21 yıl sonra unutmadık

Sırbistan adı ne zaman ortaya çıksa Xu Xinghu ve Zhu Ying'i düşünüyorum. Şahsen ben onları en uzun süredir tanıyan meslektaşlarından biriyim. Aynı gazete için birlikte çalıştık.

Kimse 21 Yıl önce 8 Mayıs 1999’da NATO’nun Yugoslavya’daki Çin Büyükleçiliği’ni bombalanması sonucunda Xinhua Haber Ajansı muhabiri Shao Yunhuan ve Guangming Daily gazetecileri Xu Xinghu ve Zhu Ying’in hayatını kaybettiğini, onlarca kişini yaralandığını ve büyükelçilik binasının harap olduğunu unutamaz. Haber patlak verdiğinde bütün ülke büyük bir öfkeye kapıldı. Yinchuan’daki Muhabirler İstasyonu’nda yerel medya ile röportaj yaparak NATO’nun vahşetini öfke ve kederle kınadım. Takip eden bir sempozyumda Xu ve Zhu’nun meslektaşı olarak konuştum.

29 Haziran 1999'da Belgrad'da öldürülan üç muhabiri anan yerel bir sergi . (soldan sağa: Shao Yunhuan, Xu Xinghu, Zhu Ying)

Bu süre zarfında her gün ilgili haberleri üzüntü ve öfke içerisinde takip ettim. Guangming’den tanıdık pek çok meslektaşın ön cepheye gitmek için kaydolduğunu haberlerden öğrendim. Böylece Xu ve Zhu’nun tamamlayamadığı ‘Savaş Alanı Günlüğü’ne devam edebilirdik. Bu nedenlerle ‘Kalemi şehitlerden al’, ‘Çinli muhabirleri korkutmayacak!’ ve ‘Xu Xinghu’nun eski ikametgahında hüzünlü hatıralar’ başlıklı üç yazı yazarak meslektaşlarımızın kaybının yarattığı büyük acıyı ifade ettim.

Ülkeleri için fedakarlık yapanlar anavatanları ve halkı tarafından asla unutulmayacak. 17 Haziran 2016’da Başkan Xi Jinping, davet üzerine Sırbistan’ı ziyaret etti. Başkan Xi, Belgrad’a geldikten sonra ilk olarak Shao Yunhuan, Xu Xinghu ve Zhu Ying’e saygı göstermek için Yugoslavya’daki Çin Büyükelçiliği’nin bombalanan eski yerini Sırt devlet ve hükümet başkanları ile birlikte ziyaret etmek oldu.

Haberlerden, kalıntıların önündeki siyah anıt üzerine kazınmış ‘Şehitlerimizin ve barışın değerini hatırla’ kelimelerini gördüm. İçimden yabancı topraklarda ölen iki meslektaşıma fedakarlıklarının unutulmadığını söylediğim için gözyaşlarımı tutamadım.

“Şehitlerimizin ve barışın değerini hatırla” kelimeleri eski büyükelçilik alanındaki siyah renkli anıt taşı üzerine kazınmış.

O andan itibaren şehitlere şahsen saygımı iletmek istediğim ortaya çıktı. Geçen yıl, özlem duyduğum karaya ayak basacak kadar şanslıydım ve birçok anımın olduğu bu yeri sıradan bir turist olarak ziyaret ettim.

Sıkıntı yaşadığı dönemde Çin’in değerli desteğine teşekkür için 7 Mayıs 2009 tarihinde, Belgrad belediyesi eski Çin Büyükelçiliği’nin kalan kısımlarını korumaya karar verdi. NATO bombardımanında ölen gazetecileri anmak için büyükelçilik önünde bir anıt dikildi.

2016 yılında Belgrad hükümeti Yugoslavya’daki Çin Büyükelçiliği’nin bulunduğu caddeyi ‘Konfüçyüs Bulvarı’ adını vermeyi ve bu caddeye yakın ‘Çin-Sırp Dostluk Meydanı’ adını vermeye karar verdi. Çin Büyükelçiliği’nin eski yerine de Çin Kültür Merkezi inşa etti.

Belgrad’a geldikten sonra gitmek istediğim birçok yere rağmen, önce Yugoslavya’daki Çin Büyükelçiliği’nin eski yerini ziyaret etmek için ısrar ettim.

Çin Kültürmerkezi’nin ana yapısı şekillenmiş ve Merkezin önündeki Konfüçyüs heykeli tamamlanmıştı. Heykelin sol tarafında hem Sırpça hem de Çince birkaç altın kelime dizisi işlenmişti:

“Çin Halk Cumhuriyeti’ne, Sırbistan Cumhuriyeti ve biz hayatlarını feda eden şehitlere borcumuzu ödemek istiyoruz” Taş anıtın arkasında Çin Büyükelçiliği’nin eski yerleşimi bulunmaktadır.

Şehitlerin kan döktüğü yerde Çin Kültür Merkezi yerden yükseliyor bu son derece sembolik ve şehitlerin ruhunun yüceliğini gösteriyor. Çin kültürü burada kök salmış olacak ve iki ülke arasında daha fazla kültürel alışveriş olacak.

Sırbistan'daki “Çin Kültür Merkezi” Yugoslavya'daki Çin Büyükelçiliği'nin eski yerinde bulunmaktadır.

Anıtın önüne yerleştirilmiş çiçek septleri görmek beni oldukça rahatlattı. Daha yakından baktığımda, şehitlerine vefasını gösteren birkaç Çinli turist daha vardı.

Bu topraklarda canını feda eden üç Çinli muhabir, iki ülke arasındaki dostluğu kendi kanlarıyla ve hayatlarıyla derinleştirdi. Sırp halkı üç Çinli şehidi de kahraman olarak görüyor. Sırbistan’da Sırp halkının dostluğunu Çinli insanlar ve iki ülke arasındaki iletişim ve işbirliğinin derin temellerini ve parlak umutlarını görebiliyordum.

Şimdi, her yıl çok sayıda Çinli turist Sırbistan'a seyahat ediyor. Sadece 2019'un ilk 7 ayında Çin'den 70.000 ziyaretçi vardı. Belgrad'daki birçok cadde, İngilizce, Rusça ve Sırpça'dan sonra dördüncü işaret dili haline gelen Çince işaretlere sahiptir. Birçok Sırp, Çinli turistleri basit Çince olarak selamlayabilir. Sırbistan'daki Çinli turistlerin aldığı çeşitli nezaketlerin yanı sıra iki ülke arasındaki yakın ilişkiler ve dostane işbirliğinin bir şekilde orada yaşamlarını feda eden üç Çinli şehitle bir şekilde ilişkili olduğunu söylemek mantıklıdır.

Anavatan ve Çin halkı bu ülke için ölen şehitleri unutmadı. 1999'da üç şehidin kurban edilmesinden bu yana, her yıl 7 Mayıs'ta, Çin Büyükelçiliği'nin eski yerinde yas faaliyetleri düzenleniyor. Guangming Daily meslektaşları da, Pekin'deki Babaoshan Mezarlığı'nda Xu Xinghu ve Zhu Ying'in mezarlarının önünde yas tutarken, sitede haraç ödeyemeyen daha fazla insan sessizce yas tutar. Bu yıl Mart ayında Belgrad'a geldikten kısa bir süre sonra, Çin sağlık ekibi de üç şehitlik için saygı göstermek için eski elçilik alanına özel bir gezi yaptı.

Üç şehide borcumuzu ödemek, tarihi hatırlamak, ruhlarından güç kazanmak ve anavatanın refahı için çok çalışmak için bölgeye giderek daha fazla Çinli geleceğine inanıyorum.