti. Kazanın sebebi hiçbir zaman tam olarak öğrenilememesine rağmen, araştırmalar uçağın, bir Su-11 uçağının yarattığı türbülans yüzünden düşmüş olabileceğini gösterdi.