5 Ocak Medyanın Halleri

BADEM

MELİH AŞIK/ MİLLİYET

“Yerli malı yurdun malı,

Herkes onu kullanmalı.”

Bizim nesil bu şarkılarla büyüdü… O yüzden yerli malı kullanmaya gayret ederiz...

Bir yaşıtımız yılbaşı öncesi ünlü bir kuruyemişçiye girmiş badem alacak... Fiyatlara bakmış...

California badem; kilosu 910 lira...

Datça badem; kilosu 1450 lira...

Yerli badem; ABD’den gelen bademe göre yüzde 35 oranında daha pahalı...

Meraklanıp üretim bilgilerine baktık...

Badem en çok Manisa, Adıyaman ve Muğla’da üretiliyor. Türkiye’nin üretimi 160 bin ton... İthalat 30 bin ton... Demek ki bu kadar açık var...

Tohum var, toprak var, hava var, su var, çiftçi var... Neden kendimize yetecek kadar badem üretemiyoruz da ta ABD’den getiriyoruz?

Tabii başka birçok ürün de yine dışarıdan geliyor...

Ayçiçeği çekirdeği bile ABD’den ithal edilmekte.

Üstelik yurt içinde talebi yüksek olan ürünler bunlar...

Üretmek neden bu kadar zor geliyor?

NE DEAŞ NE DE TRUMP!

BERCAN TUTAR/ SABAH

İktisadi ve jeopolitik gerginliğin yarattığı ikili baskı, ABD-Çin arasındaki finansal etkileşimleri karmaşık hale getirerek iki süper güç arasındaki artan güvensizliği had safhaya çıkaracaktır. ABD tarifeleri ve cezaları artırırken Pekin ise yeni finansal kısıtlamalar getirerek savaşa savaşla karşılık veriyor.

Üstelik her iki ülke de sadece ekonomik hâkimiyet için değil aynı zamanda ideolojik üstünlük için de yarışıyor ve çatışmayı demokrasi ile otoriterlik arasındaki bir savaş olarak çerçeveliyor.

Haliyle alevlenen ticaret savaşı ABD ve Çin ile sınırlı kalmayacak. Diğer uluslar da bundan payını alacak. Özellikle de gelişmekte olan piyasalar için risk çok daha yüksek. Bozulan tedarik zincirleri ve değişen ticaret akışları büyümeyi durduracak ve yeni krizlere yol açacaktır.

Peki, bu ticaret savaşlarından bir çıkış yolu var mı? Şimdilik yok. İşaretler daha fazla tırmanışa işaret ediyor, Çin'in ihracat yasakları ve Trump'ın beklenen tarifeleri çalkantılı bir 2025 geçireceğimizi gösteriyor. Buradan ABD büyük bir yara alabilir. Çünkü Trump, ABD'de yaklaşan mali felaketin direksiyonundaki şoförden farksız konumda.

Küresel yatırımcılar 2024'ün çoğunu Çin'in emlak krizi ve deflasyonla ilgili sıkıntıları konusunda endişelenerek geçirdi. Önümüzdeki yıl sıra iç borcu 36 trilyon doları geçen ve dış yatırım almada zorlanan ABD'de olacak. Bu nedenle ABD'nin gerçek sorunu ne DEAŞ ne de Trump. Ukrayna, Rusya, Suriye, Panama, Kanada, NATO, BM, Almanya veya Fransa da değil.

Asıl sorun ABD'nin dış yatırımlar ile federal borçları arasındaki uçurumun hızla büyümesi. Bir bakıma cari hesap dengesizliği. Zira şimdiye kadar ABD imkânlarının ötesinde çılgınca yaşadı. Artık hesap verme zamanı. Çin'in ticari darbeleri kuşku yok ki Imperium Americana'nın maruz kaldığı askeri, ekonomik ve jeopolitik krizleri hem içeride hem dışarıda daha da derinleştirecektir.