ABD elçilik görevlilerinin Türk firmalarına yaptırım tehdidini Hükümete sorduk! Ticaret Bakanlığı 'Bizimle ilgisi yok' dedi, Dışişleri sessiz
Ticaret Bakanlığına sorduk: ABD’nin elçilik çalışanlarının Türk iş insanları ve firmalarına, Rusya’yla ticareti durdurma baskısına karşı hangi adımları attınız? Bakanlık, konunun kendileriyle ilgili olmadığını belirtti ve topu Dışişleri Bakanlığına attı.
Yusuf Tunçer
Türkiye Birleşmiş Milletler kararı olmadığı için Batı’nın Rusya yaptırımlarına taraf değil. Bu yüzden ABD finansal sistem üzerinden Türk firmalarına baskı uyguluyor. Aydınlık’ın dün manşetten duyurduğu, ‘Türkiye’deki ABD Büyükelçiliği ve konsolosluk görevlilerinin Türk firma ve finans kuruluşlarını ziyaret ederek, Rusya ile alışverişi kesmeleri konusunda tehdit ettiği’ haberimiz üzerine gazetemize ulaşan iş insanları, Türkiye’de faaliyet yürüten bankalar tarafından yasa dışı olarak kısıtlama altına alındıklarını anlattı. İş insanları, “Bankalar hesaplarımızı kapatmak istiyor. Özellikle bankaların ‘Uyum Departmanlarına’ dikkat. Bir merkezden bizi afişe ediyorlar. Bankalar bu listeler üzerinden girişimlerde bulunuyor. Bu listeleri bunlara kim veriyor? Bu, kişisel bilgilerin ihlalidir. Yalnız kişiye değil, iş yaptığı insanlara, ailesine ve çalışanlarına karşı da kötü muamele gösteriyorlar. Bu bir casusluk faaliyetidir. Bu vatan hainliğidir. Kim bunlara bu yetkiyi veriyor?” sözlerini kullandılar.
‘İRAN’DA GÖREMEZSİNİZ’
Geçen yıl yaptırım listesine alındığıyla ilgili haberler yayılan bir iş insanı, bankaların kanun dışı muameleleriyle ilgili çok çarpıcı bilgiler verdi. “Yaptırım uygulandığı zaman dünyada firmanın değil Türkiye'nin imajı sarsılıyor. Bundan sonra ticaret yapacak firmalarımızın cesaretini kırıyorlar.” diyerek şu bilgileri paylaştı:
“Geçen yıl yaptırım listesine alındığımız haberleri çıktı ama bize bir tebligat olmadı. Gazete ve sitelerden gördük yaptırma uğradığımızı. Savunma istenmedi. Hedef firmalar değil. Bankalar tarafından kısıtlama altındayım. Siz İranlı bir iş insanının ABD ve Avrupa'dan yaptırıma uğradığında kendi bankası tarafından kısıtlama getirildiğini duydunuz mu hiç?
‘VERGİ, HARÇ ALIRKEN DEVLET YANIMDA SAVUNMAYA GELİNCE YANIMDA DEĞİL’
“Ben bütün para transferlerini Türk bankaları üzerinden yaptım, Türk gümrüklerini, Türk hava yollarını kullandım. Benden vergi alırken devlet yanında, harç alırken banka yanımda ama beni savunmaya gelince yanımda değil, bu kabul edilemez. Yalnız ben değil, eşimi arıyorlar bir bankadan (adı Aydınlık’ta saklı), ‘hesaplarınızı kapatmaya karar verdik’ diyorlar. Eşim de ‘Ben terörist miyim ki bu muameleyi yapıyorsunuz’ diyor. Hesabını kapatamadılar ama rahatsız etmeye devam ediyorlar. ‘Mahkemeye vereceğiz’ dediler, veremediler. Çünkü kanuni bir dayanak yok. Devletimizin bankalarından şunu beklerdim: Tamam, SWİFT’imi (ABD uluslararası para transfer sistemi) kapat ama hesaplarımı kapatamazsın.
‘BU BİR CASUSLUK UYGULAMASIDIR’
“Bizi afişe etmişler. Orada bir liste var bankalar bu listeler üzerinden uygulamaya gidiyor. Bu listeleri kim veriyor bunlara? Bu kişisel bilgilerin ihlali kişiye değil, iş yaptığı insanlara karşı da kötü muamele. Bu bir casusluk uygulamasıdır. Benim annemin kızlık soyadına kadar paylaşmışlar. Bu vatan hainliğidir. Kim bunlara bu yetkiyi veriyor?”
‘UYUM DEPARTMANLARI CIA BİRİMİ GİBİ’
Bankacılık sisteminde karşılaştıkları hukuksuzluklara dikkat çeken iş insanları şu üç konuya dikkat çekiyor:
“Birincisi, Bankaların ‘uyum departmanları’ var. Bu departmanların başına yurt dışından ya da oradan buradan insanları oturtuyorlar. Ben sözde yaptırıma uğradığımda biri benimle ilgili her şeyi çıkartıyor. Ama ben bilmiyorum hakkımda ne rapor çıkarttığını. Kanunsuz bir uygulama olduğu için resmi bir girişimde bulunamıyorlar. Ama baskı uyguluyorlar. Sanki CIA'nın bankaların üstüne koyduğu bir birim gibi. İkincisi, kişisel verilerin hukuka aykırı elde edilip, hukuk dışı fiili bir durum yaratılarak kişinin aleyhine kullanılması. Üçüncüsü de, aynı kişisel verilerin yurt dışı ile paylaşılması.
“Bu bir ekonomik savaş. Türk iş insanları karakterlidir, devletin bir yasağı, kuralı olsa buna göre davranır. Ama böyle bir kısıtlama yok. Biz devletimize bağlıyız. Cumhurbaşkanları Erdoğan ve Putin, 65 milyar dolar ticareti 100 milyar dolara çıkarma kararı almıştı. Nasıl yapacaksınız bu durum devam ederse?
‘BU BİR İSTİHBARAT OPERASYONU’
“Papyonlu tipler, kendilerini iş insanı olarak tanıtarak para dolu çantalarla bankalara gidip ‘Rusya ile iş yapmak istiyoruz’ diyor. Gittiği bankacı boş bulunup ‘şöyle şöyle yapıyoruz’ derse o zaman istihbarat sağlamış oluyor. Bankacı eğer, ‘biz bu şekilde iş yapmıyoruz’ derse de o zaman o para dolu çantayı rüşvet olarak teklif edip, kimlerin hangi ülkeyle iş yaptığının bilgilerini istiyorlar. Bu bir istihbarat operasyonu.”
SAVCILIKLARA SUÇ DUYURUSU
Tehdit ve uyarılarda bulunan ABD elçilik görevlileri, banka yöneticileri ve bu kararları alan, uygulayan makamlar hakkında suç duyurusunda bulunmak gerektiğini söyleyen iş insanları, önümüzdeki günlerde seslerini daha da çok çıkartacaklarının sinyallerini verdi.
TİCARET BAKANLIĞI ‘BİZİMLE İLGİSİ YOK’ DEDİ DIŞİŞLERİ SESSİZ
Dünkü haberimizde, tehdit edilen firmaların devlet yetkililerimizden duruma tepki göstermesini, beklediğini belirtmiş, Dışişleri Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı’na konuyla ilgili bazı sorular iletmiştik.
“Bir yabancı devlet, üçüncü bir ülkeye yönelik tek taraflı yaptırımlarına katılması için Türkiye sınırları içinde Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına baskı yapmaktadır. Buna izin verilmesi, Türkiye’nin egemenlik haklarına halel getirmez mi?” diye sorduğumuz soruya Dışişleri Bakanlığı’ndan bir yanıt alamadık. Ticaret Bakanlığı yetkilileri ise verdiği sözlü yanıtta, “Bakanlığımıza bağlı üç birim var; İthalat, İhracat ve Uluslararası Anlaşmalar. Bu üç Genel Müdürlüğümüze konuyla ilgili Türk firmalarından ulaşmış bir şikayet ya da başvuru yok. Olsa çalışma yapardık. Ayrıca konu bizimle alakalı değil, Dışişleri Bakanlığı ile alakalı.” ifadelerini kullandı.
HABERİMİZ DÜNYA BASININDA
Manşetten duyurduğumuz “ABD elçilik görevlileri kapı kapı dolaşıp Türk firmaları tehdit ediyor: 'Bu haydutluğu durdurun'” haberimiz Türkiye ve dünya basınında yer buldu. Sputnik Türkiye, Oda TV gibi haber sitelerinin yanı sıra; Rus Haber Ajansı TASS, United News İndia, Oreanda News gibi birçok yabancı haber sitesinde paylaşıldı.
‘DÖVİZLERİMİZ BANKALARDA HAPSEDİLDİ’
Rusya ile iş yapan Türk firmalarını kapı kapı gezerek yaptırımla tehdit eden ABD görevlilerinin bir icraati daha ortaya çıktı. Dünkü manşet haberimiz üzerine Aydınlık’a ulaşan iş insanları, Rusya’dan ödenen dış ticaret dövizlerinin bankalarda hapsedildiğini, gıda ürünleri dışındaki kalemlerde ödemelerin durdurulduğunu ifade etti. Tehdit ise, bankalar üzerinden SWAP uygulamasının devre dışı bırakılması şeklinde oldu. Yani, Rusya ile iş yapmaya, mal ve hizmet alım satımına devam eden bir Türk şirketi, bu alışverişe devam ederse, banka hesaplarına SWAP yasağı gelecek! Bir diğer deyişle başka işlerinden gelecek ya da başka işlere gidecek havaleler yolda kalacak, uluslararası para trafiği kesilecek. Aydınlık’a ulaşan kaynaklar, milyarlarca liranın bankalarda bu nedenle tutulduğunu ifade etti. Firmalar, döviz hesaplarında Rusya’da iş yaptıkları firmadan havale yapıldığını görüyor, ancak bu para serbest bırakılmıyor! Örnekler veren mağdurlar demir çelik sektöründe iş yapan sadece bir firmanın 65 milyon TL’sinin banka hesaplarında, ancak havada asılı olarak bırakıldığını aktardı. Bir tür gözdağı olan bu uygulamalar, firmalara şu şekilde açıklanıyor: Rusya ile alışverişe, iş ortaklığına devam ederseniz, diğer ülke ve alanlardaki dış ticaretinizde de bankaların SWAP (Takas) işlemlerini durduracağız!
‘ABD PARAMIZI KİLİTLEDİ’
Bu aktarımlarda ne yazık firma ya da yetkili ismi saklanıyor. İş insanları kendilerinin ve şirketlerinin geleceğinden endişe duymaları bir yana, hükümetin bu korsanlığa göz yummasından kaygılılar. Banka sisteminin ABD normlarına uygun olarak işlediğini ifade eden kaynaklar, Ticaret Bakanlığının Aydınlık’a verdiği ‘Bize bir şikayet gelmedi’ yanıtını şöyle yorumluyor: Sessiz kalıyorlar, çünkü karşılarında ABD var, ne yazık ki korkuyorlar…”
ABD eliyle Türk iş dünyasına salınan korku ve tehditler, sadece Rusya ile sınırlı değil. Paraları banka hesaplarında kalan sanayiciler, SWAP durdurma tehdidi ve alacakları kitleme korsanlığının BDT ülkelerini kapsadığına dikkat çekti. Bu ülkeler Rusya’nın yanı sıra Ermenistan, Azerbaycan, Beyaz Rusya, Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan, Moldovya, Tacikistan, Türkmenistan, Ukrayna ve Özbekistan’ı içeriyor.
‘HEM RUSYA HEM TÜRKİYE CEZALANDIRILIYOR’
Aydınlık, “TL'nin Rusya piyasasında hacmi daraldı, ihracatçıdan tepki” başlıklı haberinde ABD’nin yaptırımlarının ardından ortaya çıkan Türk ve Rus bankaları arasındaki ödeme işlemi sıkıntılarının, TL’nin Rus piyasasındaki hacmini bir ayda dört kat düşürdüğünü duyurmuştu. Haberde, sorunlar hakkında konuşan Türkiye Deri Konfeksiyoncuları Derneği (TDKD) Yönetim Kurulu Başkanı Cengiz Sarıgül, şu ifadeleri kullanmıştı:
“Ruble geliyor ancak Türk bankalarından çekemiyoruz. Şu anda belli Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) numarasındaki ürünleri artırarak Türkiye'nin Rusya ile ticaret yapması engelleniyor. Yani hem Rusya cezalandırılıyor hem Türkiye cezalandırılıyor… Bankalar arası transferler olmadan paranın gelmesi lazım. Rus Hükümeti Ruble gönderebiliyor, ruble geliyor ama rubleyi Türkiye bankalarından çekemiyoruz. Aynı gelen miktarda ithalat yapmak zorundayız. Ruble ile TL’yle olan transferleri ihracatçının kullanabilmesi, alabilmesi lazım. Dolar olmasa bile para Ruble olarak geliyor ama bu ambargodan dolayı çekemiyoruz. Biz ihracatçıyız ama gelen Ruble ile ithalat yapmaya zorluyorlar. Rusya’dan para gelişinde sıkıntılar var, mal gönderiyoruz ve paralarımızı alabilmek için her yolu deniyoruz. Bankalara gelen para Ruble ve Ruble olarak da parayı asla çekemiyorsunuz, Türk bankalarına gelen paralardan Rusya’ya geri iade olanlar oluyor.”
RUS BÜYÜKELÇİ: ELİMİZDE BİLGİLER VAR
Aydınlık’ın haberinden sonra ABD’nin Türk şirketler üzerindeki baskının uluslararası iletişim kurallarına aykırı olduğunu söyleyen Büyükelçi Yerhov, Rusya ve Türkiye arasında yaşanan ödeme sorununu çözmeye yönelik çabalarına devam ettiklerini belirtti.
Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Aleksey Yerhov, Sputnik’e açıklamasında, ABD’nin Ankara ve İstanbul’daki diplomatlarının Türk şirketleri ve mali kuruluşları ziyaret ederek Rusya’yla ticari ilişkilerinden dolayı onları tehdit ettiği yönündeki haberi değerlendirdi.
Yerhov, “ABD temsilcilerinin enerjik bir şekilde Türk iş dünyasıyla ilgilendiği, aslında onları terörize ederek Rusya’yla ticari ve ekonomik işbirliğini sürdürmeleri halinde sonuçlara katlanmakla tehdit ettiği yönünde elimizde bilgiler var. Görüşümüze göre, böyle bir uygulama devletlerarası iletişim kurallarına ve ilkelerine pek uygun değil” diye konuştu. Büyükelçi, “Ödemelerde yaşanan sorunları çözüme kavuşturma yönündeki çabalarımızı sürdürüyoruz. Durum kolay olmaktan uzak” diye ekledi.
ÇİN'DEN, ABD'NİN YAPTIRIMLARINA TEPKİ
Çin, ABD'nin Rusya'ya Ukrayna savaşı nedeniyle uyguladığı yaptırımlar kapsamına 17 Çinli şirketin de alınmasına tepki gösterdi. Çin Ticaret Bakanlığından yapılan açıklamada, Washington'ın tek taraflı yaptırımlarla yargı yetkisini sınır aşırı kullandığı belirtilerek, kararın "tipik bir ekonomik zorbalık örneği" olduğu savunuldu. Açıklamada, Çin'in, ülke şirketlerinin meşru haklarını ve çıkarlarını korumak üzere gerekli tedbirleri alacağı belirtildi. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning de, Çinli şirketlere bu sebeple yasa dışı yaptırımlar uygulanmasına karşı olduklarını kaydetti. PEKİN (AA)
