ABD, F-35’i rafa kaldırmayı tartışıyor

Tartışma, Amerikan Hava Kuvvetleri’nin en üst düzey satın alma yöneticilerinden Will Roper’ın, ocak ayında görevinden ayrılmadan önce verdiği röportajla alevlendi. Roper, F-35’lerin gittikçe artan maliyetine dikkat çekerek, Hava Kuvvetleri'nin F-16’ların yerine geçecek yeni tip bir savaş uçağı geliştirmesi gerektiğini söyledi.

Forbes dergisinde çıkan bir makalede de bu görüş doğrulandı ve "F-35’in düşük maliyetli hafif savaş uçağı olmadığı" görüşüne yer verildi. F-35 projesi yüksek maliyetli F-22’lerin yerini doldurmak amacıyla geliştirildi. Ancak bir türlü sonlandırılamayan projenin maliyetleri de F-22’leri aratır duruma geldi.

Amerikalı savunma uzmanları, karışık sistemi ve yoğun bakım isteyen F-35 programının durdurulması gerektiğini düşünüyor. F-35’ler yüksek maliyeti, karmaşık sistem yapısı ve bakım masraflarıyla son 20 yıldır tamamlanamayan bir proje olarak görülüyor. Ve yakın zamanda Amerikan Hava Kuvvetleri envanterinden çıkarılacak F-16’ların yerini alması bekleniyor. Biden yönetimiyle birlikte F-35 projesine aktarılan on milyonlarca doların daha hafif ve ucuz savaş uçaklarına ayrılması gerektiği düşünülüyor.

TAMAMLANAMAYAN PROJE

F-35’lerin geliştirilmesi için son 20 yıldır çalışılıyor. Proje üzerinde çalışan mühendisler, 14 yıldır ne Amerikan Deniz Kuvvetleri’ne ne de uçağın satıldığı başka bir ülkeye Ortak Simülasyon mekanizmasını teslim edemediler. F-35 ile birlikte kullanılacak sistemlerde yaşanan sorunların yanında, uçak üzerindeki tasarım konusunda da sık sık değişiklik yapılması üretici ve alıcılar açısından büyük sorun olarak görülüyor. F-35’ler üzerinde hala çözülememiş 871 adet sorun tespit edilmiş durumda. Uzmanlar bu sorunların "ölümlere, ciddi yaralanmalara ve meslek hastalıklarına" neden olabileceğini söylüyorlar.

2020 yılında F-35 üzerinde bazı güvenlik iyileştirmeleri yapılmasına rağmen, yapılan iyileştirmeler beklentilerin gerisinde kaldı. Yapılan değişiklikler bakım ve sorti konusunda yaşanan eksiklikleri gideremedi. Uçakların sık sık uçurulamaması yeterli eğitimlerin yapılmamasına neden olurken, pilot becerilerinin ve uçağın savaş verimliliğinin azalmasına neden oluyor.

SİSTEM AĞI DEĞİŞTİRİLDİ

F-35’in en büyük zayıflıklarından biri, ALIS olarak bilinen Otonom Lojistik Bilgi Sistemi olarak adlandırılan, üzerinde büyük sorunlar yaşanan bilgisayar ağı olarak gösteriliyordu. Amerikan Savunma Bakanlığı (Pentagon) sistem üzerindeki sorunların çözülememesi üzerine, 2020 yılında ALIS’ten vazgeçme kararı aldı ve bulut tabanlı operasyonel veri entegre ağ sistemine geçti.