6. Hazar Zirvesi sona erdi: Ticarette, enerjide ve ulaşımda işbirliği vurgusu

Aşkabat’ta yapılan zirveye Türkmenistan Devlet Başkanı Serdar Berdimuhamedov, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi katıldı. Zirvede enerji, ulaştırma, lojistik ve Hazar ülkeleri sınır güvenlik kurumlarının işbirliği konuları masaya yatırıldı.

Berdimuhamedov, konuşmasında Hazar bölgesinde ulaşım, lojistik, kültürel-insani alanlarda işbirliğinin geliştirilmesine işaret ederek özellikle ekonomi sektörünün güçlendirilmesinin önemini vurguladı.

Berdimuhamedov, Hazar'a kıyısı olan ülkelerin özel sektör temsilcileri arasındaki ilişkileri geliştirmeye yönelik adımların atılmasının önemine vurgu yaparak, bölgede iş konseyi kurulmasını önerdi.

Zirvenin sonunda ortak bildiri imzalandı. Hazar'a kıyısı olan devletlerin çalışmalarının temel ilkelerinin özetlendiği bildiride, Hazar Denizi'nin barışçıl kullanımı, Hazar ile ilgili tüm sorunların barışçıl şekilde çözülmesi, Hazar bölgesinde güvenlik ve istikrarın sağlanması, uluslararası hukuk ilke ve normlarına göre kıyı devletlerin transit geçiş hakkı yer aldı.

‘ZENGEZUR KORİDORU ARTIK GERÇEĞE DÖNÜŞÜYOR’

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ise, 2. Karabağ Savaşı sonrasında kurtarılan bölgelerin inşa ve ihyası ile uluslararası ulaşım bağlantılarının geliştirilmesi için geniş çaplı çalışmalara başladıklarını belirterek, Zengezur koridoru ile ilgili önemli açılamalar yaptı. 2. Karabağ Savaşı'nda Azerbaycan'ın elde ettiği zaferden de bahseden Aliyev, "Azerbaycan, Karabağ ve Doğu Zengezur'un yeniden inşa ve ihyası ile uluslararası ulaşım bağlantılarının geliştirilmesi için geniş çaplı çalışmalara başladı. Zengezur koridoru artık gerçeğe dönüşüyor." dedi.

Aliyev, Hazar'ın hukuki statüsüyle ilgili de 2018'de Aktau'da imzalanan belgenin yürürlüğe girmesiyle kıyıdaş ülkeler arasında kapsamlı etkileşim ve işbirliğini amaçlayan daha fazla etkili tedbirler için sağlam bir yasal temel oluşturulacağını kaydetti. Hazar'da ulaşımın önemine de değinen Aliyev, "Bugün Azerbaycan, Avrasya'nın önemli ulaşım ve lojistik merkezlerinden biridir. Azerbaycan, Doğu-Batı ve Kuzey-Güney uluslararası ulaşım koridorlarının gelişmesinde önemli rol oynamaktadır. Trans-Hazar uluslararası ulaşım yolunun verimli kullanılması için çalışıyoruz. Bu rota, Hazar'a kıyısı olan devletlerin ulaşım potansiyelinden maksimum düzeyde yararlanmayı sağlayacak ve ulaşım altyapısının geliştirilmesi için yeni projelerin uygulanması için koşullar yaratacaktır." şeklinde konuştu.

‘RUSYA İLE OLAN BAĞLARIMIZI HİÇBİR ŞEY DURDURAMAZ’

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ise zirvede ikili görüşmeler yaptı.

İran resmi ajansı İRNA’ya göre, Reisi, Aşkabat’ta Türkmenistan Devlet Başkanı Serdar Berdimuhamedov, Türkmenistan Milli Konseyinin Halk Meclisi Başkanı Gurbanguli Berdimuhamedov ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile bir araya geldi.

Putin’le yapılan görüşme sırasında Reisi, “Vardığımız anlaşmalar hayata geçiriliyor. Bu çok iyi, net bir şey. Bu, iki devletimizin iradesinin iki ülke arasındaki ticari ve ekonomik ilişkileri geliştirmeye yönelik olduğunu gösteriyor. Ticari ve ekonomik bağlarımızı hiçbir şey durdurmadı, hiçbir şey de durdurmayacak” diye konuştu.

İran Cumhurbaşkanı Reisi, zirve öncesi Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile yaptığı görüşmede de iki ülkenin sahip olduğu kapasitenin, ilişkilerin mevcut seviyesinin çok üzerinde olduğunu söyledi. Reisi, işbirliğini geliştirmek için bu kapasiteyi en iyi şekilde kullanmak gerektiğini belirtti.

PUTİN, HAZAR’IN ORTAK KULLANIMINA DİKKAT ÇEKTİ

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Hazar Denizi bölgesinde siyaset, güvenlik, ekonomi ve çevre korunması gibi alanlarda ortaklığın derinleştirilmesinden yana olduğunu belirtti.

Ticari yatırım alanındaki işbirliğinin geliştirilmesinin, Hazar Denizi ülkelerinin hedefleri arasında olduğunu belirten Putin, "Rusya'nın Hazar Denizi ülkeleri ile ticaret hacmi sürekli artıyor. 2021'de karşılıklı ticaret hacmi yüzde 35 yükselerek 34 milyar dolara ulaştı. Bu yılın ocak-nisan aylarında ticaret hacmi yüzde 12,5 arttı." dedi.

Putin, söz konusu bölgede, enerji sektöründe işbirliğinin geliştirilmesi için fırsatların olduğuna dikkati çekerek "Hazar Denizi'ndeki petrol ve gaz yataklarının ortak kullanımına ilişkin anlaşmalar uygulanıyor. Bu, Hazar Denizi'ndeki doğal kaynakların tarafların çıkarları doğrultusunda makul ve verimli şekilde kullanılmasını mümkün kılıyor." değerlendirmesinde bulundu.

Bölgenin ulaşım lojistik mimarisinin iyileştirilmesi gerektiğini belirten Putin, Rusya'nın St. Petersburg kentini İran ve Hindistan'ın limanlarına bağlayan "Kuzey-Güney" uluslararası ulaşım koridoru projesinin önemine işaret etti.

‘4 SENEDE DÜNYADA ÇOK ŞEY DEĞİŞTİ’

Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev de 5 ülkenin paylaştığı Hazar Denizi’nin her zaman dostluk, iyi komşuluk ve karşılıklı işbirliğinin denizi olmasından yana olduklarını bildirdi.

Hazar Denizi'nin hukuki statüsüne kavuştuğu Aktau'taki tarihi zirvenin üzerinden 4 yıl geçtiğini ve bu süre zarfında dünyada çok şey değiştiğini belirten Tokayev, "Kovid-19 salgını, artan jeopolitik gerilimler ve diğer zorluklar, Hazar bölgesinin istikrarını ve sürdürülebilir kalkınmasını sağlamak için güçlerimizi daha fazla birleştirmemiz gerektiğini gösteriyor." dedi.

Tokayev, mevcut dönemde jeostratejik konumu, zengin doğal kaynakları ve geçiş potansiyeliyle Hazar Denizi’nin öneminin arttığına dikkati çekerek, "Şunun altını çizmek istiyorum ki Kazakistan, Hazar Denizi'nin her zaman dostluk denizi olmasından yana. Aktau Zirvesi, tüm dünyaya Hazar bölgesi devletlerinin en karmaşık sorunlarını yalnızca barışçıl yollarla, iyi komşuluk ruhu içinde çözebilecek kapasitede olduğunu gösterdi." ifadelerini kullandı.