ABD ve Avrupa’da istikrarsızlık çağı

Trump’a yönelik suikast girişimi Amerika’da istikrarsızlık ve kargaşalığı daha önce hiç görülmediği kadar kuvvetlenmiştir. Bu süreç artarak devam edecektir. Fransa’da da seçimlerden sonra bir istikrarsızlık ve kargaşalık dönemine girilmiştir. Her iki devlet için ana müttefik olan Almanya’da durum nereye gidiyor? Bu merak konusu…

AB’de önder konumlarda kabul edilen Almanya’dan her fırsatta girişimci davranması ve krize çıkış yoluna önderlik beklentisi belirtilmektedir. Başbakan Olaf Scholz, Trump’a yönelik komploya kadar bu role olumlu bakıyordu. Ancak Trump suikastının da etkisiyle Almanya’da da kriz ve kargaşalıkların derinleşeceği görülmektedir. Bu durumda Almanya’nın kendisinden beklenen rolü yerine getirebilmesi olanaksız hale gelmiştir.

AVRUPA NEREYE KADAR ATLANTİK HÂKİMİYETİNDE KALACAK

Almanya ve Avrupa ülkeleri uluslararası çatışmalarda -özellikle Ukrayna savaşından sonra- Atlantik yörüngesinde hareket etmektedir. Avrupa için derleyip toparlayıcı rolü öngörülen Almanya, Ukrayna ve İsrail tarafındaki destekçilik rolünün yanında Çin’i kuşatma politikasında da Japonya ile birlikte ekonomik ve askeri olarak işbirliğini geliştiriyor.

Trump’a suikast Avrupa’nın istikrarının derinleşmesini katkı sunacaktır. Aynı zamanda milliyetçi partilerin iktidar yürüyüşünü hızlandıracaktır. AP seçimlerinin gösterdiği, milliyetçilerin iktidara yürüyüşü, istikrarsızlık çağında daha da hızlanacaktır.

Batılı gözlemcilerin analizleri özet olarak şu noktalarda buluşuyor: Şimdiye kadar Batı’nın en güçlü iktidarı ABD sayılıyor. Onun AB’de en kuvvetli ortağı Almanya olarak kabul ediliyor. Trump’a yönelik suikast girişiminden sonra artık bu merkezlerde giderek derinleşecek bir istikrarsızlık yaşanacaktır. Avrasya Grubu Düşünce Kuruluşu Başkanı şunu öngörüyor; gelecek için bu alanlarda daha fazla politik şiddet ve sosyal kargaşalıktan kaçınılamaz. ABD medyası İç Savaş’tan beri en büyük kamplaşmadan duyduğu korkuyu duyurmaktadır. Bu tür korkulacak durumlar çoktan beri dillendirilmektedir.

Örneğin Foreign Affairs 2022 başında krizle birlikte caddelerde şiddetli çatışmalar ve politik cinayetlere hazır olunmasını yazmıştı. Bu durum Almanya ve seçimlerden sonra Fransa gibi Atlantik’in ana ortakları için de öngörülmektedir. Berlin Bilim ve Politika Vakfı (SWP), “olumsuz koşulların gelmesi olgusunu paylaşmakla birlikte özellikle Almanya için gittikçe derinleşecek bir zayıflık dönemi”(1) öngörmektedir.

OTORİTER VE AÇIK ZORBALIK DÖNEMİNE DOĞRU

ABD’de Trump döneminde çoktan beri otoriterliğe doğru bir dönüşümün olduğu propagandası yapılıyordu: “Trump’ın başkanlığı döneminde ABD demokrasisi ağır biçimde yara aldı.”(2)

Foreign Affairs yazarları, oldukça güçlü muhalif güçler (güçlü bir muhalefet partisi olan ve aynı zamanda etkili medya tarafından da desteklenen Demokratlar) nedeniyle açık otoriterliğe kaymanın olası olmadığını ancak tekrarlanan krizler ve siyasi şiddetle bir istikrarsızlık çağına geçiş olduğunu varsaydılar. Ancak uzun süredir şiddet artmakta, özellikle kurum temsilcileri hedef alınmaktadır.

Foreign Affairs 2022'nin başlarında, “ABD muhtemelen ‘ikinci bir iç savaş yolunda’ olmasa da, siyasi cinayetlerde, bombalamalarda, şiddetli sokak çatışmalarında ve hatta silahlı ayaklanmalarda bir artış oldukça olasıdır.” diye yazdı. Politikacıların şiddet eylemlerine göz yumdukları, hatta onları körükledikleri de göz ardı edilemezdi. Şimdi bütün analizler ve olasılıklar yeniden ele alınıyor.

ABD’DE İKİNCİ BİR İÇ SAVAŞA DOĞRU

Foreign Affairs’in 2022 için biraz zor dediği ikinci bir iç savaş artık açıktan dillendiriliyor. Trump’a yapılan saldırı Amerika’daki iç çatışmayı şiddetlendirdi ve bu devam edecek. Cumhuriyetçi Ohio senatörü J.D. Vance, X’te (Twitter) Biden’in yürüttüğü kampanyayı eleştirdi:

“Biden’ın kampanyasında, Trump otoriter bir faşist olarak nitelendiriliyor ve her ne pahasına olursa olsun durudurulmalıdır çağrısı yapılıyor. Bu çağrı doğrudan Trump’ı öldürmeye yöneltmiştir. Gözlemciler hızla tırmanan kargaşalığa dikkat çekiyorlar. Bu suikast girişimi gelecek için daha çok politik şiddet ve sosyal kargaşa yaratır.”

Avrasya Grubu Düşünce Fabrikası adlı kuruluşun başkanı Lan Bremmer de şöyle yazıyor: “Daha önce istikrarsızlık yaşayan ülkelerin tecrübeleri daima göz önünde bulundurulmalıdır.”

Gayrimenkul Şirketi Cresset Capital'in baş yatırım sorumlusu Jack Ablin, “yeni çapta bir istikrarsızlık seviyesi” konusunda uyardı. Ablin, medyadaki değerlendirmelere gönderme yaparak şu anda Amerika Birleşik Devletleri'ni etkileyen sarsıntıların “İç Savaş'tan bu yana en büyük iç bölünmeler”(3) halini alabileceğini söyledi.

ABD’nin istikrarsızlık ve iç kargaşalığının, en yakın müttefikleri olarak kabul edilen Almanya ve Fransa gibi ülkeler için daha ağır sonuçları vardır. Fransa’da üç bloktan hiç birisinin hükûmet kuramaması, koalisyon olanakları denemelerinin de mümkün görünmemesi kaosa sürükleyen bir süreci tetikledi.

AVRUPA’DA İSTİKRARLI YÖNETİM OLANAKSIZ MİLLİYETÇİLER İLERLİYOR

Uzmanlar analizlerinde Fransa’da uzun vadeli ve istikrarlı bir hükümet kurulmasını olanaklı görmüyor. SWP’nin yakın tarihli bir açıklamasına göre, “Önümüzde Fransa’da durgunluk ve siyasi istikrarsızlık dönemi var.” Berlin Uluslararası ve Güvenlik İşleri Enstitüsü (SWP)’ne göre, Ulusal Birlik (RN) Başkanı Jordan Bardella'nın gelecekte Avrupa Parlamentosu'nun “Avrupa için Vatanseverler” grubuna liderlik edeceği ve bunu kendisini daha da farklılaştırması ve “Avrupa politikası tartışmasını daha da sağa (milliyetçi yöne)” çekmek için kullanması beklenecektir. RN muhtemelen “uzun vadede bundan faydalanacak ve güçlenecektir.” Bu bile tek başına Almanya hükûmeti için olumsuz sonuçlar doğuracaktır.

Buna ek olarak SWP'ye göre, “Fransa'daki hükümet durumu”nun istikrarsızlığının devam etmesi durumunda, AB'yi ileri taşıması düşünülen Alman-Fransız motorunu “muazzam bir şekilde tekletecektir.”

SWP, “O zaman Almanya'dan AB'yi diğer ortaklarla birlikte ilerletmesi istenecektir.” diyor ve devam ediyor:

Elbette “AB entegrasyonunun siyasi ve ekonomik maliyetlerinin yükünü taşımak” zorunda kalacak. Almanya için ise bu politikaların uygun olmadığı apaçık ortadadır.

DENGE POLİTİKASINA YER YOK TÜRKİYE ÖNE ÇIKIYOR

“Almanya için yukarda biçilen rolün uygun olmadığı olgulardan bellidir. Çünkü Alman hükûmetinin kendisi de bir istikrarsızlık dönemi yaşamaktadır: Almanya kendi içinde bölünmüş durumda, Avrupa seçimlerinde acı bir yenilgiyle zayıflamıştır. Fransız hükûmeti gibi, milliyetçi akımın güçlenen partisi Almanya İçin Alternatif'in (AfD)‘nin (aynı zamanda Sahra Wagenknecht Birliği’nin de) artan baskısı altındadır. Buna ek olarak, kangrenleşmiş bir ekonomik kriz var; yakın gelecekte, ekonomi de, görünebilir gerçek bir yükseliş de yok.”(4)

Her bakımdan hızla gelişmeye devam eden, BRICS, Şanghay İşbirliği Örgütü gibi örgütlerde birleşen ve Milli Devletler Cephesi haline gelen Yeni Dünya’da denge politikaları tutunacak bir alan bulamayacaktır. Bu gelişmeler, Avrupa Birliği hayalleri görenleri derin bir hayal kırıklığına düşürecektir.
Batı dünyasının açıkladığımız konumu karşısında Türkiye’nin konumu ve sorumluluğu daha da artmaktadır. Yeni Dünyanın kuruluşunda ve aynı zamanda Avrupa’nın bağımsızlaşmasında da önemli roller alabilecektir.