ABD yenildi, İran üye oldu
İran Şanghay İş birliği Örgütü (ŞİÖ)’ne girmeyi uzunca bir süredir bekliyordu. Zaten “Gözlemci Üye” olarak da buradaydı bir süredir. ŞİÖ, ekonomik temelli de olsa bunun güvenlik ve bölgesel ittifak alanını büyük bir etkisi var. İran İslam Cumhuriyeti’nin de buraya dâhil olmasıyla Hindistan, Pakistan, Çin ve Rusya’nın da dâhil olduğu, yani neredeyse Asya’nın en büyük ülkelerini içinde barındıran bir ittifak söz konusu artık. ABD ile nükleer anlaşma masasının fiilen dağılması ile birlikte İran’ın ŞİÖ’ye üyelik durumu da bir anlamda askıya alınmıştı. Çin lideri Xi Jinping’in ve İran’ın yeni lideri Reisi’nin yapmış olduğu açıklamalar bize nükleer anlaşmanın da artık belli bir süre sonra nihayete ereceği yönünde çeşitli sinyaller veriyor.
ABD ‘NÜKLEER ANLAŞMA’YA GERİ DÖNEBİLİR
Afganistan’da sahada kaybeden Amerika’nın diplomatik anlamda da İran’a, yani yine bölge ülkelerinden birine yenildiğini ve boyun eğdiğini artık bu masaya geri gelmek durumunda kaldığını gösteriyor. Çin ve Amerika arasında özellikle İran’a yönelik temaslar vardı. ABD’nin İran’la imzalanan anlaşmaya tekrar geri dönme durumu, ekonomik anlamda hem bölgeye çok ciddi katkılar sunacak aynı zamanda siyasi anlamda yeni bir dönemin işareti. Asya’da Asya ülkelerinin bir birliği söz konusu.
İran’ın tam üyeliğinin ABD’nin Afganistan yenilgisi ardından ilan edilmiş olması oldukça anlamlı olduğunu düşünüyorum. Çünkü İran, Amerika’nın baş düşmanı ilan ettiği ülkelerden biri (İran, Rusya, Çin) ve bu üç ülkenin artık resmi bir ittifak yolunda daha farklı alanlarda daha güçlü bir birliktelikle önümüzdeki dönemde var olacağını görüyoruz.
İran açısından baktığımızda böyle bir ittifaka gerçekten ihtiyacı vardı. Amerika’nın nükleer anlaşma sürecinden ayrılmasıyla birlikte İran’da ciddi ekonomik sıkıntılar baş vermeye başladı. Dövizde ciddi bir artış, enflasyonda çok ciddi bir yükseliş oldu. İranlılar, gıda fiyatlarının bile 7-8 katına çıkaran bir enflasyon oranıyla karşılaştı. Bu ittifak hem siyasi hem de ekonomik anlamda İran’ın elini güçlendireceğe benziyor.
İLK ZİYARET TACİKİSTAN’A
İran’da yeni seçilen cumhurbaşkanı Reisi’nin de iç siyasette elini güçlendirecek bir hamle. Çünkü İran iç politikasında da uzunca bir süredir ŞİÖ konuşuluyordu. İran iç politikası da Çin ve Rusya ile müttefiklik durumunda yükselen Asya’da neler kazanacağının farkında ve bu yönde yönetime de baskısı vardı. Şu da çok önemli İran’ın yeni cumhurbaşkanın ilk ziyareti Tacikistan’a oldu. İlk ziyaretinde böyle uluslararası kök salacak bir ittifaka artık İran’ın da dâhil olduğunu ilan etmiş oldu.
