110 ülke imzaladı: Türkiye finansal veri paylaşımına başlıyor

Türkiye’nin de dahil olduğu 110 ülkenin imzaladığı Finansal Bilgi Paylaşımı Anlaşması, 31 mayıs günü yayınlanan Cumhurbaşkanı Kararıyla yürürlüğe girdi.

Anlaşmanın tam adı, “Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimine İlişkin Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması”. Türkiye bu anlaşmayı 2017 yılında imzalamış, 2019 yılında onaylamıştı. Uygulanmasına ise ilk olarak 2020 yılında Norveç ve Letonya ile yapılan değişimle başlamış, ardından Türkiye teknik altyapı eksikliklerinden dolayı paylaşımı durdurmuştu. 31 mayısta yürürlüğe giren 4025 sayılı Cumhurbaşkanı Kararnamesi, değişimi yakın zamanında yeniden başlatacak. Bu durum, yoğunlukla Avrupa’nın beş ülkesinde yaşayan yaklaşık 7 milyon Türk vatandaşını da yakından ilgilendiriyor.

SADECE FİNANSAL VERİLER PAYLAŞILACAK

Türkiye’nin imzaladığı anlaşma başlıca beş kategoriyi kapsıyor:

Mevduat hesapları,

Saklama hesapları,

Borç ve ortaklık ilişkisi menfaati,

Nakdi değer sigorta sözleşmeleri ve

Düzenli ödeme sözleşmeleri (anüiteler).

Uzmanlar, veri paylaşımının yeni olmadığına, bazı ülkelerle yapılan çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları kapsamında bazı verilerin paylaşıldığına dikkat çekiyorlar. 2017 yılında imzalanan anlaşma, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) zemininde şekillendi ve vergi kaçakçılığıyla mücadeleyi amaçlıyor.

Karşılıklı değişim esasına dayanan anlaşma doğrultusunda paylaşılacak olan bilgiler: isim-soyisim, adres, yerleşik olunan ülke ve o ülkedeki vergi kimlik numarası, paylaşılan banka hesabının yılsonu bakiyesi ile yıl içinde hesaba ödenen faiz, temettü, hesapta tutulan finansal varlıkların satışından doğan gelirler gibi ödemelerin brüt tutarı.

Uzmanlar, yurtdışında yaşayan Türkler için riskler bulunduğunu belirterek uyarıyorlar. Buna göre sadece emeklilerin ve sosyal yardım alanların değil, çalışan ve memleketlerinde yatırım yapan vatandaşların da dikkatli olmaları gerektiği belirtiliyor.

BAKİYE MİKTARINA GÖRE

KAYNAK SORGULANABİLİR

Veri paylaşımı, ilgili ülkelerin vergi kuruluşlarınca yapılıyor. Türkiye’de paylaşımlardan Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) sorumlu. Kişisel Verileri Koruma Kanununa dayanarak itiraz etme hakkı ile değişimin engelleneceği iddialarının doğru olmadığı belirtiliyor. Kanun, veri gizliliği yükümlülüklerinin korunması durumunda uluslararası anlaşmalarda öngörülen uygulamaları kabul ediyor. Bilgi paylaşımının kaçınılmaz olduğu, banka hesaplarında bakiye varsa, bakiyenin kaynağının sorgulanabileceği ifade ediliyor. Birçok vatandaşın sosyal yardımları ya da vergi beyanlarına ek olarak Türkiye’de bulunup da bildirilmediği birikimler yaptırıma konu olabilir.

Türkiye’den bildirilmeyen gelirler, emekli maaşları ile kira gelirleri. Yurtdışında kazanılan para Türkiye’deki yatırım hesaplarında biriktiriliyorsa, yabancı vergi dairelerinin kaynak sorgulama ihtimali var. Uzmanlar, birçok vatandaşın parayı Türkiye’deki hesaplarına elden yatırdıklarını hatırlatıyor. Doğrudan hesaba yatan kira gelirlerinin de vergi dairelerince ipucu olarak değerlendirilebileceği ifade ediliyor.

ÇİFT VERGİLENDİRME OLMAYACAK

Türkiye’de kesinti yoluyla ödenen gelir vergileri, yaşanan ülkedeki vergiden düşülecek. Böylece çift vergilendirme engellenmiş olacak. Banka hesabı kapatıldıysa, ancak bir sonraki seneye ilişkin veri paylaşımında bildirilecek. Bilgi paylaşımının öncesinde Türkiye’ye kesin dönüş yapmış vatandaşların bilgileri, geri döndüklerini belgelemeleri durumunda paylaşılmayacak. Ancak bu durumda Avrupa ülkelerindeki oturum izinlerinin iptal edilebileceğine dikkat çekiliyor. Vatandaşlık bilgileri de paylaşılmayan bilgiler arasında. Ancak yurtdışında yaşayan bir vatandaşın sahip olduğu şirketin Türkiye’deki bir bankada işlettiği hesaba ilişkin bilgiler, yerleşik olduğu ülkeye iletilebilecek.

DOLANDIRICILARA DİKKAT

Finansal bilgilerin paylaşımına yönelik anlaşma yürürlüğe girdi ancak bilgi paylaşımı henüz başlamadı. Uzmanlar paylaşımın engellenmesinin ancak Türkiye’nin anlaşmadan çıkmasıyla mümkün olabileceğini ancak olası görmediklerini belirtiyorlar. Kişisel verilerin ihlal edildiği iddiasına dayanarak itiraz edilebileceği iddia ediliyor. Ancak Gelir İdaresi Başkanlığı daha önce yayınladığı ve hafta içinde güncellediği bir kitapçıkta, paylaşımın dilekçe ile engellenmesinin mümkün olmadığının altı çiziliyor. Vatandaşlara gelir bildirimlerini tam olarak beyan etmeleri tavsiye ediliyor. Belgelerin arşivlenmesi de vatandaşların alabileceği bir diğer önlem.

Kitapçıkta dolandırıcıların konuyu suistimal ederek kimlik numarası gibi özel bilgilere eriştiklerine dikkat çekiliyor.

Paylaşımın hangi ülkelerle yapılacağı henüz belli değil. Ülkelerin Gelir İdaresi Başkanlığınca önümüzdeki haftalarda duyurulması bekleniyor.

TÜRKİYE’YE TANINAN SÜRE HAZİRANDA DOLDU

“Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimine İlişkin Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması”, 2017 yılında Fransa’da imzalandı. Türkiye’nin yanı sıra anlaşmaya 109 ülke taraf ancak Türkiye sadece diplomatik ilişkide olduğu devletlerle veri paylaşımında bulunacak. Anlaşma, 2011 yılında aralarında Türkiye’nin de olduğu 141 ülke tarafından imzalanan Vergi Konularında İdari Yardımlaşma Sözleşmesinin devamı niteliğinde.

Türkiye ilk paylaşımını 2020 yılında yaptı ancak koronavirüs salgını ve teknik altyapıda eksiklikler bulunduğu gerekçesiyle paylaşımı erteledi. Paylaşımın, Avrupa Birliği’nin öngördüğü tarihe uygun olarak önümüzdeki aylarda başlatılması planlanıyor. Şubat ayındaki zirvede AB ülkeleri, bazı ülkeleri “vergi cenneti” ilan etmiş, Türkiye’yi ise bu kategoriye almaktan vazgeçmişti. Anlaşmayı imzalamasına rağmen askıya alan Türkiye’ye, haziran ayına kadar süre verildi.

Verilerin paylaşımı sadece OECD veri koruma testini geçen ülkelerle yapılacak.