15 Şubat 2025 Dama çözümleri

DERLEMEK ŞART OLDU

Oyun başı, ortası ve oyun sonları kayıt altına alınmak yerine damamız da genellikle usta çırak bağı ve kulaktan kulağa prensibi ile muhafaza edilmiş.

Çıkışlar ve oyun sonu nispeten daha çok yayılmış olsa da oyun ortası maalesef hala spontane bir kimliğe sahip. Pragmatik çözümler konusunda daha mahir olanlar oyun sonuna daha güçlü girebiliyor. Güçlü ustalarla oynayanlar veya onlardan ders alan sporcular bu konuda çok daha şanslı olabiliyor.

Herkes bu şansa sahip mi? Maalesef hayır. Geçtiğimiz hafta sizlere Türk Daması'nın gelmiş geçmiş en iyi ustalarından biri olan merhum Eyüplü Ayhan Okyar hocamızdan bahsettim. Türk Daması'na ilgi duyan kaç kişi Eyüplü usta ile iletişim kurup etkileşimde bulunma fırsatı yakalayabilmiştir. Emin olun çok az. Aynı durum diğer ustalarımız için de geçerli. Hamceci Hurşit ile kaç dama sevdalısı gerçekten iletişim kurabilmiş. Telat Şükrü vs ustalar zaman zaman ülkeyi gezser de aslında sadece bulundukları yerlerde faydalı olabilmişler. İsimlerinin başındaki oralı buralı lakaplarından da anlaşılacağı üzere domestik ustalar olarak kalmışlar.

Kendi birikimlerini birilerine aktarmak yerine neşretseler sonuç bu mu olurdu hiç sanmıyorum.

Size bu eksiklikler ilgili bir anı anlatmak istiyorum. İkisinden de bahsettiğim Demir Büyüközkaya ve Bahriyeli arasında 1980 sonlarında geçen ve benim de şahit olduğum bir anekdot. Dama mı Satranç mı klasik konusu geçiyor aralarında, Demir abi "Bir soru sorayım mı sana dedi" Bahriyeli "Buyu Demir abi sor" deyince Şah'ın piyonu kovalayıp yakaladığı bir puzzle dizdi Bahriyeli doğal olarak çok basit bir şekilde çözümü buldu ve "Bunlar dama da zaten var." deyince merhum Demir abi "Hadi ispatla bakayım bunların dama da var olduğu nerede yazıyor? Bu sende var Dama da değil olsa yazılı bir kaynağı oldu ve dama ile ilgili herkes te bunu bilirdi. Ama sorduğum 10 damacıdan 8'i tamamen bihaber". "Oysa sana sorusunu sorduğum Satranç ustası olan Reti oyunu nasıl oynardı nasıl açılış yapar nasıl ilerler iyi biliyoruz zira kayıt var. Reti açılışıdediğinde piyonla değil At'la çıkılacağını herkes satranç ilgilisi bilir" demişti. İşte aradaki tek bariz fark bu.

İki gün önce çok kıymet verdiğim dama sevdalısı ve emektarlarından biri bana "Oyun sonları ile ilgili kayıtlara ulaşmak istiyorum. Nereden bulurum?" diye sorduğunda utana sıkıla öyle bir kayıt yok dedim. Sevgili dama sevdalıları ben şimdi bu bilgileri derleme uğrasındayım hazırlayacağım kitapta bu bilgilerin hepsi olsun istiyorum. Elinizde bu neviden bilgiler varsa bana ulaştirirsanız bende bu bilgileri herkese ve sonraki nesillere ulaştırırım. Kitabımın ticari bir beklentisi olmayacak en az üç cilt Damanın tarihi, gelişimi, dama kültürü, dMa öyküleri, damanin aşamaları, dama için önemli tarihi anlar, bu güne gelmesindeki önemli kavşaklar, en önemli dama merkezler. Önemli ustalar ve oyun tarzları ve stilleri, ve damaya katkı verenler. Hepsini atlamadan sonraki nesillere aktarmayı çok istiyorum kitap satılmayacak 2000 kopya basarak Üniversite, Belediye, Kütüphane, dernek ve ilgililere ücretsiz olarak hediye edilecektir.

Ayrıca yazım aşamasında topladığım bütün bilgileri Murat Hoca, Hasan Atilla, Remzi Solak, Recep Doğrubakar, Mehmet Öze Özerkman, Necip Çelik, Bektaş Güldeste Sinan Aslan ve Suat Boztepe gibi kayıt altına alabilecek kişilerle de paylaşacağım ki kayıp kesat olmasın.

Geçtiğimiz hafta Eyüplü Ayhan'dan bahsetmiştim. Şimdi onun Satranç ve Dama ile ilgili görüşünü Mustafa Kızılay (Gemici) dostumun ağzından anlatacağım. Sorar Mustafa Ayhan ustaya "Satranç ve dama kıyası yapsanız tarifiniz ne olurdu?" "İkisi de uçsuz bucaksız insan havsalasının çok ötesinde derin. Dama içinden çıkamadığımız elli metre yüksekliği olan duvarlarla çevrili bir çukur. Satrançta bu duvarların yüksekliği belki seksen metredir belki de yüz. Kim bilir belki de kırkbeş ama kıyası yapabilmek için önce herhangi birinin üzerinden atlamış olmak lazım ki bu şu dönem ve insan birikimi ile imkansız. Belki dama ivmçin daha imkansız. Dama halkı en güçsüz bir ülkenin ülkedeki en çelimsizlerden kurulu boks takımı gibi. Tabi bu çelimsizlik kaslarda değil zihinde olunca Türkiye'de ki dama oluyor. Umudumnzaman içinde bu zihin kapasitesi yapısının daha iyiye gitmesi."

Sevgili dostum Gemici Mustafa'nın affına sığınarak size bu anıyı da aktarmak istedim.

Bu hafta sorular Metin Baran Kardeşimden gelecek.

Kalın sağlıcakla.

Çözüm 1

d34 - e34 - b45 - h34 - b34 - f3d7 - a3b - d78 - d8f

Çözüm 2

d34 - a34 - c2d - e4d - c3d - f34 - e3d - f23 - f4g - g46 - h48 - h8e

Çözüm 3

h2g - d45 - g34 - h3f - f3g - d34 - e2f - f2d8