ABD Ordusu’nun yetenekleri sorgulanıyor

Tam hakimiyete ulaştıktan 30 yıl sonra, Ukrayna çatışması Amerikan gücünün sınırlarını ortaya çıkardı mı? Bu soruyu Rus askeri analist İlyas Kramnik soruyor. Rusya Uluslararası İlişkiler Konseyi uzmanı ve Dünya Ekonomisi ve Uluslararası İlişkiler Enstitüsü araştırmacısı olan Kravnik Rus haber ajansı RT’de (Russia Today) yayınlanan makalesinde kaleme aldı.

ABD ORDUSU RUSYA VE ÇİN'E KARŞI KOYMAYA HAZIR MI?

Rusya Uluslararası İlişkiler Konseyi uzmanı İlyas Kramnik şöyle yazdı:

Ukrayna'nın bu yılın haziran ayında başlayan ve üç aydan fazla bir süredir duraksayan karşı saldırısının başarısızlığı artık evrensel olarak kabul edilen bir gerçek haline geldi. Bu durum sadece Devlet Başkanı Vladimir Putin de dahil olmak üzere Rus yetkililer tarafından değil, Batılı medya ve uzmanlar tarafından da kabul edildi.

Yaz harekâtı, dünyanın sadece Kiev'in silahlı kuvvetlerinin kabiliyetlerini değil, aynı zamanda modern bir düşmanla geniş çaplı bir savaş yürütme konusunda ülkenin ana sponsoru olan ABD'nin gücünü de yeniden gözden geçirmesine neden oldu.

Beklenmedik bir haber mi? Pek sayılmaz. Çeşitli analitik raporlar, ABD'nin akıllara durgunluk veren yıllık mali harcamalarına rağmen büyük bir güçle karşı karşıya gelmekte zorlanabileceğini defalarca ifade etmiştir. Aşağıda görüşlerine yer vereceğimiz bir dizi Amerikalı uzman, Washington'un hassas silahlar, istihbarat ve hedefleme konusundaki üstünlüğünün, bir üçüncü dünya ülkesi ya da isyancı bir oluşumun aksine, gerçekten büyük bir düşmanla karşılaştığında yeterli olmayabileceği konusunda uyarıda bulunmuştur.

Yine de uzun bir süre bu uyarılar göz ardı edildi. Washington kendi kabiliyetlerini abarttı ve düşmanın (bu durumda Rusya'nın) kabiliyetlerini hafife aldı ve sonuç olarak Ukrayna'ya yaptığı yardımın yetersiz olduğu ortaya çıktı. Bu arada ABD ve NATO müttefikleri, kendi askeri güçlerini büyük ölçüde zayıflatacağı için daha fazla yardım sağlamaya hazır değiller. Peki Washington'un askeri makinesi bu duruma nasıl geldi?

ABD ORDUSU NASIL GELİŞTİ?

Almanya ve Japonya'nın 1945'te yenilgiye uğratılmasından sonra, ABD ordusunun gelişimi birkaç döneme ayrılabilir. Bunlardan ilki, o on yılın ikinci yarısında Soğuk Savaş ile başladı. 1960'ların ortalarından sonlarına kadar, Üçüncü Dünya Savaşı için yapılan hazırlıklarla karakterize edildi. Bu, İkinci Dünya Savaşı'nın bir kopyası olarak hayal edilmişti, ancak ana düşman SSCB'ydi ve savaşın nükleer olacağı düşünülüyordu.

Bu dönemde, Kore Savaşı da dahil olmak üzere yerel çatışmalar askeri gelişmeyi önemli ölçüde etkilemedi ve büyük bir savaşta kullanılması beklenen aynı kuvvetler kullanılarak yürütüldü. Yine de ABD bazı sonuçlar çıkarttı. Örneğin, Kore Savaşı'ndan sonra piston motorlu bombardıman uçaklarının nükleer silah taşıyıcısı olarak kullanılmasının anlamsız olduğu ortaya çıkmış ve bu da ABD Stratejik Hava Komutanlığı'nın jet uçaklarına geçişini önemli ölçüde hızlandırmıştır.

İkinci dönem, ABD'nin stratejik eşitlik koşullarında bir çatışmanın gerçeklerini anlamasıyla başladı: SSCB ve ABD'nin devasa nükleer cephanelikleri, karşılıklı güvenceli imha göz önüne alındığında, iki ülke arasındaki olası bir savaşın sonucunu anlamsız kılıyordu. Potansiyel bir çatışma için hazırlıklar devam etti, ancak aynı zamanda işler barışçıl bir çözüme doğru yaklaşmaya başladı. Nükleer cephaneliklerin sınırlandırılması ve azaltılmasına ilişkin anlaşmalar imzalandığında bu nihayet gerçekleşti. Doğrudan askeri çatışmalar artık yerel çatışmalarla sınırlıydı ve bunlar yeni yaklaşımlar gerektiriyordu çünkü küresel bir nükleer savaş için tasarlanan birçok strateji düşük yoğunluklu çatışmalara uygulanamıyordu. Askeri teçhizat söz konusu olduğunda, uzun vadeli hizmet, modernizasyon yeteneği ve toplam yaşam döngüsü maliyeti gibi ekonomik parametreler önemli hale geldi. Daha önce bunların hiçbiri "nükleer savaş fırınında beş dakika içinde yanmak üzere üretilmiş ekipman" kavramına uymuyordu. Bazı sosyo-ekonomik parametreler de değişti. Bu değişiklikler 1991'den sonra daha da belirginleşti; yerel çatışmalar askeri planlamada ana senaryo haline gelirken, büyük güçler arasındaki çatışma fikri modası geçmiş olduğu gerekçesiyle bir kenara bırakıldı.

Gelecek parlak ve önceden belirlenmiş görünüyordu. ABD ordusunun istihbarat, yönetim, hedefleme ve her türlü hava koşulunda ve günün her saatinde hareket etme yeteneği açısından üstünlüğünün, Irak ve Yugoslavya'da gösterildiği gibi her düşmana karşı bir avantaj sağlayacağı düşünülüyordu. Bu üstünlüğün zaferi garanti etmediği -en azından her zaman etmediği- 1990'larda Somali'deki operasyonun ardından anlaşıldı. Ancak ABD uzman ve askeri çevrelerinin temsilcileriyle yapılan özel görüşmeler, Washington'un bu olayı bir "tekleme" olarak değerlendirdiğini ortaya koymuştur.

RAKİPSİZ BIR DÜNYA

ABD Ordusunun küçülmesine silah ve teçhizat stoklarında büyük bir azalma eşlik etti. Amerika'da durum, bazı durumlarda tüm askeri teçhizat kategorilerinin ortadan kalktığı Avrupa'daki kadar radikal değildi. Ancak mutlak anlamda, ordunun ölçeği göz önüne alındığında, azaltmalar çok büyüktü- binlerce tank, uçak, topçu parçası, yüzlerce gemi, milyonlarca ton mühimmat ve diğer askeri mülk kalemleri satıldı veya tasfiye edildi.

Bu durum herhangi bir siyasi ya da askeri korkuya yol açmadı çünkü Sovyet sonrası ilk yıllarda Rusya, Washington'un "tercih ettiği düşman" olarak SSCB'nin yerini alma arzusunu dile getirmedi. Çin de herhangi bir çatışma arayışında olmamış, sadece kendisine hızlı endüstriyel büyüme ve teknolojik ilerleme sağlayan küresel ekonomiye etkin bir şekilde uyum sağlamaya çalışmıştır. Moskova ve Pekin dışında Washington'un herhangi bir potansiyel rakibi yoktu.

Ancak bazı uzmanların bu durumun önümüzdeki on yıllarda değişebileceğini varsaydığını da belirtmek gerekir. Örneğin 1997 yılında ABD'li diplomat George Kennan, NATO'nun genişlemesinin gelecekte Rusya ile ABD arasındaki ilişkileri kökten kötüleştirebilecek büyük bir hata olduğu uyarısında bulunmuştu. Quadrennial Defense Review'un (QDR) 1997’deki sayısının yazarları da "2015'ten sonraki dönemde bölgesel bir büyük gücün ya da küresel bir eş rakibin ortaya çıkma olasılığı vardır. Rusya ve Çin, gelecekleri oldukça belirsiz olsa da bazıları tarafından bu tür rakipler olma potansiyeline sahip olarak görülmektedir." diye yazdılar.

Ancak o zamanlar bu uyarılar kulağa çok muğlak geliyordu ve uygulanma ihtimalleri Washington'daki planlama ve karar alma süreçleri üzerinde önemli bir etkiye sahip olamayacak kadar uzaktı. Sonuç olarak, 2010'larda büyük güçler arasındaki rekabet yeniden başladığında, Amerikalılar ve en yakın müttefikleri kendilerini buna hazırlıksız buldular.

ABD ORDUSUNUN SORUNLARI

ABD askeri-politik liderliğinin görüşleri 90'ların başında çok değişti ve bunun geniş kapsamlı sonuçları oldu. Askeri sanayi yavaşladı, ekipman envanterleri azaltıldı ve askeri tüzüklerde değişiklikler oldu - örneğin, saha tahkimat el kitapları artık güncellenmiyordu ve uzun bir süre boyunca "ateş gücü", Ordu Saha El Kitabı FM 3-0 "Operasyonlar "da "muharebe gücü "nü tanımlayan parametrelerin dışında bırakıldı.

Ordu küçültüldükten sonra muharebe eğitimi de küçültüldü - manevralar artık bir tümen, takviye birliklerle birlikte bir tugay tarafından temsil edildiğinde ve tümen karargahının kontrolü altında olduğunda "büyük" olarak kabul ediliyordu. Eşdeğer bir düşmana karşı büyük kara kuvvetlerinin (kolordu ve daha büyük) kullanıldığı savaş oyunları pratikte ortadan kaldırıldı ve çoğunlukla "haritalar üzerinde oyunlar" şeklinde kaldı. İhtiyat birliklerinin küçültülmesi, teçhizat ve mühimmat stoklarının azaltılmasıyla birlikte bunun iki önemli sonucu oldu. İlk olarak, ordunun kendisi küçüldü. İkincisi, ABD artık çok sayıda askeri yönetebilecek yeterli sayıda insana sahip olmadığından ve onları sıfırdan eğitmek zorunda kalacağından, hızlı bir şekilde yeterli güç biriktirme yeteneğini kaybetti. Değişiklikler sadece Kara Kuvvetleri'ni değil, Hava Kuvvetleri ve Deniz Kuvvetleri'ni de etkiledi.

Her türden birliğe yüksek hassasiyetli uzun menzilli silahlar sağlama fikri teoride iyi görünüyordu. Ancak pratikte bunlardan yeterince olmadığı ortaya çıktı. Jet sayısı bile yeterli değildi. Örneğin, Çöl Fırtınası Operasyonu sırasında kullanılan 1991 tipi gruplama bugün mümkün olmayabilirdi ve o zaman bile Hava Kuvvetleri ve Donanmanın mevcut tüm güçleri yoğunlaştırması gerekirdi.

Yüksek hassasiyetli uzun menzilli silahlardan oluşan bir yığınak yerel bir çatışmada muhtemelen yardımcı olabilir (her ne kadar pratikte görüldüğü gibi, uzak bir yerdeki herhangi bir hedefi vurma yeteneği bile zaferi garanti etmez). Ancak bu silahların büyük bir güçle yapılacak bir savaş için yeterli olmadığı açıktır. ABD'li ünlü askeri uzman Mark Gunzinger Kasım 2021 tarihli raporunda "Uygun Fiyatlı Kitle: Büyük Güç Çatışması için Uygun Maliyetli PGM Karması İhtiyacı" başlıklı raporunda, Rusya veya Çin ile bir çatışma durumunda ABD Hava Kuvvetleri'nin çeşitli mesafelerde çok sayıda hedefi (100 bin ve daha fazla) vurmak zorunda kalacağını belirtmiştir. Bu da çeşitli yüksek hassasiyetli silahlardan oluşan geniş bir cephanelik gerektirir ve her bir silah türü için üretim oranları yılda birkaç bin birimden on binlerce birime kadar değişmelidir.

Aynı zamanda, CSIS Başkan Yardımcısı Seth Jones'un "Savaş Ortamında Boş Kutular" başlıklı raporunda belirttiği gibi, ABD'nin JASSM, JASSM-ER ve LRASM tipi konvansiyonel uzun menzilli füze envanteri 2025 yılına kadar yaklaşık 6 bin 500 adet olacaktır. Ve bu stok, büyük bir güce karşı bir çatışmadan sonraki sekiz gün içinde tükenebilecektir.

ABD DONANMASI: TEMELİ OLMAYAN GÜÇ

ABD Donanması da benzer sorunlarla karşılaşmıştır. Filosunun 1940'lardan günümüze kadar olan gelişimi de konjonktürel olmuştur. İlk aşamada - Kore Savaşı'ndan 1970'lerin başına kadar - denizde büyük bir rakibi olmadığı için kıyıdaki bir düşmanla savaşmaya yönelmiştir. Amerika Birleşik Devletleri SSCB Donanması ile olası bir çatışmaya hazırlanırken, esas olarak denizaltı karşıtı savunmaya ve - Sovyet sularına daha yakın - deniz füzesi taşıyan uçakların saldırılarını püskürtmeye odaklandı.

1970'lerin başında Hint Okyanusu ve Akdeniz'de meydana gelen bir dizi olaydan sonra ABD, SSCB'nin hem karadan fırlatılan hem de denizaltından fırlatılan füzelere sahip modern ve önemli bir filoya sahip olduğunu fark etti. Bu donanma, o dönemde gemisavar füzelerin salvo atışlarına karşı yeterli korumaya sahip olmayan uçak gemisi vurucu grupları için ciddi bir tehdit oluşturabilirdi. Bu durum donanma geliştirme konseptlerinde bir değişiklik gerektirdi ve önümüzdeki 20 yıl boyunca ABD Donanması, Sovyet Donanması'nın meydan okuduğu denizlerdeki üstünlüğünü savunmaya odaklandı.

SSCB çöktükten sonra ABD Donanması "kıyıda savaşmaya" devam etti ve filosunu önemli ölçüde küçülttü. 1980'lerin ikinci yarısında yaklaşık 600 gemiden 2000'lerin sonunda 300'ün altına düştü. ABD'nin güçlü bir düşman filosuna karşı deniz savaşı yürütme kabiliyeti de azaldı - donanma yeni nesil gemisavar füzeleri almadı ve RGM/UGM-109B Tomahawk TASM füzeleri hizmetten çıkarıldıktan sonra sadece hafif Harpoon gemisavar füze savunma sistemini geliştirdi. ABD Donanmasının düşman denizaltılarıyla savaşmayı amaçlayan refakat kuvvetleri de önemli ölçüde azaltıldı.

Bu strateji anlaşılabilirdi, çünkü görünürde bir rakip yoktu. Küresel olarak konuşursak, Sovyet Donanması varlığını yitirmişti, Çin Halk Kurtuluş Ordusu Donanması ise 2010'lara kadar daha çok bir kıyı savunma gücüydü. Ancak 2020'lerin başlarına gelindiğinde, Pekin'in Hint-Pasifik'te hâkimiyet kurma çabasında Washington'a meydan okuyabilecek, hızla büyüyen bir su üstü filosuna sahip olduğu ortaya çıktı ve ABD bu meydan okumaya yanıt vermekte zorlandı. Çin filosu sayıca Amerikan filosundan daha fazladır ve uçak gemileri, kruvazörler ve nükleer denizaltılar gibi daha az büyük gemiye sahip olmasına rağmen bu açık başka yollarla telafi edilebilir. PLA'nın ABD Donanmasının hakimiyetine meydan okumayı planladığı Çin için kilit bölge batı Pasifik Okyanusudur. Burası Çin'in ana sularıdır ve Pekin tüm filosunu buraya yoğunlaştırabilirken Washington küresel taahhütleri nedeniyle kuvvetlerinin sadece bir kısmını burada toplayabilir. Bu arada, kendi kıyılarına yakın yerlerde, Çin'in büyük gemi eksikliği daha küçük gemilerden oluşan üstün bir filonun yanı sıra kıyı füzeleri ve havacılık ile telafi edilebilir.

ABD Hava Kuvvetleri ve Ordusu'ndaki duruma benzer şekilde, ABD Donanması'nın azalan savaş potansiyeline üretim çıktısı ve potansiyel kaybı eşlik etmiştir. Bir zamanlar ticari gemi inşasında dünya lideri olan Washington, hakimiyetini kaybetti. Sektör, modern üretim tesisleri ve personel eksikliği gibi sorunlarla karşı karşıya kalarak durakladı. Bugün, üç Doğu Asya ülkesi dünyadaki ticari gemi inşasının %93'ünden fazlasını gerçekleştirmektedir: Çin (yüzde 47) Güney Kore (yüzde 30) ve Japonya (yüzde 17'nin üzerinde). Güney Kore ve Japonya ABD'nin müttefikleridir ve şaşırtıcı olmayan bir şekilde her ikisi de hızla büyüyen bir filoya sahiptir. Ancak askeri güç olarak, Washington'u deniz üstünlüğünü elinde tutma hedefinde destekleyecek kadar büyük değiller.

Bu arada ABD'nin kendisi de ordusunu, hava kuvvetlerini ve donanmasını donatmak, silahlandırmak ve modern bir düşmanla, özellikle de savaşa hazır önemli bir orduya sahip bir düşmanla büyük ölçekli bir savaş yürütmek için ihtiyaç duydukları her şeyi sağlamak için üretim çıktısını hızla artıramıyor.

NATO gözünü Ukrayna'ya dikene ve Moskova askeri bloktan gelen tehdidi ciddiye almaya başlayana kadar büyük bir savaş olası görülmüyordu. Ancak Batı'da durumun ciddiyeti ve Rusya'nın silahlı kuvvetlerini konuşlandırmaya hazır oluşu hafife alınmıştı. Batı Rusya'nın harekete geçmeye hazır olduğunu anlamış olsaydı çatışma nasıl görünürdü? Hiç başlar mıydı, yoksa bundan nasıl kaçınılabileceği konusunda ciddi görüşmeler yapılabilir miydi? Kimse kesin olarak bilmiyor.

Bu arada, Çin'in silahlı kuvvetlerinin savaşa hazır olma durumu pratikten çok teorik, zira en son 1979'da test edilmişlerdi ve bu Vietnam ile küçük bir çatışmaydı. Yine de Pekin askeri kültürünü büyük ölçüde Rusya'dan ödünç almıştır ve niceliksel yönü çok ciddiye almaktadır. Çin ordusunun silahlarını ne kadar iyi kullanacağını söyleyemeyiz, ancak Pekin'in çok sayıda silaha sahip olduğundan emin olacağına şüphe yok.

1941'de Britanya İmparatorluğu'nun bir yandan Akdeniz ve Atlantik'te deniz üstünlüğü için savaşırken diğer yandan Uzak Doğu'da kendini savunamaması Winston Churchill'i Atlantik Antlaşması'nı imzalamaya zorladı ve sonunda Britanya İmparatorluğu'nun sonunu getirecek koşullar için ABD'den yardım istedi. Ancak Londra, en azından destek için Washington'a başvurma fırsatına sahipti. ABD ekonomisi Almanya ve Japonya'dan daha güçlüydü ve SSCB ve İngiltere ile birlikte dünyanın en büyük dört ekonomisinden üçünün ittifakını oluşturuyordu.

Ancak günümüz ABD'sinin endüstriyel yetenekleri Çin'inkinden daha düşüktür ve finansal ve teknolojik alanlardaki konumu da sorgulanmaktadır. Dolayısıyla Pekin, 1940'larda Almanya'nın olduğundan çok daha önemli bir stratejik rakiptir.