AB, İngiltere’ye karşı işlem başlattı
Avrupa Birliği (AB) İngiltere'nin Kuzey İrlanda Protokolü'nde tek taraflı değişikliklerle ilgili sunduğu yasa teklifine karşı yasal işlem başlatacağını açıkladı. İngiltere ise AB'nin önerilerinin sorunları çözmeyeceğini söyleyerek ‘hayal kırıklığı’ yaşadığını ifade etti.
İngiltere’de 13 Haziran’da Boris Johnson hükümeti, Kuzey İrlanda'da mayıs ayında yapılan genel seçimlerin ardından çıkmaza giren hükümet kurma girişimine çözüm olması amacıyla parlamentoya Kuzey İrlanda Protokolü'nde tek taraflı değişiklikler öngören bir teklif sundu.
Değişiklik önerisinde İngiltere'den Kuzey İrlanda'ya gidecek ve orada kalacak olan mallara uygulanan tarifelerin kaldırılması, İrlanda Cumhuriyeti'ne yani Avrupa Birliği topraklarına gidecek olan ürünlere ise protokol gereğince gerekli tarife ve bürokratik işlemlerin uygulamaya devam edilmesi teklif ediliyor. Tasarıya göre Kuzey İrlanda'daki işletmeler, AB veya İngiltere regülasyonlarından birini seçebilecek. Dolayısıyla AB regülasyonlarınca uygun görülmeyen mallar da Kuzey İrlanda'da satılabilecek. Ayrıca anlaşmazlık durumunda artık Avrupa Adalet Divanı değil İngiliz mahkemeleri son sözü söyleyecek.
AB ise İngiltere’nin tasarısının Kuzey İrlanda Protokolü'nü ihlal ettiğini açıklayarak yasal işlem başlatacağını duyurdu.
İNGİLTERE’DEN AB’YE TEPKİ
İngiltere ise AB’nin başlattığı yeni hukuki sürecin "hayal kırıklığı" yarattığını belirterek, AB'nin önerilerinin sorunları çözmeyeceğini bildirdi. İngiltere sözcüsü şöyle konuştu: "AB, protokolün kendisini değiştirmek istemediği konusunda ısrar etmeye devam ediyor. Bu nedenle protokolün sorunlara neden olan kısımlarını değiştirmek için kendimiz harekete geçmek zorundayız. Bu hafta duyurduğumuz mevzuat, AB Tek Pazarını da koruyan ve kuzey-güney ticaretini destekleyen pratik, makul çözümler sunuyor.”
PROTOKOLDEKİ ANLAŞMAZLIK SEBEBİYLE HÜKÜMET KURULAMIYOR
Kuzey İrlanda'da 5 Mayıs 2022’de yapılan genel seçimlerde İrlanda Cumhuriyeti'yle birleşme taraftarı milliyetçi Sinn Fein büyük bir başarı elde ederek birinci parti, Birleşik Krallık'ın içinde kalmayı savunan Demokratik Birlik Partisi (DUP) ise ikinci parti oldu.
Mevcut durumda Kuzey İrlanda'da hükümet kurulabilmesi için her iki partinin de hükümette yer alması gerekiyor. DUP, protokolün getirdiği kontroller sebebiyle Kuzey İrlanda’nın Birleşik Krallık’ın bir parçası değilmiş gibi muamele gördüğünü savunarak protokolün feshini istiyor. DUP’un Kuzey İrlanda protokolü feshedilmeden hükümette yer almayı reddetmesi sebebiyle hükümet bir türlü kurulamıyor.
KUZEY İRLANDA PROTOKOLÜ NEDİR?
Brexit anlaşmasının bir parçası olan protokol, Birleşik Krallık'ın parçası olan Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasındaki ticareti düzenliyor.
Protokole göre, Brexit'e rağmen Kuzey İrlanda, AB'nin Gümrük Birliği kurallarına tabi olmaya devam ediyor, Birleşik Krallık'ın geri kalanıyla ticareti ise Kuzey İrlanda limanlarında gümrüğe tabi tutuluyor.
BREXIT SONRASI DEĞİŞEN DURUM
Brexit referandumunda “hayır” oyu veren Kuzey İrlanda ve İskoçya’da bazı partiler ve siyasetçiler, AB’de kalmanın yollarını aramaya devam ediyor. İki ülke için de AB’de kalmanın yolu bağımsızlık referandumu olarak görülüyor.
Sinn Fein Partisi, geçmişten beri İrlanda’yla birleşme talebinin taşıyıcısı durumunda.
Avrupa Parlamentosu'nun Kuzey İrlandalı üyesi Martina Anderson geçtiğimiz dönemde bir açıklama yaparak, Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti'nin yeniden birleşmesi için en kısa sürede referandum düzenlenmesi çağrısında bulunmuştu.
Brexit sonrasında Kuzey İrlanda'nın da giderek AB kural ve düzenlemelerinin dışına çıkacağına yönelik endişelerini dillendiren Anderson, "Bu ayrışma ne kadar ilerlerse, Kuzey'i İrlanda ile yeniden birleşme sonrasında AB'ye entegre etmek o kadar zor olacaktır" diye konuşmuştu.
