İnatçı ve geçmeyen yorgunluğu görmezden gelmeyin... Yorgunluk kronik bir sorun olabilir mi?

KRONİK YORGUNLUK NEDİR?

Yorgunlukta kişinin uykusunu ne kadar iyi aldığı, nasıl beslendiği ve stres düzeyi önemlidir. Geçici yorgunluklar çok önemli sayılmamaktadır ancak kronik yorgunluk olduğunda bu durum mutlaka önemsenmelidir. Sürekli yorgun hissetmek kişiyi sosyal ya da iş hayatında geri plana düşürdüğü zaman sorun oluşturmaktadır. Kişi, daha önce yorulmadan rahatlıkla yapabildiği işleri artık yorularak yapıyorsa bir doktora başvurmalı, yorgunluğun sebebi araştırılmalıdır.

Kronik yorgunluk sendromu kişinin herhangi bir hastalık şikayetinin olmadığı, 6 aydan fazla süredir devam eden sürekli yorgunluk hissine denmektedir. Gündelik hayatta yapılan faaliyetler yorgunluk, halsizlik sonucu gerçekleştirilemez. Kronik yorgunluk sendromunda; yorgunluk, halsizlik, kas ağıları sürekli uyku ve uykusuzluk hali, ayakta yorgunluk hissi görülmektedir. Kronik yorgunluk sendromu, 20-40 yaş arası kadınlarda, erkeklerden 4 kat fazla görülmektedir.

KRONİK YORGUNLUK NEDEN OLUR?

Kronik yorgunluk sendromu toplumda sıkça karşılaşılan bir psikolojik sorundur. Ancak nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Kronik yorgunluk sendromu çoğunlukla 30-50 yaş arasındaki insanlarda görülür ancak kadınlar erkeklere oranla bu durumdan daha sık etkilenirler. Kronik yorgunluk sendromundan muzdarip kişiler en az 6 ay olmak üzere kas ve eklem ağrıları yaşayabilirler ve bu süreçte de yorgunluk ile enerji kayıpları devam eder. 

Hastalığın kesin bir nedeni olmasa da bazı etkenler hastalığın gelişim riskini arttırmaktadır. Bunların başında stres gelir. Sürekli stres altında uzun saatler çalışan ve çokça sorumluluğu olan insanlar stresi diğer insanlara göre daha sık yaşarlar ve buna bağlı olarak fiziksel sağlıkları da olumsuz yönde etkilenir. Böylece kronik yorgunluk sendromuna sahip olabilirler. 

KRONİK YORGUNLUK BELİRTİLERİ NELERDİR?

Kronik yorgunluğun belirtileri, kısa dönem için etkili olan stres ve yorgunluk belirtileri ile benzerlik gösterirler. Bu yüzden iki olay birbiri ile karıştırılabilir. Her kendini yorgun ve halsiz hisseden insan kronik yorgunluk sendromu hastası diye bir şart yoktur. Hastalığın kesin tanısı için bu tanıyı alanında uzman bir hekimin yapmış olması gerekir. 

Eğer kişideki yorgunluk ve halsizlik hissi çok uzun zamandır devam ediyorsa ve buna mide bulantısı, karın ağrısı gibi fiziksel belirtiler de eşlik ediyorsa ortada kronik yorgunluk sendromunun varlığından şüphe edilebilir.

KRONİK YORGUNLUK KİMLERDE GÖRÜLÜR?

Kronik yorgunluk sendromu ortalama olarak 30-50 yaş aralığında görülmekle birlikte hem kadınlarda hem de erkeklerde görülebilir. Ancak kadınların kronik yorgunluk sendromuna yakalanma oranı erkeklere oranla daha fazladır. Hastalığın bilinen kesin bir nedeni yoktur ve kökeninin organik mi yoksa psikiyatrik mi olduğu hala tam olarak bilinememektedir. 

SÜREKLİ YORGUNLUK HİSSİ NEDEN OLUR?

Sürekli yorgunluk hissinin birçok sebebi olabilmektedir. Anemi, tiroit hastalıkları, kalp hastalıkları, enfeksiyon hastalıkları, metabolik hastalıklar, kanser, uyku bozuklukları, depresyon ve stres sonucu sürekli yorgunluk hissi görülebilmektedir.

KRONİK YORGUNLUK NASIL GEÇER?

Kronik yorgunluk bir hastalık sebebiyle oluşuyorsa bu hastalığın tedavisi edilmesiyle kronik yorgunluk hissi de ortadan kalkabilmektedir. Altta yatan bir hastalık yoksa kronik yorgunluk sendromu tedavisi kişiye özel bir şekilde belirlenmektedir. Hastaya özel hazırlanmış düzenli egzersiz programları ve verilecek  psikolojik destek de çok önemlidir. Yaşam şekli değişiklikleri ve beslenme terapileri de tedavinin bir parçasıdır. Tedavi süresince hasta her aşamada iyileşeceği yolunda cesaretlendirilmeli ve hasta, aile ve hekim yakın iş birliği içinde olmalıdır.

KRONİK YORGUNLUĞA HANGİ ÖNLEMLER ALINMALIDIR?

Düzenli egzersiz alışkanlığı edinilmeli ve stres azaltılmalıdır.
Sıcak yaz günlerinde ağır yiyecekler yerine zeytinyağlı hafif yiyecekler tercih edilmelidir.
Su tüketimi artırılmalı, susuz kalmak metabolizmayı yavaşlatarak yorgunluğa yol açabilmektedir.
Uyku alışkanlığı iyileştirilmeli, her gece aynı saatte ve yeterli uyumak alışkanlık haline getirilmelidir. Uyku öncesinde kafeinli, alkollü içeceklerden, nikotinden, aşırı yağlı yiyeceklerden ve aşırı aktiviteden kaçınılmalıdır.
Güneş ışınlarının dik geldiği 11.00- 15.00 saatleri arasında 20 dakika boyunca güneş koruyucu olmadan güneşlenilmelidir.

HANGİ VİTAMİNLER KULLANILMALIDIR?

C,D E, B6, B12 vitaminleri ve koenzim Q10, çinko, magnezyum gibi mineraller halsizlik ve yorgunluk için kullanılan vitamin ve mineraller arasında yer almaktadır.

KRONİK YORGUNLUK TEDAVİSİ NASILDIR? 

Tedavide amaç, hastalık semptomlarını iyileştirmektir. Kişiye özel belirlenen egzersiz uygulamalarının düzenli olarak yapılmasının yanı sıra hastaya psikolojik destek verilmesi de çok önemlidir. Yaşam şekli değişiklikleri ve beslenme terapileri de tedavinin bir parçasıdır. Tedavi süresince hasta her aşamada iyileşeceği yolunda cesaretlendirilmeli ve hasta, aile ve hekim yakın iş birliği içinde olmalıdır. Kronik yorgunluk sendromunun tedavisi kişiye özel olmalıdır.

Yeterli, dengeli ve sağlıklı beslenme bağışıklık sisteminin güçlü olması için gereklidir. Öğün atlamamaya özen gösterin. Az ve sık yiyin. Beyaz rafine edilmiş tahıllar yerine; tam buğdaylı, çavdarlı, yulaflı ve kepekli rafine edilmemiş tahılları ve besinleri tercih edin. Gün içerisinde 8-10 bardak su içmeye özen gösterin. Kızartmalardan uzak durun, bunların yerine fırında haşlama, buğulama tercih edin. Yağlı besinlerden mümkün olduğunca uzak durun. Özellikle akşam yemeklerini sebze ağırlıklı olmasına dikkat edin.

TANI VE TEŞHİS NASIL YAPILIR? 

Kronik yorgunluk sendromunda var olan belirtilerin başka bir hastalıktan kaynaklanıp kaynaklanmadığı anlamak için klinik bir takım muayeneler ve tahliller yapılmaktadır. Hasta hikayesi de diğer bütün hastalıklarda olduğu gibi kronik yorgunluk sendromu teşhisinde önemlidir. Hastalıkların dışında uyku bozuklukları ve psikolojik rahatsızlıklar da kronik yorgunluk sendromuna neden olabileceği için doğru teşhisi koyabilmek için bu olasılıklarında değerlendirilmesi gerekmektedir. Kronik yorgunluk sendromu tanısı psikolog, psikiyatrist ve ilgili diğer tıbbi branşların olduğu multidisipliner bir ekiple değerlendirilerek konulmaktadır.

KRONİK YORGUNLUĞA SEBEP OLAN HASTALIKLAR NELERDİR? 

Anemi

Tiroit hastalıkları

Kalp hastalıkları

Metabolik hastalıklar

Enfeksiyon hastalıkları

Uyku bozuklukları

Depresyon ve stres

HANGİ ÖNLEMLER ALINMALIDIR?

 Stres azaltılmalı ve düzenli olarak egzersiz yapılmalıdır. Sıcak havalarda ağır gıdalar tüketilmemeli ve daha hafif yiyecekler tercih edilmelidir. Bol bol su tüketilmelidir. Uyku düzeni oluşturulmalı ve yatmadan önce kafein, alkol, sigara ve yağlı yiyeceklerden uzak durulmalıdır.