2050’de Doğu Avrupa nüfusu yüzde 15 azalacak

Ukraynalıların komşu ülkelere büyük bir göçü oldu. 3 milyon kişi ülkelerindeki savaştan
kaçtı ve kaçış devam ediyor. Tıpkı Suriye'de ve savaşın sardığı diğer ülkelerde olduğu gibi,
bir mülteci felaketi yaşandı. Ancak Ukrayna'dan yapılan bu son göç, son 30 yılda çoktan ayrılan milyonlara
katkıda bulunuyor. Ukrayna-Rusya çatışmasından önce Ukrayna ile Rusya dahil olmak üzere
Doğu Avrupa ülkelerinin çoğunda artan bir demografik açık vardı. Doğu Avrupa'nın nüfusu modern
tarihteki diğer bölgesel nüfuslar gibi azalıyor. Suriye gibi birçok savaş ülkesi önemli nüfus kaybına
uğradı, ancak 1950’lerden bu yana tüm bölgede ve on yıllar boyunca bir nüfus düşüşü hiç gözlenmedi.
Birleşmiş Milletler, Doğu Avrupa'da yaklaşık 292 milyon insan olduğunu tahmin ediyor ve bu,
1990'ların başına göre 18 milyon daha az veya Hollanda nüfusunun bölgeden kaybolmasından daha
fazla.

‘GÖÇÜN NEDENİ MÜREFFEH BİR YAŞAM SÜRMEK’

Doğu Avrupa'nın nüfusu, 90'ların başında Sovyetler Birliği'nin çöküşünden bu yana daralıyor.
Neden? Çünkü Baltık ülkeleri, Bulgaristan, Romanya, Ukrayna ve Rusya sınırındaki diğer
devletlerde birçok insan Batı'ya, Avrupa Birliği'ne doğru göç etti. Bunu iş ve daha müreffeh bir yaşam
için yaptılar. Bulgaristan, Romanya ve Ukrayna dahil olmak üzere 1989 yılından bu yana en
az on bir ülke nüfus büyüklüğü açısından yüzde 10'dan fazla küçüldü. Letonya nüfusunun yüzde
27’sini, Litvanya yüzde 23'ünü ve Bosna-Hersek yüzde 21'ini kaybetti. 1989'da nüfusu 9 milyon olan
Bulgaristan’ın 2017'de 7,1 milyona geriledi. İleriye dönük olarak, nüfusları en hızlı daralan ilk on
ülke BM tahminlerine göre doğu Avrupa'da yer alıyor. Bulgaristan, Letonya, Moldova, Ukrayna,
Hırvatistan, Litvanya, Romanya, Sırbistan, Polonya, Macaristan'ın 2050 yılına kadar nüfuslarının
yüzde 15 veya daha fazla daralacağı tahmin ediliyor. Ukrayna için bu tahmin şimdi artırılacak.

2017’de 7 milyon olan Bulgaristan nüfusunun 2050 yılında 5,4 milyona düşmesi bekleniyor. Bu açıdan
nüfusu dünyada en hızlı küçülen ülke Bulgaristan. 2017’de nüfusun 1,9 milyon olan Letonya nüfusunun
1,5 milyona düşeceği tahmin edilirken, Moldova'da nüfusun da 4 milyondan 3,2 milyona düşmesi
öngörülüyor.

‘EKONOMİ NE ZAMAN ÇÖKSE İRLANDALILAR GÖÇ ETTİ’

Göç, çok zayıf kapitalist ekonomilerin emniyet vanası olmuştur, aksi takdirde istihdam veya
daha iyi yaşam koşulları sağlayamamıştır. Nitekim 21. yüzyılda bu zayıf ekonomilerde kişi
başına düşen gelirin yükselmesinin temel nedeni, orada yaşayan insan sayısının azalmasından
kaynaklanmaktadır. Göç, emperyalizm tarafından genellikle yoksulluğa sürüklenen zayıf kapitalist ekonomiler için geleneksel bir çözümdür. İrlanda için 150 yılı aşkın bir süredir durum böyleydi:
Ekonomi ne zaman çökse, İrlandalılar göç etti. Benzer şekilde, İtalyanlar, Yunanlılar,
Portekizliler ve İspanyollar 1945 sonrası dönemde göç ettiler. Ve 2012-2015'teki avro borç
krizinde, tüm bu AB ülkelerindeki göç, daha zengin kuzey AB ekonomilerine göçte
keskin artışlar gördü-yaklaşık bir milyon güneyden kuzeye taşındı. Öte yandan, Avrupa nüfusundaki herhangi bir büyüme büyük ölçüde göçün bir sonucuydu. Doğum ve ölüm sayısı 5,1 milyon ile eşitken, net
göç 1,5 milyon artırarak nüfusu 511,8 milyona yükseltti. Ancak göç, daha önce bir yazıda gösterdiğim
gibi, Almanya gibi kuzey Avrupa'nın yaşlanan ekonomilerindeki nüfus düşüşünü tersine
çevirmeye yetmeyecektir. Ve bu daha da güney Avrupa için böyledir. BM'ye göre, Portekiz, İtalya, Yunanistan ve İspanya çalışma çağındaki nüfuslarının yüzde
25'ten fazla azaldığını görecekler. Bu dört ülkenin hepsi bu önlemde sadece Güney Kore ve Japonya'nın
ardından küresel olarak ilk altıda yer alıyor. Dört ülke 2050 yılına kadar çalışma çağındaki
insanlara daha fazla muhtaç olacak.

‘İŞÇİ AÇIĞINDA MAKAS AÇILACAK’

Polonya, Romanya ve Ukrayna'da da 2020-2050 yılları arasında çalışma çağındaki nüfus yüzde 25 veya daha fazla düşecek. Ayrıca Polonya'da yüzde 60, Romanya'da yüzde 52 ve Ukrayna'da yüzde 46 oranında nüfus yaşlanacak. Bu "işçi açığı" Polonya, Portekiz, İtalya ve Yunanistan'da yüzde 50 ve üzerinde, Rusya, Ukrayna, Romanya ve Çekya'da ise yüzde 30-40'tır. İstihdam artarsa ve/veya işçi başına verimlilik
yükselirse ekonomiler gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) açısından büyür. Gelişmiş kapitalist ekonomilerin çoğu çalışma çağındaki nüfus ve istihdamda bir düşüşle karşı karşıyadır, ancak bu, en azından bir miktar reel GSYİH büyümesi elde etmek için işçi başına verimlilikteki artışla telafi edilmektedir. Artan verimlilik, çalışan başına artan üretken yatırıma bağlıdır. Doğu Avrupa demografik bir açıkla karşı karşıya, yani üretken işgücünde dünyadaki diğer tüm bölgelerden daha fazla bir düşüş var. Bu bölgedeki kapitalizm, önümüzdeki on yıl içinde telafi etmek için iş gücü verimliliğinde daha hızlı bir büyüme sağlayabilir
mi? Sağlayamazsa, Ukrayna'nın batısındaki bölgenin yoksul bölgeleri, anavatanlarından kaçan Ukraynalılar için hiçbir ekonomik güvenlik sunmayacaktır.
Çeviren: Hatice Ballıkaya Sugeçmez