1988 Namık Kemal etkinliğimiz ve Demir Özlü

15-16 Nisan 1988. Almanya’nın Mainz kentinde Namık Kemal’in 100. ölüm yıldönümünde kapsamlı anma etkinlikleri yapıyoruz. “Demokratlar Birliği” adındaki bölgedeki devrimcileri bir araya getiren örgütümüz, Mainz ve çevresindeki bütün ilgilenecek Türk ve Alman kuruluşlarını birleştirerek aylar süren hazırlıklar yürütmüştü. Uluslararası anlamda ses getirecek kollokyum ve panel için kültür ve tarih kuruluşlarından destekler alınmıştı. Fikir babası Strazburg’da yaşamakta olan Prof. Server Tanilli idi. Avrupa çapında örgütlenme ve tanıtım, Almanya merkezli “Türkiye’deki Aydınlarla Dayanışma Girişimi” adındaki kuruluştu. Zaten Tanilli Hocamız da bu kuruluşun faal olarak başındaydı.

Konuşmacı olarak çağrılılar, Türkiye ve Avrupa’dan en önemli ve seçkin aydınlar, tarihçiler, araştırmacılar, yazarlar, sanatçılar… Aralarında Demir Özlü de bulunuyor. O dönemde Stockholm’de sürgünde bulunan Özlü, davetimize icabet etmeyi görev bilmiş.

Davetli konuşmacıların listesini ve etkinliğin programını gördüğünüz zaman ne kadar önemli ve yararlı bir girişimde bulunulduğu görülecek.

Türkiye’den İlhan Selçuk, Mustafa Ekmekçi, Avrupa’nın çeşitli ülkelerinden Nermin Menemencioğlu, Prof. Irène Melikoff, Fakir Baykurt, Demir Özlü, Abidin Dino, Ataol Behramoğlu, Paul Dumont, Dr. Serol Teber(*). Şimdi bazıları, hatta ne yazık ki çoğu, aramızda olmayan değerler.

15 Nisan Cuma, 17.00’de “Namık Kemal: Çağı ve Eseri” başlıklı kollokyumda önemli sunumlar yapılıyor. İlhan Selçuk “Kemal’deki Hikmet”, Fakir Baykurt “Örnek Aydın Namık Kemal”, Server Tanilli “Tanzimat Edebiyatı ve Namık Kemal”, Nermin Menemencioğlu “Namık Kemal Avrupa’da”, İrène Melikoff “Namık Kemal’in Bektaşiliği ve Masonluğu”, Paul Dumont “Gazeteci Olarak Namık Kemal”, Serol Teber “Namık Kemal, Yeni Osmanlılar - Paris ve Komün Savunması”, Demir Özlü “Hukukçu Olarak Namık Kemal” başlıklı konuşmalarında konularını ele alıyor.(**)

Konuşmacıların sekizi, ertesi gün Mainz’daki en büyük salonlardan biri olan tarihi büyük Saray’ın (Schloss’un) büyük salonunda “Namık Kemal ve Özgürlük” panelinde konuşmacı. Panelin yöneticisi Fakir Baykurt. Bin kişilik salon tamamen dolmuş. İzleyenler, heyecanlı, coşkulu, sevinçli. Önemli dersler alıyoruz.

Abidin Dino, etkinliğimizin afişinde kullandığımız Namık Kemal portresi dışında dört resim hazırlamış. Biz ise bu resimleri büyük boyda çoğaltmış ve izleyenler için hazırlamışız. Resimler toplantıların giriş salonlarında sergilendi, etkinliğe renk kattı. Elbette sonuç iyi ve yararlı oldu.

Namık Kemal toplantıları, Türk tarihi ve Almanya’daki Türkler, Alman ve Türk basınında da yer alıyor. Toplantılar Avrupa’daki Türklerin Avrupa’da gerçekleştirdiği en önemli etkinlikler arasında. Almanya’nın her tarafından ve bütün yakın komşu ülkelerden gelen yurttaşlarımız, tarihimize ve değerlerimize gösterdikleri ilgiyle etkinliği unutulmazlar arasında katmış bulunuyor.

Tarihimizle övünüyoruz.

Bu vesileyle tanıdığımız Nermin Menemencioğlu ve Paul Dumont bizlere önemli anılar bıraktılar. Nermin Hanım, araştırmacı ve çevirmen olarak Türk tarihi ve edebiyatına yaptığı katkılar yanında Namık Kemal’in bir torunu olarak da ayrıca etkinlikte son derece anlamlıydı.

Bu kültürel çalışmamız, bizlere de faaliyetleri yönlendirmemizde ışık tutucu oldu. Tarihimize ilgimiz de arttı. Tanilli ve Baykurt’la birlikte çalışmamız hepimize hem gurur verdi, hem de bizleri ilerletti.

Kız kardeşi değerli yazarımız Tezer Özlü’yle birlikte Türkiye’den tanıdığımız Demir Özlü, yeni tanıdıklarımız yanı sıra bu faaliyette bizler için büyük bir kazanç oldu. Demir Özlü’yle birlikte geçirdiğimiz iki gün ise değerli yazarımızı bilmediğimiz yönleriyle tanımamızı sağladı.

Özlü, kollokyumda Namık Kemal’in bir hukukçu olarak özelliklerini anlatmıştı. Namık Kemal’in hukuk alanında yazdıkları ve yaptıklarını anlatırken engin tarih bilgisiyle dönemi de yansıtmıştı. Namık Kemal’in “insansal romantizmi"nden söz ederken anayasa tarihimizdeki yerinin de önemini sergilemişti.

Mainz’a Namık Kemal etkinlikleri dolayısıyla gelişi, Demir Özlü’nün anılarını yazdığı kitaplarında değinilerek anlatılmıştır. Gerek Mainz’dan ve gerekse toplantılardan birçok kez söz edilmiştir.

Sonraki yıllarda Frankfurt Kitap Fuarında Demir Özlü’yle buluşmalarımız olmuştu. Ayrıca bir sefer de Mainz’a onu bir sohbet toplantımıza davet ettik.

Demir Özlü birikimli, tarihimizle iç içe, olgun, dost canlısı ve vaktini iyi kullanmasını bilen bir aydın olarak seçkin bir insandır.

Bugün bu beraberliklerimizi ne yazık ki Demir Özlü’yü kaybetmiş olduğumuzdan dolayı hüzünle olmakla birlikte sevgiyle ve hasretle anıyoruz. Değerli aydınımızın çok yönlü örnek hayatı unutulmayacak.

(*) O dönemde Demir Özlü, 1979 yılında kısa dönemli olarak gittiği İşveç’ten Türkiye’ye dönememiş, sonra ise vatandaşlıktan çıkarılmıştı. Bu yüzden on yıl kadar yurdundan ayrı yaşadı.

(**) Toplantılarımız arkasından kolokyumdaki sunumlar tam olarak Türkiye’de yayımlandı; bkz. Bir Çağdaş Öncü / Namık Kemal, Amaç Yayıncılık, İstanbul 1988.