547 yıllık mabed Türk Ortodoks Patrikhanesi

İstanbul Karaköy’deki Türk Ortodoks Patrikhanesi, her hafta pazar ayinini, Patrik 4. Eftim önderliğinde yerine getiriyor. Patrikhanenin Basın Sözcüsü Yardımcısı Selçuk Erenerol, Merkez Meryem Ana Kilisesi’ni “Cumhuriyetin Kalesi” olarak nitelendiriyor.

TARİHİ YAPIDAN İZLENİMLER

Bu sene 100. kuruluş yılını geride bırakacak olan Türk Ortodoks Patrikhanesi’nde önceki hafta Pazar ayinine katıldık. Kilisenin tarihi dokusu hala korunuyor. İçeri adımınızı attığınız anda o tarihi yapının coşkusunu ve birikimini hissedebiliyorsunuz. Urum Türklerinin 1475’te Fatih Sultan Mehmet döneminde inşa ettiği kilise, hala sapasağlam ayakta, ikonalar da capcanlı.
Türk Ortodoksları 100 yıldır ibadetlerini Türkçe yapıyor. Ayinin yapıldığı pazar günleri kilise tüm vatandaşlara açılıyor. Dileyen herkes, ayin sırasında gelip kilisedeki sıralara oturup ayine katılabilir. Türkçe olduğu için de bütün ayini takip edebilir, tüm duaları anlayabilirsiniz. Patrikhane, 1922’de Kayseri’de yaptığı kongrede İncil’in Türkçe okunması, vaazların Türkçe verilmesi kararını alıyor.

‘BİR ORDU KADAR HİZMET ETTİ’

Patrikhaneye ilk girdiğinizde büyük boy Atatürk fotoğrafı ve Türk bayrağını göreceksiniz. Karşı duvarda ise Atatürk’ün “Ne Mutlu Türküm Diyene” sözü sizi karşılayacak. Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul (Fener) Rum Patrikhanesi’nin işgali destekleyen tavrına karşı bağımsız bir patrikhane kuran Türk Ortodoksları, Papa Eftim önderliğinde Milli Mücadeleye destek verdi. Savaşın sonunda İstiklal Madalyasına layık görülen Papa Eftim için Mustafa Kemal Atatürk, “Baba Eftim bu memlekete bir ordu kadar hizmet etmiştir.” dedi.

Tarihi kilise, Osmanlı döneminde Anadolu’ya gelen Urum Türkleri tarafından 1475 yılında inşa edildi. Kırım ve Kafkasya bölgesinde yaşayan Urumlar, Hristiyanlığın Ortodoks mezhebine mensupturlar. Kıpçak, Peçenek ve Hazar Türklerinin soyundan geldiği düşünülen Urum Türklerinin günümüzde Gürcistan, Kazakistan, Abhazya ve Ukrayna’da yaşadığı bilinmektedir. Ortodoks Karaman Türkleriyle de bağlantılı olabileceği düşünülen Urum Türkleri nüfusunun, 1979 sayımına göre yaklaşık 200 bin olduğu belirtilmektedir.

Türk Ortodoks Patrikhanesinin kurucusu ve ilk Patriği Papa Eftim, kendini Türk olarak tanımlayarak şunları söyler:

“Ben Türk dostu Eftim değil, Türk oğlu Türk Eftim’im. Ben, her zaman, her yerde Türk olduğumu beyan ettim. Bir yabancı, Türk dostu olabilir. Fakat benim gibi, halis bir Türk vatandaşının, yabancı bir Türk dostu gibi gösterilmesi, O’nun milliyetinden şüphe edilmesine delalet eder ki, bundan incinmemek, üzülmemek imkânsızdır. Bana Türk demeyip, Türk dostu diyenleri hiçbir surette affedemem.”

FETÖ’NÜN HEDEFİNDEYDİ

Ayinden çıktığınızda Patrik 4. Eftim Paşa Ümit Erenerol, Basın Sözcüsü Sevgi Erenerol ve Basın Sözcüsü Yardımcısı Selçuk Erenerol’la sohbet etme fırsatı bulabilirsiniz. Patrikhanenin vatan mücadelesindeki yerini onlardan da dinleyebilirsiniz. Bugün hala milli konularda tavırları Türkiye’den yana olan Türk Ortodoksları, FETÖ’nün Ergenekon kumpasında da hedef alındı.
Kumpas sırasında Patrikhane için “Ergenekon Terör Örgütünün karargahı” iftirası atıldı. Basın Sözcüsü Sevgi Erenerol, yıllarca Silivri’de tutuklu kaldı. Sonuç olarak Patrikhane, bir emperyalist saldırıya karşı mücadele yine en öndeydi. Silivri zindanları yıkılırken Türk Ortodoks Patrikhanesi de cephedeydi.

PATRİKTEN DAVET

Patrik Paşa Ümit Erenerol, Patrikhanenin kapısının herkese açık olduğunu, dileyen tüm vatandaşların kiliseyi ziyaret edebileceğini söylüyor.

PATRİKHANE TARİHİ

Türk Ortodoks Patrikhanesi, 1922 yılında Türk Bağımsızlık Mücadelesini destekleyen Papa Eftim önderliğinde Kayseri'de kuruldu. Papa Eftim, 23 Nisan 1920’de Ankara'da Büyük Millet Meclisi'nin açılış duasını okuyan din adamları arasında yer aldı. Kurtuluş Savaşı’nda “Umum-i Anadolu Türk Ortodoksları Cemaatleri” olarak yer aldılar.
Papa Eftim, Kurtuluş Savaşında, Karadeniz’deki Pontus Rum ayaklanmalarının Anadolu’ya yayılmasını karşı verdiği mücadelesi sonucu İstiklal Madalyası’yla ödüllendirildi. Soyadı Kanunundan sonra Erenerol soyadını alarak Zeki Erenerol olarak anılmaya başlandı.
Cumhuriyet’in ilanıyla Türk Ortodoks Patrikhanesi, Kayseri’den İstanbul’a geldi. Burada 3 kilisesi bulunan Patrikhane, Merkez Meryem Ana Kilisesi, Karaköy Aya Nikola Kilisesi ve Aziz Aya Yani Kilisesi’ni yönetiyor.
Papa Eftim’den sonra yerine Turgut Erenerol (2. Eftim), ardından Selçuk Erenerol (3. Eftim) Patriklik makamına geçti. Günümüzde ise Türk Ortodoks Patriği, Papa Eftim’in torunu, Selçuk Erenerol’un oğlu Paşa Ümit Erenerol (4. Eftim).