ABD Rumlara silah vermeyi sürdürecek
ABD, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ne yönelik silah ambargosunu kaldırma kararını, bir yıl daha uzattığını duyurdu. Ambargoyu kaldırma kararının gözden geçirilme süresinin de bir yıldan beş yıla uzatılması için yasa tasarısı sunulduğu ortaya çıktı.
ABD, Kıbrıs’ta Rumları silahlandırma kararını bir yıl daha uzattı.
Adada Rumlara yönelik 1987 yılından bu yana 35 yıldır uygulanan silah ambargosu, ilk kez 2020’de kısmen, 2021’de ise tamamen kaldırılmış; ardından ABD Dışişleri Bakanlığı 18 Ağustos 2023 tarihli açıklamasıyla, silah ambargosunun kaldırılması kararının, 1 Ekim 2023 tarihinden itibaren 2024 yılına kadar bir yıl süreyle uzatıldığını duyurmuştu. 27 Eylül 2024 tarihli Resmi Gazete’de yer alan bilgiye göre ise, anılan silah ambargosunu kaldırma kararı, 30 Eylül 2025 tarihine kadar bir yıl daha uzatıldı.
ABD’nin kararına ilk tepki Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)’nden geldi. KKTC Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, şu ifadelere yer verildi:
‘TESADÜFİ GELİŞMELER DEĞİL’
“Rum kesimine uygulanan silah ambargosunun kaldırılma kararının yılda bir kez ‘gözden geçiriliyormuş’ gibi yapılması; Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ve Amerika Birleşik Devletleri arasında ikili savunma işbirliğine dayalı bir yol haritasının imzalanması ve ABD Donanması’na ait savaş gemilerinin düzenli olarak Rum kesimindeki limanlara sözde ‘liman ziyaretleri’ gerçekleştirmeleri tesadüfi gelişmeler değildir.
“ABD Yönetimi’nin Rum Yönetimi’ne, silah ambargosunun kaldırılmasını da kapsayan ‘stratejik ortaklık’ kisvesi altındaki desteği, Rum tarafınca, ülkemiz ve anavatanımız aleyhine adeta bir silahlanma yarışına çevrilmiştir. ABD’nin, Doğu Akdeniz’deki dengeleri değiştirme potansiyeline sahip bu adımları Rum tarafınca da istismar edilmekte ve adada ‘güvenlik tehdidine maruz mağdur taraf’ yalanını sürdürüp, uluslararası kamuoyunu yanıltmaya devam etmesini sağlamaktadır.
‘1 YILDAN 5 YILA ÇIKABİLİR’
“Hatırlanacağı üzere, Rum/Yunan yanlısı bazı Amerika Birleşik Devletleri Temsilciler Meclisi (TM) üyeleri, 1 Mayıs 2024 tarihinde, Rum tarafına uygulanan silah ambargosunun rahatlatılarak, silah ambargosunun kaldırılma kararının gözden geçirilme süresinin bir yıldan beş yıla uzatılması için ‘End the Cyprus Embargo Act’ isimli bir yasa tasarısı sunmuşlardır. Anılan yasa tasarısının onaylanması halinde, Amerika Birleşik Devletleri’nin silah ve askeri teçhizat satışı dahil, stratejik ortaklık kapsamında Rum tarafına verdiği askeri destek derinleşecek ve kalıcı hale gelecektir.
“ABD Yönetimi’nin Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ne vermekte olduğu desteğin Kıbrıs Adası ve Doğu Akdeniz’de doğurabileceği olumsuz sonuçlar konusunda bir kez daha hatırlatma yapmakta fayda görmekteyiz. İlgili tüm tarafları sağduyu ile hareket etmeye ve özellikle ABD Yönetimi’ni Kıbrıs Rum kesimini cesaretlendirmekten vazgeçmeye davet ediyoruz.”
TÜRK DIŞİŞLERİ: HER TÜRLÜ ÖNLEMİ ALACAĞIZ
ABD’nin Rumları silahlanma kararına Türk Dışişleri de sessiz kalmadı. Bakanlık, dün konuya ilişkin yazılı açıklama yaptı. Açıklamada, ABD’nin, Eylül 2020'de GKRY’ye yönelik silah ambargosunu kaldırma yönünde aldığı, 2022'de kapsamını genişlettiği ve 2023'te uzattığı kararı, 1 Ekim 2024 itibarıyla bir yıllığına yeniden uzatacağını duyurduğu hatırlatıldı. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Dışişleri Bakanlığı tarafından bu konuyla ilgili yapılan açıklamada kayıtlı görüşlere iştirak edildiği belirtilen açıklamada, şunlar kaydedildi:
“Söz konusu vahim hata, adadaki silahlanmayı artıracak ve bölgedeki hassas dengelere zarar verecektir. GKRY’nin artan silahlanma faaliyetleri karşısında, KKTC’nin savunma ve caydırıcılık kabiliyetini artıracak her türlü önlemi alacağına inanıyoruz.”
İKİ ŞARTA BAĞLANMIŞTI
ABD'nin Güney Kıbrıs'a yönelik silah ambargosunu kaldırması, 2019 Doğu Akdeniz Güvenlik ve Enerji Ortaklığı Yasası ve 2020 Mali Yılı Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası kapsamında iki koşula bağlanmıştı.
Bu iki koşuldan ilkine göre, Rumların kara para aklama ile mücadelede düzenlemeler yapması ve bunu denetleme konusundaki reformları uygulama çabalarında ABD ile işbirliği yaptığını Kongre'ye raporlaması gerekiyordu.
İkinci olarak da Rum Kesimi'nin, Rus savaş gemilerinin yakıt ikmali ve hizmet için limanlarına girişini engelleyecek gerekli adımları attığını ve atmaya devam ettiğini yılda bir kez ABD'ye bildirmesi lazımdı.
Bu iki koşul yerine getirildiği takdirde, ilgili ambargolar yıllık olarak kaldırılabilecekti.
RUMLAR NATO'YA ENTEGRE EDİLİYOR
ABD ile Güney Kıbrıs, 19 Eylül 2022 tarihinde Güney Kıbrıs’ın “Devlet Ortaklığı Programı (SPP)”na katılımı için ordonat (ordu donatım) konularında karşılıklı destek anlaşması imzalamış, Rum Milli Muhafız Ordusu da New Jersey Eyaleti Milli Muhafızı ile eşleştirmişti. İki taraf, 29 Aralık 2022 tarihinde Devlet Ortaklığı Programı’na katılım anlaşmasını resmen imzaladı.
Söz konusu program, 1992'de başlatılan Ortak Temas Ekibi Programı (JCTP)'nın devamı niteliği taşıyor. Ortak Temas Ekibi Programı da ABD Avrupa Kuvvetleri tarafından Sovyetler Birliği'nin yıkılmasının ardından eski Varşova Paktı ülkelerinin “kendi ordularını ve demokrasilerini kurmalarına destek olmak” gerekçesiyle oluşturulmuştu. Daha sonra Temas Ekibi faaliyetlerinin büyük kısmı, NATO'nun 1994'te aktif hale getirilen Barış için Ortaklık (PfP) Programı'na dahil edildi. Bu program ile ülkeler doğrudan NATO üyeliğine hazırlanıyor. Yani şu an bir aday ülke için izlenecek yol olarak SPP, PfP ve NATO olarak gösteriliyor. SPP faaliyetleri bir kez başladıktan sonra ev sahibi ülkenin diğer üyeliklerine bakılmaksızın devam ediyor. ABD'ye göre bu program, doğası gereği yakın müttefikler yaratıyor.
JCTP'nin bir uzantısı olan SPP, ilk ortaklıklarını 1993'te Estonya, Letonya ve Litvanya ile; sırasıyla Maryland, Michigan ve Pennysylvania eyaletlerini eşleştirerek imzalamıştı. Daha sonra Illıonis Polonya ile, Georgia da Gürcistan ile işbirliği yaptı. Iowa Kosova ile eşleşirken, Kosova'nın ilk yabancı konsolosluğu da bu eyalette açıldı.
Bugün Devlet Ortaklığı Programı 6 kıtada 85 ortalıkla yürütülüyor.
'ARNAVUTLUK'UN ÜYE OLMASINDA ETKEN OLDU'
Rum Yönetimi'nin programa dahil olmak için 2022'de yaptığı başvurunun ardından dönemin Senato Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Bob Menendez ve 7 Kongre Üyesi, ABD Ulusal Muhafız Bürosu Stratejik Planlar ve Politika Direktörü Tümgeneral Randolph Staudenraus'a bir mektup yazmıştı. Bu mektupta başvuruya güçlü bir şekilde destek sunduklarını bildirmişlerdi. Mektupta, 20 yıllık ortaklık ile New Jersey Ulusal Muhafız Ordusu'nun Arnavutluk'ta görev yaptığı ve bu işbirliğinin Arnavutluk'un NATO üyesi olmasında önemli bir etken olduğu vurgulanmıştı. ABD'nin Doğu Akdeniz'de güvenlik çabalarını desteklediği de eklenen mektupta, “New Jersey'den Arnavutluk’a rutin olarak KC-135 ve C-32'lerin uçuşu gerçekleşiyor. Arnavutluk’tan da Güney Kıbrıs’a ekstra bir buçuk saatte uçuş gerçekleştirilebilir.” denilmişti.
ABD Ordusu altında özel bir birlik olan Ulusal Muhafız Birlikleri, hem federal hem de eyaletler düzeyinde göreve çağırılabiliyor. Yaklaşık 450 bin civarında olan Ulusal Muhafız askerlerinin eğitimlerini ve rütbe atamasını eyalet yönetimleri yapıyor. Birliklerin bütçesini ise federal hükümet belirliyor. Eyalet valileri, afetler ve kamu güvenliği için, Ulusal Muhafızları göreve çağırabiliyor. Ulusal Muhafız birlikleri daha önce de Irak ve Afganistan'da görev almış, Ukraynalı askerlere eğitim vermişlerdi.
