12 Yıllık Netanyahu dönemi sona eriyor

Birkaç gün içerisinde hükümetin ilan edilmesi bekleniyor. Kurulacak koalisyon aşırı sağdan sol partilere, Araplardan eski Netanyahu müttefiklerine kadar geniş bir yelpazeden oluşuyor.

İsrail muhalefet partileri çarşamba günü, hükümet kurmak ve İsrail tarihinin en uzun süre görev yapan başbakanı Benjamin Netanyahu'yu devirmek için bir koalisyon anlaşmasına vardıklarını duyurdular.

Yeni koalisyon, soldan aşırı sağa kadar çeşitli ideolojilerden sekiz siyasi parti arasında alışılmadık bir ittifak olarak ortaya çıkıyor. Bazı uzmanlar bunu İsrail toplumunun genişliğinin ve karmaşıklığının bir yansıması olarak yorumlarken, bazı uzmanlar ise ittifakın sürmesi için fazla uyumsuz olduğunu düşünüyor ve İsrail'in siyasi işlevsizliğinin somutlaş hali olarak görüyor.

BENNETT KİMDİR?

Yeni başbakan olacağı belirtilen 49 yaşındaki Naftali Bennett, Amerikalı göçmen bir ailenin oğlu ve eski bir yazılımcı. Daha önce devlette önemli görevler alan Bennett, Netanyahu'nun özel kalemliğini deyaptı. Netanyahu zamanında, Eğitim, Savunma, Dini Servisler, Ekonomi ve Diaspora İşleri Bakanlığı da yapan Bennett, eski bir Netanyahu müttefikiydi. En son seçim dönemine kadar Naftali Bennett, aşırı sağcı bir lider olan Bezalel Smotrich ile siyasi bir ittifakın parçasıydı.

İttifak, 2023 yılına kadar Filistin devletine karşı çıkan ve İsrail'in işgal altındaki Batı Şeria'nın çoğunluğunu ilhak etmesini isteyen Netanyahu hükümetinin eski Savunma Bakanı ve dini milliyetçilerin önderlerinden Naftali Bennett tarafından yönetilecek. Bennett, Netanyahu'dan daha sağcı olarak bilinen bir isim.

LAPİD İKİNCİ BAŞBAKAN OLARAK GÖRÜLÜYOR

Hükümet bir dönem boyunca devam ederse, 2023 ve 2025 yılları arasında laik İsraillilerin desteklediği kabul edilen merkezci eski bir televizyon sunucusu Yair Lapid tarafından yönetilecek.

Cumhurbaşkanı Reuven Rivlin tarafından dört hafta önce yeni bir hükümet kurmaya çalışmak için seçilen kişi Lapid'di. Çarşamba gecesi, kırılgan bir koalisyon kurduğunu bildirmek için görev süresinin dolmasına sadece 38 dakika kala Rivlin'i saat 23:22'de arayan Lapid olmuştu.

Lapid, Rivlin ile yaptığı görüşmede “Size söz veriyorum sayın Başkan, bu hükümetin, üyesi olmayanlar da dahil olmak üzere tüm İsrail vatandaşlarına hizmet etmeye çalışacağını, ona karşı çıkanlara saygı duyacağını ve tüm parçaları birleştirmek için elinden gelen her şeyi yapacağını taahhüt ediyorum” dedi.

ARAPLAR İLK DEFA HÜKÜMETTE OLACAK

Koalisyon hükümetleri, İsrail tarihinde ilk kez İsrail'in yüzde 21'lik Arap azınlığını temsil eden bir parti olan Birleşik Arap Listesi de dahil olmak üzere, siyasi yelpazenin dört bir yanından küçük ve orta boy partilerden oluşan bir parçadan oluşacak.

Ayrıca Bennett'in Yamina, Savunma Bakanı Benny Gantz başkanlığındaki merkez sol Mavi ve Beyaz, sol görüşlü Meretz ve İşçi Partisi, Eski Savunma Bakanı Avigdor Lieberman'ın milliyetçi Yisrael Beitenu Partisi ve sağcı New Hope da yer alacak. New Hope, Netanyahu'nun Likud partisinden ayrılan Eski Eğitim Bakanı Gideon Sa'ar liderliğindeki parti.

NETANYAHU SONUNA KADAR UĞRAŞACAK

Son 2 senede 4 seçim yapan İsrail'in yaşadığı siyasi kriz çözüme yaklaşırken, Netanyahu'nun eski müttefeiklerinin de içerisinde bulunduğu kırılgna olarak nitelendirilen koalisyonu dağıtmak için sonuna kadar uğraşacağını söylüyorlar. Koalisyonun içerisinde sol partilerden, Araplar'a kadar geniş bir yelpaze yer alıyor. Netanyahu'nun sağcı partileri etkileyerek bu koalisyonu bozma planı kendisi için son şans olarak görülüyor. Netanyahu'nun muhalefette olacağı yeni dönemde, Netanyahu'nun siyasetlerinin, koalisyon hükemtini bozmaya yönelik olacağı ön plana çıkan yorumlar arasında. Bu durumda ise Naftali Bennett'in partisinin, destekçilerine, sağcı içgüdülerinin koalisyon ortakları tarafından köreltilmediğini kanıtlama baskısı altında olacağını söylüyor.

Muhtemel gerilimlerin habercisi olarak, büyük bir yargı reformunun savunucusu olan Bay Bennett'in kilit kurmayı Ayelet Shaked'in yeni yargıçları atayan bir komiteye katılmasına izin verilip verilmeyeceği konusundaki anlaşmazlıktan sonra, görüşmeler neredeyse çöküyordu.

Bazı sol ve merkezci bakanların polis reformunu teşvik ederek veya yerleşimlerin genişletilmesine yönelik kısıtlamaları savunarak sağcı ortaklar ile aralarında gerilim yaratması da bekleniyor.

NETANYAHU'NUN 12 YILLIK KANLI DÖNEMİ

Netanyahu'nun başbakanlığı zamanında İsrail Filistin'e kanlı operasyonlar düzenledi. 12 yıllık kesintisiz başbakanlığında Filistin'e bombalar yağdıran Netanyahu, Filistin'de çocuk ve siviller olmak üzre binlerce Filistinliyi şehit etti. İşte o kanlı operasyonlar:

BULUT SÜTUNU OPERASYONU (2012)

İsrail, 14 Kasım 2012'de Gazze şehrinde Hamas'ın askeri kanadının şefi Ahmet Cabari'yi aracına düzenlediği hava saldırısıyla öldürdü. Hamas, bu operasyona çevredeki İsrail kasabalarını roket yağmuruna tutarak karşılık verdi. Bunun üzerine İsrail, 8 gün sürecek olan Bulut Sütunu Operasyonu adını verdiği bir askeri saldırı başlattı.

171 Filistinli şehit oldu, 1000’den fazla Filistinli yaralandı.

KORUYUCU HAT OPERASYONU (2014)

İsrail'in Koruyucu Hat Operasyonu 8 Temmuz 2014'te başladı. İsrail yetkilileri Gazze Şeridi'ne yoğun bir hava saldırısı gerçekleştirebilecekleri konusunda uyardı. İsrail ordusu 40 bin yedek askeri göreve çağırırken, Gazze çevresine bin 500 asker yığdı. Son 20 yılın en ölümcül İsrail saldırısı olan bu saldırı 7 hafta boyunca devam etti.

Saldırılarda 551'i çocuk olmak üzere 2 bin 158 Filistinli şehit oldu.

SURLARIN MUHAFIZI (2021)

Ramazan ayının başlangıcından itibaren Kudüs’te başlayan İsrail provakosyonları ve Şeyh Cerrah Mahallesi’nde Filistinlilerin evlerinden atılmaya çalışılması, gerginliği artırdı. Mescid-i Aksa’ya baskın düzenleyen ve ibadet edenlere saldıran İsrail’e Gazze Şeridi'ndeki Filistinli direniş gruplarından cevap geldi.

Gruplar, İsrail polisinin işgal altındaki Doğu Kudüs'te yer alan Mescid-i Aksa ve Şeyh Cerrah Mahallesi'nden çekilmesi için 10 Mayıs Pazartesi günü yerel saatle 18.00'e kadar süre tanıdı.

İsrail polisinin Mescid-i Aksa ve Şeyh Cerrah'tan çekilmemesi üzerine Filistinli direniş grupları İsrail'e çok sayıda roket fırlattı. Bunun üzerine İsrail ordusu, Gazze Şeridi'ne yönelik "Surların Muhafızı" adıyla askeri operasyon başlatıldığını açıkladı.

10 Mayıs’ta başlayan İsrail saldırılarında 66'sı çocuk, 39'u kadın olmak üzere 248 Filistinli şehit oldu. 2 binden fazla Filistinli ise yaralandı.