1000’den fazla sanatçıdan telif isyanı: Veri madenciliğiyle hırsızlık yapılıyor

İngiltere Hükümeti’nin telif hakları konusunda yapmayı düşündüğü değişiklik yapay zekâ ve telif meselesini tekrar gündeme getirdi. Söz konusu değişiklikle yapay zekâ şirketleri çevrim içi yayınlanan sanat eserlerini telif ödemeden veri madenciliği için kullanabilecek.

BBC’nin haberine göre söz konusu tasarıya karşı aralarında Annie Lennox, Damon Albarn ve Kate Bush gibi isimlerin yer aldığı binden fazla müzisyen sessiz albüm yayınladı. "Is This What We Want?" adını taşıyan ve 12 şarkının yer aldığı albümün kapağında ise İngiliz Hükûmeti, yapay zekâ şirketlerinin çıkarı için müzik hırsızlığını yasallaştırmamalı” yazıyor.

Öte yandan söz konusu değişiklikte sanatçılara “vazgeçme” hakkı tanınıyor. Ancak sanatçılar yapay zekâ şirketlerini denetlemenin imkânsız olduğunu dile getiriyor. Peki yapay zekâ ve telif konusuna nasıl yaklaşmak gerekli? Veri madenciliği telif hırsızlığı mı? Müzisyen, şarkı yazarı Eflatun ve sanatçı akademisyen Seyit Yöre, Aydınlık’a anlattı.

TELİF HAKLARI SANATÇININ ÖZGÜRLÜĞÜNÜN TEMİNATI

Müzisyen ve yazar Eflatun, telif meselesinin ortaya çıktığından beri tam olarak anlaşılmadığını kaydetti. “Dışarıdaki insan ben başka bir tane şarkıyı alıp söylememde ne gibi bir acayiplik olabilir diye soruyor” diyen Eflatun, “Telif sistemi üreticiyi beslemek, üreticiyi sermaye sınıfına, parayı elinde bulunduranlara boğdurmamak için ortaya konmuş. Sanat çok daha iyi yapılsın. Sanatın olmazsa olmazlarından bir durum, telif sistemi. Ama dünyada tabii ki telif sistemi nerelere gitti? Çok çarpıtıldı.” ifadelerini kullandı.

YAPAY ZEKÂ ŞİRKETLERİ TELİF ÖDEMELİ

Telif konusunda yapay zekâyla birlikte gelinen noktayı değerlendiren Eflatun, “Yapay zekâ mevcut olan sanatsal ürünlerin toplamını veriye alıp yeni bir şeyler üretiyor. Bu sadece sanatta değil, bilgide de öyle. Sen ona A'yı veriyorsun, sonra B'yi veriyorsun, sonra C'yi veriyorsun. Sonrasında Yapay zekâ bununla ilgili kombinasyonların hepsini yorum katarak yapabiliyor. Yapay zekâ yeni sanatsal birtakım ürünler ortaya çıkarmaya başladı. Örneğin belirli melodileri, binlerce, yüz binlerce melodiyi alıp bunların içerisinde algoritmasını kullanarak yeni bir şeyler kombinasyonlarla üretmeye başladı. Yeni daha önce duymadığımız melodiler duymaya başladık. Veya dünyadaki bütün tabloları bir araya getirerek yeni yeni tablolar, eserler üretmeye başladı” dedi.

Sanatçının da benzer bir şekilde, doğadan ya da hayattan ilham olarak ürettiğini kaydeden Eflatun, sorunun temel sebebinin şirketlerin üretilen eserleri veritabanı olarak kullanması olduğunu belirtti. Eflatun şöyle devam etti:

“Aslında yapay zekâ bunu herkesin yapımını açtığı için ciddi bir sorunu var. Bundan sonra da bu savaş bitecek gibi durmuyor çünkü yapay zekayı üreten insanlar diyor ki: ‘Bu ürettiğim müzik ya da resim ya da her neyse daha önce var mıydı? Yoktu. Peki bundan sonra daha önce olmamasından kaynaklı olarak ben niye buna telif ödüyorum?’ Soru bu. Sanatçılar ve sanatçıların haklarını savunan kurumlar da tabii ki şunu söylüyor doğal olarak: Sen daha önce var olan bütün veriyi kendine işleyerek yeni bir şey ürettin. Yani aslında senin ürettiğin alt tabanında bizim bugüne kadar ürettiğimiz her şey var. Benim kişisel yorumum yapay zekâyı üreten firmalar dünya üzerindeki telif haklarını koruyucu bir takım meslek birliklerine para ödeyecekler.”

‘YAPAY ZEKA KULLANIMININ HUKUKİ SINIRLARI BELİRLENMELİ’

Sanatçı-akademisyen Seyit Yöre, yapay zekâ kullanımının etik ve hukuki sınırlarının belirlenmesi gerektiğini dile getirdi. Yöre, "İnsanlar ve dijital araçlar var oldukça sanatsal, bilimsel veya başka her türlü üretim yapılacaktır. Dijital yazılımlarla her türlü üretim zaten yıllardır var. Bu defa robot ve/veya yapay zekâ araçlarıyla üretimler eş zamanlıdır. Dijital yazılımları bilgisayarla sadece belirli profesyoneller kullanırken, şimdi o yazılımların daha basit biçimi, YZ araçlarıyla herkesin elinde. Bu da robot ve YZ kullanımının etik ve hukuki sınırlarının ne olacağının belirlenmesini gerektirmektedir.” dedi.

‘YAPAY ZEKÂ İLE ÜRETİMDE İNSANLAR YÖNLENDİRİCİ KONUMDA’

Yapay zekâ araçlarının internetten veri topladığını ancak kullanılan eserler için telif ödemediğini dile getiren Yöre, “Yapay zekâ araçlarının internetten toplayıp kullandığı verilerin telif hakları da ödenmemektedir. Yapay zekâ araçlarını üreten şirketler ve bu araçlarla her türlü işi yapanlar para kazanırken, bu araçların topladığı verilerin hak sahiplerine telif hakkı ödenmemektedir. Bu etik ve hukuki bir ihlaldir. İnternette yer alan bilgiler herkese açık olarak görünse de yapay zekâ araçlarıyla yapılan her türlü ticari işin telif hakkı ödenmelidir.” ifadelerini kullandı.

Yapay zekâ ile yapılan üretimlerde insanın yaratıcı değil yönlendirici konumda olduğunu belirten Yöre sözlerini şöyle sonlandırdı:

Ayrıca yapay zekâ ile üretilenin asıl üreteni kim olduğu da net belirlenmelidir ki bu da bir telif hakkı durumudur. İnsanlar "yönlendirici" olarak yapay zekâ aracı da "üreten" olarak tanımlanmalıdır. Yani bir insan yapay zekâ aracına ne istediğini yazıp örneğin roman yazdırıyor resim veya beste yaptırıyorsa bunu üreten talimatı veren değil, yapay zeka aracıdır. Bu gerçek kabul edilmeli ve üretilen her şey iki isimli olmalıdır. Ancak yine de yapay zekâ aracının kullandığı verilerin telif hakkı durumu açıkta kalmaktadır."