5’li görüşmeden çıkan sonuçlar
İran’daki ‘Güney Kafkasya’da Kalıcı Barış ve İstikrarın Tesisine Yönelik Bölgesel İşbirliği Platformu’ toplantısında ortaklığı geliştirme kararlılığı vurgulandı. Anlaşmazlıkların barışçıl yolla çözülmesi ve komşu ülkelerin toprak bütünlüğüne saygı çağrısı yapıldı.
Gürkan Demir
Türkiye, İran, Rusya, Azerbaycan ve Ermenistan Dışişleri Bakanları 3+3 mekanizması kapsamında Tahran’da bir araya geldi. 5’li görüşmenin yanı sıra Bakanlar arasında ikili temaslar sağlandı. Aynı zamanda konuk ülkelerin dışişleri bakanları İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi tarafından ayrı ayrı kabul edildi. Reisi bu görüşmelerde İran’ın bölge ülkelerin toprak bütünlüğünü kendi toprak bütünlüğü olarak gördüklerini vurguladı. Dışarıdan müdahalenin bölgesel barış ve istikrara zarar verdiği değerlendirmesinde bulunan Reisi, İsrail ve onun zulümlerine destek veren ABD’nin bölge ülkelerinin gerçek dostu olmayacağını kaydetti. Ardından İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan kameralar karşısına geçti. “Gerçekleştirdiğimiz zirvenin sloganı ‘Güney Kafkasya’da barış, işbirliği ve kalkınma zamanıdır.’” diyen Abdullahiyan, Azerbaycan ile Nahçıvan’ı birbirine bağlayacak yolun İran’dan geçmesi için Bakü ile el sıkıştıklarını hatırlattı.
AZERBAYCAN VE NAHÇIVAN İRAN’DAN BAĞLANACAK
Yaklaşık 3 ay önce Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Bakü’de yaptığı görüşmeyi hatırlatan Abdullahiyan, “Aliyev, Güney Kafkasya’nın sınırlarını ve jeopolitiğini değiştirmeye niyetlerinin olmadığını söyledi. Ayrıca Zengezur’un ulaşım güzergahına ilişkin olarak iki ülke arasında İran’dan Nahçıvan’a kadar bir koridorun oluşturulması kararlaştırıldı. Bu projenin hayata geçirilmesi için iki ülkenin ilgili şirketleri ve uzman bakanlıkları çalışıyor.” dedi. Güney Kafkasya’da istikrarlı barış ve güvenliğe en kısa sürede tanık olmayı umdukları bir platform sağlandığını ifade eden Abdullahiyan, “Ermenistan’ın, Azerbaycan’ın Karabağ üzerindeki egemenliğini tanıması ve Azerbaycan’ın Karabağ’da yaşayan Ermenilerin güvenliğinin sağlanmasını ve korunmasını ana sorumluluk olarak ilan etmesi, olumlu bir adımdır. Bu zirve sonrası Güney Kafkasya’da artık zorbalık dilinin olmayacağını umut ediyorum. Türkiye’de yapılacak toplantının ardından bu toplantıları Bakü ve Erivan’da yapmak istiyoruz.” değerlendirmesi yaptı.
‘BARIŞ SÜRECİNE İVME KAZANDIRACAK’
Türk Dışişleri Bakanlığı, 5’li toplantıya dair yazılı bir açıklama yaptı. Açıklamada, “Bakanımız toplantıda Türkiye’nin kalıcı barışın sağlanması için bölgesel sorunları diyalog yoluyla çözmekten yana olduğunu, bu oluşumun (3+3) bölge ülkelerinin kendi sorunlarını kendilerinin çözebileceğini uluslararası topluma göstermesi açısından da önem taşıdığını, bölgede işbirliği ve dostluğun önündeki engellerin kalkmasının memnuniyet verici olduğunu, bölgesel huzur ve istikrarın yolunun Azerbaycan-Ermenistan arasında imzalanacak kapsamlı bir barış anlaşmasından geçtiğini, bölgesel ulaştırma bağlantılarının açılmasının normalleşme ve barış süreçlerine ivme kazandıracağını vurguladı.” denildi.
ANLAŞMAZLIKLAR ADIM ADIM ÇÖZÜLÜYOR
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da toplantı sonrası gazetecilere değerlendirmeler yaptı. Bakü ve Erivan’ın Karabağ’ın Azerbaycan’a ait olduğu konusunda hemfikir olduğunu dile getiren Lavrov, “Çözülmemiş asıl sorun da buydu. İhtilaf büyük ölçüde çözüldü.” diye konuştu. Lavrov, geriye, bir barış anlaşması hazırlanması, sınırların çizilmesi ve hiçbir engel olmaksızın ulaşım bağlantılarının sağlanması başta olmak üzere ilişkileri tamamen normalleştirmeye yönelik pratik adımların kaldığını kaydetti. Rus Dışişleri Bakanı Lavrov bu açıklamalarının yanı sıra İsrail-Filistin meselesine çözüm için Türkiye’nin gündeme getirdiği garantörlük önerisi hakkında da konuştu. Türk mevkidaşı Hakan Fidan’dan bu konuyu somutlaştırmasını istediğini bildirdi.
ZİRVEDE KABUL EDİLEN 9 MADDELİK BİLDİRİ
Bildiriye göre;
-
Görüşmelerde, bölgede güven ve işbirliği ortamının genişletilmesi ve güçlendirilmesi amacıyla “3+3” bölgesel mekanizmasının düzenli toplantılarının devam ettirilmesi değerlendirildi.
-
Alınan karar ile bir sonraki “Güney Kafkasya’da Kalıcı Barış ve İstikrarın Tesisine Yönelik Bölgesel İşbirliği Platformu” toplantısının diplomatik kanallar aracılığıyla koordine edilecek bir tarihte, Türkiye’de yapılması konusunda mutabakata varıldı.
-
Anlaşmazlıkların barışçıl yollarla çözümlenmesine, siyasi bağımsızlığa, toprak bütünlüğüne, belirlenmiş sınırların dokunulmazlığına, tehdit veya kuvvete başvurmanın engellemesi ile insan haklarına saygı konularına vurgu yapıldı.
-
Karşılıklı güvenin, ulusların refahının ve bölgenin istikrarının güçlendirilmesinde ekonomik işbirliğinin olumlu rolünün vurgulandı.
-
Eğitim, bilim, turizm, kültür ve spor alanlarında kültürel işbirliğinin ve ortak projelerin uygulanmasının önemine değinildi.
-
Bölgede istikrarlı barışın ve ekonomik kalkınmanın sağlanması amacıyla ikili ve çok taraflı istişare ve etkileşimlerin güçlendirilmesi yönünde karar verildi
-
Bölgedeki tüm ülkeler arasındaki ilişkilerin normalleşmesi ve gelişmesi yönündeki mevcut süreçler memnuniyetle karşılandı.
-
Toplantının sonuçları olumlu olarak değerlendirilmekte ve sonraki toplantılar Gürcistan’ın eşit katılımına açıktır
-
Toplantıda, Gazze’deki durum da görüşüldü, masum sivillerin hedef alınmasına derhal son verilmesi gerektiği vurgulandı.
ABD İRAN’A HANGİ MESAJLARI GÖNDERDİ?
Aydınlık gazetesi ve Ulusal Kanal’ın yerinde takip ettiği basın toplantısında İran Dışişleri Bakanı Abdullahiyan, Filistin hakkında da konuştu. ABD’lilerin kendilerine iki mesaj gönderdiğini bildiren Abdullahiyan, “Mesajın ilkinde ‘Biz savaşı genişletmek istemiyoruz’ dediler. İkincisinde İran’dan itidalli olmasını istediler. ABD savaşı genişletmek veya büyütmek istemediğini iddia ediyor ancak diğer yandan iki hafta önce gönderdiği silahlar ile Filistinli sivillere, çocuklara ve kadınlara yönelik Gazze’deki saldırıları destekliğini ispat etti. Buradan (ABD Başkanı Joe Biden) Biden’a da sesleniyorum: Riyakârlığı sonlandır. Seçim dönemi kampanyasında dünya için savunduğunuz insan hakları bu muydu?” ifadelerini kullandı.
‘ABD İSRAİL’İ ÇÖKÜŞTEN KURTARMAYA ÇALIŞIYOR’
İran’ın Hamas ve İslami Cihat Hareketi’ni desteklediği için eleştirildiğine dair soruya yanıt veren Abdullahiyan, “İran’ın, dini, ulusal ve insani değerler çerçevesinde İsrail işgali karşısında Filistin direnişini desteklediği açık ve bu bir sır değiş. Filistin direnişini işgalci Siyonist rejim karşısında siyasi, uluslararası ve medya gücü ile desteklemeye devam edeceğiz. Uluslararası hukuka göre, toprakları işgal edilenler silahlanabilir ve kendilerini savunmak için silah kullanabilirler. Bazı Batılı ülkeler özellikle ABD’nin kontrolünde İsrail işgalini tamamen görmezden gelmeye çalışıyorlar. Hamas ve Filistin direnişini kınama peşindeler.” dedi. Abdullahiyan İsrail’in Gazze saldırılarının arkasında ABD yönetiminin olduğunu belirterek “Bugün elde ettiğimiz açık bilgilere göre, Filistinlilere yönelik başlatılan bu savaşı ABD yönetmektedir. İşgal topraklarındaki siyasi ve güvenlik sistemi tamamen çökmüş durumdadır. Ancak ABD yönetimi Siyonist rejimin savaş makinesini destekleyerek bu çöküşten İsrail rejimini kurtarmaya çalışmaktadır.” değerlendirmelerinde bulundu.
MISIR’DAKİ TOPLANTIYA ELEŞTİRİ
Mısır’da yapılan Filistin toplantısına da eleştiriler getiren İran Dışişleri Bakanı, “Toplantıya katılan bazı Batılı ülkelerin Filistin halkının meşru savunma hakkını dahi Mısır’daki toplantı bildirisine eklememeleri üzüntü vericidir. Buna karşılık direnişi mahkûm etmeye çalışıyorlar. Filistin direnişi bölgenin bir gerçeğidir. İran savaşın bölgeye yayılmasının taraftarı değil. Ancak sivillerin, çocukların ve kadınların öldürülmesine devam edilmesi bölge halkı ve direnişin tahammülünü zorluyor. Bir kez daha tekrarlıyorum; bölge barut fıçısına dönmüş durumda. Bölgede her an kontrol dışı gelişmeler yaşanabilir. Bu nedenle geç olmadan özellikle ABD ve Siyonist rejimi uyarıyorum. Sivilleri, çocukları ve kadınlara yönelik saldırıları durdurmalarını tavsiye ediyorum.” sözleriyle tepkisini dile getirdi.
