5 soruda TCG Anadolu

Türkiye'nin yeni bayrak gemisi TCG Anadolu, önceki gün Sedef Tersanesi'nde düzenlenen törenle Deniz Kuvvetleri'ne resmen teslim edildi. Türkiye'nin büyük oranda milli imkan ve kabiliyetleri ile inşa ettiği 27 bin tonluk bu dev gemi, savaş dönemlerinde olduğu kdar barış dönemlerinde de kritik roller üstlenecek. TCG Anadolu hakkında merak edilen soruların yanıtlarını sizler için hazırladık.

1) SİHA GEMİSİ Mİ UÇAK GEMİSİ Mİ?

TCG Anadolu, dünya literatüründe LHD (Havuzlu Helikopter Gemisi) olarak sınıflandırılıyor. Fakat bu sınıf, TCG Anadolu'yu pek tarif etmiyor. Türkiye ise SİHA (Silahlı İnsansız Hava Aracı) gemisi olarak nitelemeyi tercih ediyor. Ancak geminin yetenekleri göz önüne alınınca, bu tanım da pek içimize sinmiyor. Öyleyse uçak gemisi denilip denilemeyeceğini biraz tartışalım.

Modern çağın gemi sınıflandırmaları, 25 Mart 1936 tarihli Londra Deniz Kuvvetleri Antlaşması'nda belirlendi. Uçak gemileri şöyle tanımlandı: “Sutaşırımı ne olursa olsun, başlıca uçak taşımak ve bu uçakları denizde harekete getirmek için yapılmış ya da buna göre düzenlenmiş su üstü savaş gemileridir.” Tabi o tarihlerde henüz dikey iniş-kalkış kabiliyetine sahip uçaklar yoktu. Hawker Siddeley'le başlayan macerada, Harrier ve F-35'lerle birlikte çeşitli deniz platformları bu uçaklara ev sahipliği yapar oldu. Bu da gemi tanımlarını oldukça karmaşıklaştırdı.

Günümüzde helikopter gemileri, operasyonel olarak helikopter kullanan bir uçak gemisi türü olarak tanımlanıyor. Bu gemiler, çeşitli modernizasyonlar sonucu STOBAR (kısa kalkış yakalamalı iniş) tipine dönüştürülerek hafif uçak gemileri olarak kullanılıyor.

TCG Anadolu da benzer şekilde 12 derece açılı bir “ski-jump” rampasına sahip. Ancak henüz STOBAR tipi değil çünkü yakalama kancası bulunmuyor. Ama durun! Gemiye Kızılelma ile HÜRJET'in ineceği açıklandı. Dolayısıyla Anadolu'ya, önümüdeki dönemde bir kanca sistemi yapılacağı anlaşılıyor. Öyleyse gerekli donanım tamamlanıp ilk HÜRJET indiği gün, geminin tanımını yeniden ele almak gerekebilir.

Diğer yandan TCG Anadolu, muadillerinden farklı olarak 50 adet SİHA'ya ev sahipliği yapıyor. Tayland'ın Chakri Naruebet'ine (11 bin ton ağırlığında 6 tane Harrier taşıyor) uçak gemisi denildiği yerde, 50 SİHA taşıyan, Kızılelma ve HÜRJET'e ev sahipliği yapan bir gemiye de “helikopter gemisi” demek pek uygun olmaz. Biz şimdilik Sedef Tersanesi gibi “Çok Maksatlı Amfibi Çıkarma Gemisi” demeye devam edelim. Kızıelma ve HÜRJET geldiği gün, yeniden tartışırız.

2) HANGİ GÖREVLERİ YAPACAK?

TCG Anadolu, dev cüssesi ve yetenekleri itibarıyla önemli bir caydırıcılık unsuru. Barış durumunda hem ganbot hem donanma diplomasisi yürütecek. Ağırlıklı olarak açık denizlerde bayrak gösterecek, ulusal ve uluslararası tatbikatlara katılacak, arama kurtarma, insani yardım harekatı ile afet ve acil durum faaliyetlerinde görevlendirilecek. Kriz ve harp durumlarında ise amfibi harekat, hava harekatı, güç aktarımı, tahliye harekatı, denizde denetim harekatı, komuta kontrol gemisi görevleri ve üzerindeki hava araçlarının yetenekleri nispetinde su üstü harbi, hava savunma harbi, elektronik harp ve denizaltı savunma harbi icra edecek.

Muhtemelen Büyük İstanbul Depremi'nin en önemli aktörü olacak. Libya'da dengeleri bir kez daha değiştirecek. Dünyanın herhangi bir yerinde yardım bekleyen soydaşlarımıza el uzatacak. Donanmanın harekat prensiplerini değiştirecek, mavi su donanmasının yolunu açacak.

Amiral Nelson boşuna, “İngiliz savaş filosu Avrupa’daki en iyi müzakerecidir.” demiyordu. Robert Osgood, savaş gemilerini en güçlü ve çok yönlü dış politika enstrümanı olarak tarif etmiyordu. Bakın Hindistan Denizcilik Doktrini’ne bile ne eklemişler: “Bir savaş gemisi, ülkenin en iyi elçisidir.”

3) EGE'DE KULLANILIR MI?

Ege Denizi, üzerinde 3 binden fazla ada, adacık ve kayalığın bulunduğu, sığlıklarla dolu, çok sayıda dar geçide ev sahipliği yapan çok özel bir saha. Buradaki bir kriz anında TCG Anadolu gibi dev cüsseli gemilerin kullanılması oldukça riskli. Bu nedenle İ Sınıfı firkateynlerimiz dahi 4,05 metre gibi düşük bir draft ile inşa edildi. TCG Anadolu'nun su çekimi ise 6,8 metre. Dolayısıyla Anadolu, yeşil ve kahverengi sularda kullanılmak üzere, ya da komşularımıza yönelik bir saldırı niyetiyle üretilmedi. Ancak savaş dönemlerinde asimetrik katkıları büyük olacaktır. Türkiye'ye yönelik menfi niyetleri olanlara duyurulur.

4) MALİYETİ YÜKSEK Mİ?

TCG Anadolu, SİHA'larla donatılması bakımından dünyada bir ilki temsil ediyor. Ancak LHD olarak sınıflandırılan bu ölçekteki gemilere 12 ülke sahip. Anadolu'nun inşa maliyeti yaklaşık 650 milyon dolar. Ancak bu fiyat, geminin donatılmasıyla birlikte biraz daha artabilir. İspanyolların eş gemisi Juan Carlos I için 360 milyon avro öngörülmüş, toplam maliyeti 462 milyon avroyu, yani 600 milyon doları bulmuştu. Tabi o geminin yapımı 2003'te başlamış, 2010'da envantere girmişti. Rusya ise 2 adet Mistral sınıfı LHD almak için 2011 yılında Fransa ile 1,37 milyar avroluk anlaşma imzalamıştı. Bu bakımdan TCG Anadolu, daha modern sistemleri daha düşük maliyetlerle bünyesine kattı denilebilir. Bunda da en büyük pay milli savunma sanayiinin. 131 alt yüklenicinin çalıştığı TCG Anadolu'da yüzde 70 yerlilik oranına ulaşıldı. Bunun için de radarlardan savaş yönetim sistemine, füzelerden elektronik harp sistemine kadar çok sayıda milli çözüm kullanıldı. Rusya'nın parasını ödemesine rağmen Mistral'leri alamadığını da hatırlatalım.

5) TRAKYA YAPILACAK MI?

TCG Anadolu'nun ardından eş gemisi TCG Trakya'nın yapılması bekleniyor. Böylece iki gemi birbirini ikame edebilecek. Biri bakım onarıma (overhaul) girdiğinde, diğeri sahada olacak. Ancak henüz TCG Trakya ile ilgili kesinleşmiş bir karar yok. Savunma Sanayi Başkanlığına resmi bir talep iletilmedi, bu konuda herhangi anlaşma da imzalanmadı. Ancak ilk gemiden elde edilen tecrübe ile TCG Trakya'nın çok daha kısa sürede ve düşük bir maliyetle inşa edilebileceği değerlendiriliyor.

Tabi bir de bu geminin görev grubu konusu var. TCG Anadolu'ya eşlik edecek gemilerimiz de giderek yaşlanıyor. Yavuz'lar yakında, Gabya'lar 2030'larda emekli olacak. Bir de TCG Trakya gelirse, çok sayıda eskort gemiye ihtiyaç duyulacak. Deniz Kuvvetleri, daha önce 4 adet planlanan TF-2000 sayısını, şimdilerde 7 olarak düşünüyor. Buna rağmen bir ara gemi ihtiyacı doğabilir.