2021 Türkiye ekonomisinde kırılma yılı oldu

Yüksek faizle sıcak para çekmeye yönelik eski ekonomi modelinden düşük faiz, yatırım ve istihdam temelli yeni ekonomi modeline geçildiği ilan edildi. 2021 yılında Türkiye ekonomisinin bazı önemli başlıkları şöyle sıralandı:

1-Ekonomide koltuk değişimi: Marmara Üniversitesi Ekonometri Bölümü'nde öğretim üyesi olarak görev yapan Prof. Dr. Sait Erdal Dinçer, 2 Mart 2021 tarihli ve 31411 sayılı resmi gazetede yayınlanan Cumhurbaşkanlığı kararı ile Türkiye İstatistik Kurumu Başkanı olarak atandı. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal mart ayında görevinden alınarak, yerine Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu atandı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın bazı bakanlıklara yaptığı atamalara ilişkin kararlar Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlandı. Buna göre Ticaret Bakanlığı'na Ruhsar Pekcan yerine Mehmet Muş atandı. Kasım ayında Lütfi Elvan'dan boşalan Hazine ve Maliye Bakanlığı'na Nurettin Nebati geldi. Yıl içinde bir üye dışında Merkez Bankası Para Politikası Kurulu Üyeleri de değiştirildi.

2- TCMB politika faizini yüzde 19'a yükseltti: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK), yüzde 17 olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını (politika faizi) 200 baz puan artırarak yüzde 19 seviyesine çekti.

3-Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan tasarruf tedbirleri genelgesi: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, kamu kurum ve kuruluşlarının harcamalarında tasarruf sağlanması, bürokratik işlemlerin azaltılması ve kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanımına ilişkin "tasarruf tedbirleri" genelgesi yayınladı.

4-Faiz İndirimi: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan enflasyonu indirebilmek için "yüksek faiz yok." dedi. Şahap Kavcıoğlu başkanlığındaki TCMB, 2021 yılında ilk faiz indirimini 23 Eylül'de gerçekleştirmiş ve politika faizini 100 baz puan indirimle yüzde 18'e çekmişti. Faizde düşüş aralık ayına kadar yüzde 14'e kadar geriledi. Faizdeki düşüşe yönelik Merkez Bankası, 2022'nin ilk üç ayında gelişmelerin bekleneceğini ima etti. Faiz indirim süreciyle birlikte piyasadaki uzun vadeli faizler ise yükseldi ve 2 yıllık tahvilin faizi yüzde 24'e dayandı.

5-Yeni Ekonomi Modeli: Hazine ve Maliye Bakanlığı'ndaki görev değişikliğinin ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan, yüksek faizle sıcak para çekmeye yönelik eski ekonomi modelinden düşük faiz temelli yeni ekonomi modeline geçildiğini duyurdu.

6-Asgari Ücret 4253 TL oldu: Asgari ücrette gelir ve damga vergisi kaldırıldı. Yeni asgari ücret 4253 TL olarak belirlendi.

7-Kur Korumalı TL vadeli mevduatı: Cumhurbaşkanı 20 Aralık'ta TL'yi korumak için bir dizi tedbir açıkladı. Kur korumalı TL vadeli mevduatı kapsamında hem TL mevduatların, hem döviz mevduatlarının hem de altın mevduatlarını korumaya alan bir sistem devreye kondu.

8-Dolar kuru 18 lirayı aştı: 2021 başlarında 7.40 TL civarında bulunan dolar kuru aralık ayında 18 TL'yi aştı. Avro da 20 TL'yi geçti. Döviz kurları TL'ye destek paketi kapsamında devreye alınan tedbirlerle hızla düşerek dolarda 11-14, avroda 13-15 seviyelerine oturdu.

9-Altının gramı bin lirayı geçti: Gram altının fiyatı hem uluslararası piyasalarda ons altın değerinin yüksek seyretmesi hem de TL'deki değer kaybı yüzünden aralık ayında bin lirayı aştı. Altının fiyatı şu günlerde 890-900 TL düzeyinde.

10-İhracatta rekor yılı: Türkiye 2021 yılının sonbahar aylarında ihracatta bir zamanlar tek bir yılda elde edilen geliri tek bir ayda elde etmeye başladı. Hem tedarik zincirindeki kayış hem de emtia fiyatlarındaki artış sayesinde aylık ihracat 20 milyar doları aştı. Pazartesi günü Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın katılacağı toplantı ile açıklanacak verilerde Türkiye'nin ihracatının bu yıl 220 milyar doları aşması bekleniyor.

11-Borsa öyle bir yükseldi ki: TL'deki değer kaybına karşın faiz indirimleri sürecinde Borsa İstanbul endeksleri rekor düzeylere erişti. Borsa İstanbul 100 Endeksi dövizdeki rekor düzeylerin hemen öncesi 2278 seviyelerine kadar çıktı. Endeks sene başında 1489 seviyesindeydi.

12-Kripto vurgunları yaşandı: Salgın sürecinde ayyuka çıkan kripto para çılgınlığı 2021'de de sürdü. Coinler üzerinden birçok manipülasyon yapıldı. Sayıları binleri aşan kripto varlıklara yatırım yapanlar bunların işlem gördüğü bazı yerel borsaların çökmesi sonucu paralarını kaybetti. Dünya ölçeğinde milyarlarca dolar adeta buhar oldu.

13-Büyüme yılı oldu: Resmi sonuçlar daha sonra açıklanacak olsa da tahminlere göre Türkiye ekonomisi 2021 yılında yüzde 10-12 civarında büyüdü. İstihdamdaki toparlanma sayesinde iş gücü nüfusunda artış oldu. İstihdam pandemi öncesi seviyeler olan 29 milyonu aştı.

14-Cari denge fazlaya döndü: Ekonomide alınan tedbirler ve TL'deki değer kaybı dış dengede toparlanmaya yol açtı. Ekonomi eylül ve ekim aylarında cari fazla verdi. Enerji hariç ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 101'i aştı. Turizm gelirleri 2019 seviyesini yakalayamasa da 2020'nin çok çok üzerinde seyretti ve 24 milyar doları aştı.

15-Bütçe açığı sınırlı kaldı: Yıl genelinde hedeflenen 230 milyar liralık bütçe açığı yerine ilk 11 ayda bütçe 46.5 milyar TL açık verdi. Aynı dönemde 125.4 milyar liralık faiz dışı fazla oluştu.

16-Yerli otoda geri sayım başladı: Türkiye'nin Otomobili Togg'un üretileceği tesiste altyapı çalışmaları bitti. İlk üretim bandı kuruldu. Aracın ilk seri üretimi için geri sayım başladı.

17-Enflasyon zirveye koştu: Geçen yıl enflasyonun adım adım zirveye gittiği görüldü. 2019'daki yüzde 24'lük yıllık enflasyona henüz ulaşılmasa da kasım itibarıyla yüzde 21'i aştı. Aralıkta yaşanan bozulma ile birlikte yılsonu enflasyonun yüzde 30'u aşması bekleniyor. Üretici enflasyonu ise kasımda yüzde 55'e dayandı.

18-Zamlarla dolu bir yıl: 2021 her anlamda üç ayrı kur atağının yanında fiyat artışları ile hatırlanacak bir yıl oldu. Benzinin litre fiyatı kısa bir süreliğine de olsa 10 lirayı aştı. Mazota, gübreye gelen zamlar üretim maliyetlerini artırdı. Elektronik eşya fiyatları ve otomobil fiyatları el yakarken, orta gelirli vatandaş konut fiyatlarındaki fahiş zamlar yüzünden ev alamaz hale geldi. Çarşı pazardaki ürünlere gelen zamlar genele yayılınca TÜİK'in enflasyon sepetinde yer alan mal ve hizmetlerin bazı aylar 5'e 4'ünün fiyatının arttığı görüldü.

19-Kovid-19 kapanması: 17 Mayıs'a kadar uygulanacak bir "tam kapanma" dönemi yaşandı. Bu kapanma ekonomik faaliyetleri minimuma indirdi.

20-Marketlere ceza: Kartel bir yapı oluşturdukları gerekçesiyle yürütülen soruşturmada beş büyük zincir markete ceza kesildi. En büyük cezayı BİM ve A101 aldı.

21-Döviz müdahalesine dönüş: Kurdaki hızlı artışlar yüzünden Merkez Bankası yedi yıl sonra ilk kez dövize doğrudan satım yoluyla müdahale etti.