ABD’de bebek maması krizi yaşanıyor

ABD’nin yaptığı gıda yardımları, İkinci Dünya Savaşı sonrasında kurduğu hegemonyanın en önemli yapıtaşlarından biriydi. Savaşın yıkımı, büyük bir yokluk yaratmıştı. Atlantik sistemine boyun eğen ülkelere üzerinde USAID (ABD Yardım Birimi) yazan gemiler geliyor; limana dökülen buğdaylar, konteynırlardan çıkan çikletler ve süt tozları coşkuyla karşılanıyordu. ABD o zaman dünya üretiminin yarısını karşılıyordu. Sanayisi, savaşın dişlileri arasında parçalanmamış, bilakis askeri-sınai kompleksi iyice semirmişti. “Amerikan Rüyası”nın hem kendi işçi sınıfı hem de gözünü boyamaya çalıştığı gelişen dünya nezdinde bir cazibesi vardı.

Bugün ise, geçmişte dünyaya dağıttığı süt tozlarıyla bir “kahraman” edasıyla karşılanan ABD, dışarıdan bebek maması yardımına muhtaç bir ülkeye dönüştü. Durum o kadar vahim ki ABD Başkanı Biden’ın bebek maması tedariki için “Savunma Üretimi Kararnamesi” dahi imzaladı.

TEKELLERİN ELİNDE PERİŞAN

Kriz, bebek maması piyasasının yüzde 44’ünü tek başına elinde tutan Abbott’un ürettiği mamaların 4 bebeği yatağa düşürüp 2 bebeği öldürmesiyle başladı. ABD Gıda ve İlaç İdaresi’nin (FDA) şirketin Michigan tesisinde başlattığı inceleme sonucunda “bakteri riski” sebebiyle fabrika şubat ayında kapatıldı. Ölüm ve hastalanmalara yol açan pudra içerikli bazı ürünleri ise piyasadan çekildi. ABD’nin zaten pek çok üründe yaşadığı tedarik zinciri krizleriyle birleşince durum bir “bebek maması krizi”ne dönüştü.

Marketlerde günlerce mama rafları boş kaldı, aileler isyan etti. Diğer mama üreticileri ise tam kapasite çalışmalarına rağmen talebe yetişmelerinin mümkün olmadığını açıkladılar. Konu, Beyaz Saray’a taşındı ve ABD Başkanı Joe Biden, bebek maması krizinin çözümü için ülkenin en büyük üreticileri ve perakendecileri ile bir araya geldi.

Söz konusu krizin tetiklenmesine yola açan bebek maması üreticisi Abbott 17 Mayıs'ta, bakteri riski nedeniyle kapatılan fabrikasının yeniden açılması için ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) ile anlaşmaya varıldığını duyurmuştu.

YARDIM AVRUPA’DAN GELDİ

Bebek mamasında da dev tekellere aşırı bağımlı olan ABD ekonomisi, kendi içinden bir çözüm üretemedi. Bebek maması piyasasında yüzde 44’lük pazar payına sahip Abbott Nutrition’ın “öldürücü mamalarının” yarattığı boşluk Amerikan üreticileriyle kapatılamayınca Joe Biden çareyi Avrupa’dan konteynırlarla bebek maması getirmekte buldu. Beyaz Saray Sözcüsü Karine Jean-Pierre, 22 Mayıs tarihinde ABD Başkanı Joe Biden'ın Güney Kore'den Japonya'ya uçarken gazetecilere yaptığı açıklamayı kamuoyuyla paylaştı. Biden, Avrupa'dan 35 bin kilodan fazla bebek mamasının uçakla Indianapolis kentine taşındığını söylemişti.

‘OPERASYON MAMA UÇUŞU’

CNN’nin aktardığı habere göre İsviçre, Zürih’ten çıkıp Almanya’da konteynırlara yüklenen 132 palet bebek maması 22 Mayıs’ta C-17 tipi kargo uçağıyla ABD’ye ulaştı. Tarım Bakanı Tom Vilscak, Indiapolis şehrine gelen mamaların “Operasyon Mama Uçuşu”nun ilk sevkiyatı olduğunu ve 9 bin bebek ile 18 bin yenidoğana yetecek miktarda olduğunu belirtti.

Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada ayrıca hafta içi Almanya'dan bebek mamalarını taşıyan uçakların gelmeye devam edeceği ve en kısa sürede dağıtımına başlanacağı söylendi.

KORE SAVAŞI’NDAN KALAN KARARNAMEYİ UYGULADI

ABD Başkanı’nın krize müdahale için Savunma Üretim Yasası’nı devreye soktu. 8 Eylül 1950’de Kore Savaşı’ndan hemen önce çıkarılan yasa, ABD başkanına özel sektörün ülkenin acil ihtiyacı olan ürünler üretmesini sağlaması konusunda yetki veriyor.

Beyaz Saray'dan 19 Mayıs’ta yapılan yazılı açıklamada, Biden'ın ülkede bebek mamalarında yaşanan tedarik krizinin çözülmesi amacıyla Savunma Üretim Yasası'nı yürürlüğe koyduğu belirtildi. Joe Biden, 23 Mayıs’ta resmi sosyal medya hesabında paylaşımda, Abbott Nutrition ile Reckitt şirketlerinin gerekli hammaddeye erişip üretimlerini arttırmaları için söz konusu yasa kapsamında yetkilendirildiğini söyledi.

İngiliz Reckitt şirketi de bebek maması üretiminde yüzde 30’a yakın pazar payıyla Abbott’un ardından ikinci büyük tekel konumunda. Biden’ın, söz konusu krize sebebiyet veren dev tekellerin önünü açan bir kararname imzalayarak sorunu çözeceğini söylemesi vatandaşlardan tepki topladı.

BIDEN’A DESTEK BAŞ AŞAĞI

Sosyal medyada yorum yapan Amerikalılar “ABD gibi büyük bir ülkenin 21. yüzyılda dışarıdan bebek maması yardımına muhtaç kalmasının bir skandal olduğunu” söyleyerek Biden’ın ABD’yi bir “başarısız devlet (failed state)” haline getirdiğini iddia etti.

Associated Press-NORC tarafından geçen hafta düzenlenen bir ankette de ülke genelindeki seçmenleri temsil eden katılımcıların sadece yüzde 39'u Biden'ın başkanlık performansını onayladığını belirtti. Ankete göre, her 10 katılımcıdan sadece 2'si ekonominin iyi olduğunu ve ülkenin doğru yöne gittiğini kaydederken, bir ay önceki benzer ankette 10 kişiden 3'nün aynı yönde görüş belirttiğine dikkat çekildi. ABD’nin son 30 yıldır gördüğü en yüksek enflasyonla birlikte bebek maması krizinin de Biden’ın düşüşüne katkısı olduğu kaydedildi. Kasımda yapılacak ara seçimlere hazırlanan ülkede, Demokratlar arasında Biden'a desteğin yüzde 73'e gerilediğine işaret edilen ankette, geçen yıl aynı dönemde kendi partisi içinde Biden'a desteğin yüzde 82'lerde olduğu hatırlatıldı.