Yakınlarında yaşam olabilir! İşte dev halkalı gezegenin gizemi

Satürn, Güneş’e yakınlık konusunda altıncı sırada yer alır ve Jüpiter’den sonra güneşin etrafında dönen en büyük ikinci gezegendir. Satürn halkalarıyla ünlü olsa da Jüpiter, Uranüs ve Neptün de dahil olmak üzere diğer tüm dev gezegenlerde halka sistemleri bulunur. Ancak Satürn, yüzeyinde sarı ve altın şeritlere sahip olmasının yanı sıra güneş sistemindeki diğer gezegenlerden daha fazla uyduya sahip olmasıyla öne çıkıyor; bu uydulardan bazıları Dünya dışında yaşam aramak için en iyi yerler arasında bulunuyor. İşte Satürn ile ilgili bilgiler.

Satürn özellikleri

Satürn özellikleri ile öne çıkan bir gezegendir. Bu nedenle ilk önce dev halkalı gezegenin özelliklerine bakalım. Satürn adını Yunan mitolojisindeki Kronos’tan alır. Güneş sistemimizde Güneş’e yakınlık konusunda 6. gezegendir. Dünya’nın hacminden 700 kat daha büyük bir hacme sahip olan Satürn gezegen olarak eşsizdir. Ayrıca Satürn, Merkür, Venüs, Mars ve Jüpiter gibi çıplak gözle görülebilen beş gezegenden biridir.

Gezegen, yoğun sıcaklıklara ve basınçlara maruz kalan sıvı metalik hidrojen ile sarılmış kayalık malzeme ile çevrili, demir ve nikel gibi metallerden oluşan yoğun bir çekirdeğe sahiptir. Son araştırmalar, Satürn’ün çekirdeğinin Dünya’nınki gibi katı bir küre olmadığını, daha çok kayalardan, buzdan ve metalik sıvılardan oluşan bulanık bir yapıda olduğunu ve bunun da devasa halkalarının yapısını ve kütle çekimini etkilediğini ileri sürüyor.

1. Satürn, güneş sistemindeki en az yoğun gezegendir

Saturn özellikleri denince ilk dikkat çeken şey dev halkalı gezegenin yoğunluğudur. Satürn’ün yoğunluğu 0.687 gram/santimetre küptür. Karşılaştırmamız gerekirse, su 1 gram/santimetre küp ve Dünya ise 5,52’dir. Satürn sudan daha az yoğun bir gezegen olduğu için, yeterince büyük bir havuzun içine Satürn’ü koysaydık bir elma gibi yüzerdi.

2. Satürn yassı bir gezegendir

Satürn, kendi ekseni üzerinde o kadar hızlı döner ki, gezegen kendisini yassı bir küre şeklinde düzleştirir. Bunu Satürn’ün bir fotoğrafına baktığınızda görebilirsiniz. Tabii ki, onu ezen, ekvatorun dışarı çıkmasına neden olan hızlı dönüştür.

Merkezden kutuplara olan mesafe 54.000 km iken, merkezden ekvatora olan mesafe 60.300 km’dir. Başka bir deyişle, ekvator üzerindeki konumlar, merkezden kutuplara göre yaklaşık 6.300 km daha uzaktır. Ekvatordaki noktaların Dünya’nın merkezinden daha uzak olduğu Dünya’da da benzer bir fenomenimiz var, ancak bu durum Satürn’de çok daha aşırıdır.

3. İlk gök bilimciler, Satürn’ünün halkalarının uydu olduğunu düşündüler

Galileo, ilkel teleskopunu 1610’da Satürn’e çevirdiğinde, Satürn’ü ve halkalarını görebiliyordu, ancak neye baktığını bilmiyordu. Halkaların aslında Satürn’ün iki yanına yapışmış iki büyük uydu olabileceğini düşündü. Hollandalı gökbilimci Christian Huygens, 1655 yılında çok daha iyi bir teleskopla Satürn’ü gözlemledi. Satürn’ün her iki tarafındaki uyduların aslında halkalar olduğunu fark etti. Huygens ayrıca Satürn’ün en büyük uydusu Titan’ı keşfeden ilk kişiydi.

4. Satürn uzay araçları tarafından sadece 4 kez ziyaret edildi

Dünya’dan gönderilen sadece 4 uzay aracı Satürn’ü ziyaret etti ve bunlardan üçü kısa uçuşlardı. İlki, 1979’da Satürn’ün 20.000 km yakınında uçan Pioneer 11 idi. Ardından 1980’de Voyager 1 ve 1981’de Voyager 2 geldi. Cassini isimli uzay aracı 2004 yılında Satürn’e gönderildi ve Satürn’ün etrafında yörüngeye girip gezegenin, halkalarının ve uydularının fotoğraflarını çekti.

5. Satürn’ün 82 tane uydusu vardır

Satürn özellikleri denince akla gelen ilk soru “Satürn’ün kaç uydusu var?” oluyor. Satürn 82 tane uyduya sahiptir. Bunlardan bazıları, güneş sistemindeki en büyük ikinci uydu olan Titan gibi büyüktür. Ancak çoğu küçüktür, sadece birkaç km çapında olan uyduların resimleri ve isimleri yoktur. Aslında, son birkaç tanesi sadece birkaç yıl önce NASA’nın Cassini yörünge aracı tarafından keşfedildi. Muhtemelen önümüzdeki yıllarda daha fazlası keşfedilecek.

Satürn’ün en derinlemesine çalışması, 1997 yılında Dünya’dan fırlatılan ve 2004 yılında halkalı gaz devine ulaşan NASA-ESA ortaklığındaki Cassini-Huygens misyonu tarafından yapıldı. Huygens sondası 2005 yılında Titan’a indi ve dış güneş sistemindeki bir uydunun yüzeyine ulaşan ilk robot oldu. İnerken denizlerin, nehir kanallarının ve dağların muhteşem fotoğraflarını çekti. Planetary Society’ye göre, Cassini, 15 Eylül 2017’ye kadar Satürn’ün etrafındaki yörüngede kaldı, toplam 294 yörünge yaptı ve ardından gezegenin atmosferine daldı.

6. Satürn’de bir günün uzunluğu yakın zamana kadar bir gizemdi

Satürn, büyük ölçüde gazdan oluştuğu için gezegenin tamamı aynı hızda dönmez. Bu nedenle Satürn’ün dönüş hızını hesaplamak bilim insanları için çok zor oldu. NASA’da görev yapan bilim insanları bu süreyi hesaplamak için Cassini adlı uzay aracındaki verileri kullandılar. Böylece Satürn’deki bir günün 10 saat, 33 dakika ve 38 saniye uzunluğunda olduğunu hesapladılar.

7. Satürn’ün halkaları yaşlı veya genç olabilir

Satürn özellikleri diye söylendiğinde akla gelen ilk şey gezegenin halkaları olur. Satürn’ün halkalarının Güneş Sistemi’nin başlangıcından bu yana (yaklaşık 4,54 milyar yıl önce) oluşmuş olması mümkündür. Ya da belki Satürn’ün yaşıyla karşılaştırıldığında nispeten yenilerdir. Gök bilimciler hala Satürn’ün halkalarının kökenini tam olarak anlamış değiller.

8. Satürn’ün halkaları bazen kayboluyor

Aslında halkalar yok olmuyorlar ama kayboluyor gibi görünüyorlar. Satürn’ün ekseni, tıpkı Dünya gibi eğik. Biz kendi açımızdan baktığımızda, Satürn’ün Güneş etrafındaki 30 yıllık yolculuğunu yaparken değişen konumunu görüyoruz. Bazen halkalar tamamen açıktır ve onları tüm ihtişamıyla görürüz, ancak diğer zamanlarda halkaların kenarlarını görürüz. Bu durumda halkalar kaybolmuş gibi görünürler. Bu olay, 2008-2009’da oldu ve 2024-2025’te tekrar olacak.

9. Satürn’ü çıplak gözle görmek mümkündür

Satürn, çıplak gözle görülebilen beş gezegenden biridir. Satürn gece gökyüzündeyse, dışarı çıkıp onu görebilirsiniz. Ancak gezegenin halkalarını görmek için bir teleskopa ihtiyacınız olacak. Gökyüzündeki o parlak gezegeni arkadaşlarınıza ve ailenize göstererek onları şaşırtabilirsiniz.

10. Satürn yakınlarında yaşam olabilir

Satürn yaşamaya elverişli bir gezegen değildir. Ancak Satürn’ün uydularından biri olan Enceladus’ta yaşam olabilir. NASA’nın Cassini uzay aracı kısa süre önce Enceladus’un güney kutbundan çıkan buz gayzerlerini keşfetti. Bu, bazı süreçlerde uyduyu yeterince sıcak tuttuğu ve suyun yüzeyin altında sıvı şeklinde kalabileceği anlamına gelir. Kısa süre içerisinde daha fazla araştırma yapmak için Enceladus’a özel bir uzay aracı gönderilecek.

Kaynak: listelist.com