10 Aralık İnsan Hakları Gününde çağrı: Engelli haklarını gerileten düzenlemeleri değiştirelim

10 Aralık İnsan Hakları Gününde çağrı: Engelli haklarını gerileten düzenlemeleri değiştirelim

Engellilerin Haklarına Erişim Platformu, Meclis’teki son düzenlemelere tepki gösterdi. Engellilerin haklarında geriye düşüldüğü belirtilen açıklamada ‘Böylece, engellilerin emekliliği SGK bürokratlarının çalışma gücü kaybına ilişkin keyfi kararlarına bırakılmıştır.’ denildi.

Meclis’teki yeni düzenlemelerin engelli haklarını geriye götürdüğü vurgulandı. 10 Aralık İnsan Hakları Günü nedeniyle açıklama yapan Engellilerin Haklarına Erişim Platformu Sözcüsü Av. Turhan İçli “Engellilerin erken emeklilik hakkı anlamsız ve işlevsiz hale gelmiştir.” dedi. İçli, SGK yasası ile ÖTV’siz araç kullanımına ilişkin değişikliklerin engelli örgütleri ile müzakere edilmesini istedi.
Turhan İçli’nin açıklaması şöyle:

“Bugün 10 Aralık: İnsan Hakları Günü. İnsan hakları ihlallerinin doruk noktasına çıktığı ülkemizde, genel ifadeler kullanmak yerine son aylardaki engelli hakları ihlallerine dikkat çekmeyi uygun buluyoruz.
“Son yıllarda engelli haklarında geriye gidiş süreci hız kesmeden devam ediyor. Engellilerin yaşamını güçleştirecek düzenlemeler art arda TBMM’nin gündemine gelmeye devam ediyor.

YAPILAN DEĞiŞİKLİKLER

“Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi adıyla hazırlanan torba kanun taslağı, TBMM komisyonlarından değiştirilmeksizin geçti. 2008 yılı Ekim ayından önce işçi statüsünde çalışan engellilerin emekliliğinde, engellilik raporuna göre Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilen vergi indirim belgesi esas alınıyordu. Bu taslağa göre, “norm ve standart birliğinin sağlanması” gerekçesiyle SGK tarafından belirlenecek çalışma gücü kaybı esas alınacak. Buna ek olarak, engellilerin engel derecesine ve ödedikleri prim/gün sayısına göre 15 ile 19 yıl arasında emekli olma olanağını sağlayan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 87’nci maddesi yürürlükten kaldırılıyor.

“Bu iki düzenleme birlikte değerlendirildiğinde aşağıdaki sonuçlara ulaşıyoruz:

“Engellilerin erken emeklilik hakkı anlamsız ve işlevsiz hale gelmiştir.

“Erişilebilirlik ve sosyal aktiviteleri de hesaba katan engellilik değerlendirmesi yerine, belirlenmesi bir hayli güç ve karmaşık olan, üstelik diğer toplumsal aktiviteleri ve erişilebilirliği bir parametre olarak göz önünde bulundurmayan çalışma gücü kaybı kriteri kullanılmaya başlanmıştır.

“Böylece, engellilerin emekliliği SGK bürokratlarının çalışma gücü kaybına ilişkin keyfi kararlarına bırakılmıştır.

‘VARLIKLI KESİMLER YERİNE ENGELLİLERE YÜKLENİYORLAR’

“Öte yandan, AK Parti hükümeti ekonomik krize çözüm arayışında tasarruf önlemlerini artırmak için, varlıklı kesimlerin aşırı kazançlarını sınırlandırmak ve doğrudan vergilendirme yöntemine ağırlık vermek yerine toplumun en düşük gelir kesimini oluşturan engellilere yüklenmeye devam ediyor. Bu yılın ortalarında engellilerin kullandığı ithal teknolojik ürünlerde KDV muafiyeti kaldırıldı. Şimdi, engellilerin iktisap ettikleri araçların kullanımını sınırlandıracak; suistimalleri önleme bahanesiyle bu araçların alımını güçleştirecek yöntemlere sıra gelmiş görünüyor.

“Bu konuda biri yönetmelik, diğeri yasa olmak üzere iki değişiklik var:

“1. 04/12/2024 tarihinde yürürlüğe giren Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile özel tertibatlı araç kullanıcılarının aracı bizzat kullanmaları, araçta engelli bulunsa bile başkasının kullanmasının yasaklanması öngörülüyor.

“2. Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nda yapılmak istenen değişiklikle, daha önce kamu alacaklarına uygulanan yeniden değerleme oranında artırılan ÖTV’den bağışık engelli araçlarının değerini, yerli katkı oranını, motor silindir hacmini ve emisyon türünü topluca veya ayrı ayrı belirleme yetkisi Cumhurbaşkanı’na verilmek isteniyor.

SINIRLAYICI NİTELİKTE

“Her iki düzenleme de engellilerin bağımsızlığını, toplumsal yaşama etkin katılımını ve seyahat hakkını sınırlayıcı niteliktedir. ÖTV’siz araç kullanma hakkının suistimalini önleme bahanesiyle engellilerin ÖTV’den bağışık araç alma ve kullanma koşulları zorlaştırılmakta; engelliler mağdur edilmekte ve toplumsal yaşamın dışına itilmektedir.

“Daha önce, hiç değilse engellilerin ÖTV’siz olarak satın alabilecekleri araçların fiyatı kamu alacaklarına uygulanan yeniden değerleme oranında artıyordu. Ama şimdi bu düzenleme Cumhurbaşkanlığı’nın yetkisine veriliyor. Cumhurbaşkanının bu yetkiyi her yıl düzenli olarak kullanıp kullanmayacağını bilmiyoruz. Ancak Cumhurbaşkanının ÖTV’siz araç fiyatlarını %50 artırma yetkisi bulunduğu halde bugüne dek hiç kullanmadığını biliyoruz. Bu durum, ÖTV’siz alınabilecek araç fiyatlarının her geçen yıl düşmesine ve engellilerin kullanabilecekleri seçeneklerin giderek daralmasına yol açacaktır.

‘BİZZAT KULLANMA ŞARTI OLAĞAN AKIŞA AYKIRI’

“Diğer yandan, özel tertibatlı araç kullanıcılarının araçlarını bizzat kullanmak zorunda olmalarının toplumsal gerçeklere ve yaşamın olağan akışına uygun olmadığı açıktır. Özel tertibatlı araç kullanan bir engelli, yorgunluk, sağlık sorunları, geçici dinlenme veya başka gerekçelerle araçta olduğu halde direksiyon başına geçmeyi tercih etmeyebilir. Direksiyon başına zaman zaman bir tanıdığı veya arkadaşı geçebilir. Bu, engelli olsun veya olmasın herkes için bir gereksinimdir. Bu nedenle, özel tertibatlı araç kullanıcıları için araçta bulunmaları halinde aracın başkası tarafından kullanılmasının yolu açılmalıdır.
“Son düzenleme değişiklikleri, engellilerin bağımsızlık, toplumsal yaşama etkin katılım ve seyahat haklarını ihlal ettiği kadar BM Engelli Hakları Sözleşmesi’nin katılım hakkını düzenleyen hükümlerine de aykırıdır. BM Engelli Hakları Sözleşmesi’nin Genel Yükümlülükler başlıklı 4. maddesinin 3. bendi aynen şöyledir: ‘Taraf Devletler, işbu Sözleşme'nin uygulanmasını sağlayacak yasalar ve politikaların geliştirilmesi ve yaşama geçirilmesi ile engellilere ilişkin diğer karar alma süreçlerinde engelli çocuklar da dahil olmak üzere engellilere, onları temsil eden örgütler aracılığıyla sürekli danışacak ve etkin bir şekilde bu sürece dahil edeceklerdir.’

‘MÜZAKERE EDELİM’

“Buna paralel olarak, 5378 sayılı yasanın Genel Esaslar başlıklı 4. maddesinin (i) bendinde şu ifade yer almaktadır: ‘Engellilere yönelik politika oluşturma, karar alma ve hizmet sunumu süreçlerinde engellilerin, ailelerinin ve engellileri temsil eden sivil toplum kuruluşlarının katılımının sağlanması esastır.’

“Ne yazık ki, ulusal ve uluslararası bu düzenlemelere karşın karar vericiler, engellilerle ilgili kararlarda engelli örgütlerinin katılımını asla akıllarına getirmemekte; süreci engelli kamuoyuna karşı oldu-bittilerle yürütmektedir. Bu, kabul edilemez bir uygulamadır.

“Engellilerin Haklarına Erişim Platformu olarak, başta katılım hakkı olmak üzere Engelli Hakları Sözleşmesi’nde ve ulusal mevzuatta yer alan bağımsız yaşam, toplumsal yaşama eşit ve etkin katılım ve seyahat haklarımıza yönelik ihlallerin derhal durdurulmasını; gerek SGK yasasındaki değişikliklerin gerekse ÖTV’siz araç kullanımına ilişkin yönetmelik ve yasa değişikliklerinin engelli örgütleri ile müzakere edilmesini talep ediyoruz. Haklarımızın korunması ve geliştirilmesi için sürdürdüğümüz mücadeleye devam edeceğiz.”

MEDYANIN HALLERİ... Sözde muhalifleri alkışlayanların ibretlik haliÖzgürlük Meydanı

MİT'ten YPG'ye nokta atışıGündem