ABD’den Karadeniz çıkarması! Bükreş’te toplandılar
Karadeniz'e kıyıdaş ülkelerde görev yapan ABD misyon şefleri ile üst düzey askeri yetkililer, Bükreş'te buluşarak Karadeniz'i görüştü
Romanya'nın başkenti Bükreş, tehlikeli bir toplantıya ev sahipliği yaptı. ABD Savunma Bakan Yardımcısı'nın Montrö hükümlerini değiştirmeye yönelik sözlerinin hemen ardından Bükreş'te bir araya gelen sekiz ABD misyon şefi ile üst düzey askeri yetkililer, Karadeniz'i masaya yatırdı. Toplantıya ABD'nin Avrupa ve Avrasya İşlerinden Sorumlu Bakan Yardımcısı James O'Brien, ABD Avrupa Komutanlığı (USEUCOM) Komutanı Orgeneral Christopher Cavoli, ABD'nin Türkiye Büyükelçisi Jeffrey Flake, Ukrayna Büyükelçisi Bridget Brink, Gürcistan Büyükelçisi Robin Dunnigan, Ermenistan Büyükelçisi Kristina Kvien, Azerbaycan Büyükelçisi Mark Libby, Moldova Büyükelçisi Kent Logsdon, Rusya Federasyonu Büyükelçisi Lynne Tracy ve ABD'nin Bulgaristan Misyon Şefi Yardımcısı Andrea Brouillette-Rodriguez katıldı. Ev sahibi Romanya'nın Dışişleri Bakanı Luminita Odobescu ve Savunma Bakanı Angel Tilvar da birer sunum yaparak konferansa kattkı sağladı. Buluşmaya ilişkin ABD Avrupa Komutanlığından (USEUCOM) yapılan açıklamada, şu bilgiler paylaşıldı:
'JEOSTRATEJİK ÖNEME SAHİP'
“USEUCOM Komutanı Orgeneral Christopher Cavoli, Dış Politika Danışmanı Büyükelçi Kate Byrnes ile birlikte 23 Ocak'ta Bükreş'te ABD misyon şefleriyle bir araya gelerek komutanlığın Karadeniz Bölgesi'nde ABD'nin dış politika ve diplomatik çabalarına verdiği desteği ele aldı. Buradaki konuşmasında 'Rusya'nın Ukrayna'yı işgali Karadeniz Bölgesi'ndeki güvenlik ortamını değiştirdi.' diyen Cavoli, 'Bölge USEUCOM, müttefiklerimiz ve ortaklarımız için kritik jeostratejik öneme sahiptir. Bu konferans, Karadeniz Bölgesi'nin ortak bölgesel güvenliğini ilerletmeye odaklanarak Amerika'nın diplomatik ve askeri liderlerini bir araya getirdi.' ifadelerini kullandı. Konferansta USEUCOM'dan üst düzey liderler ve sekiz ABD büyükelçisi bir araya gelerek Karadeniz bölgesinde artan tehditler ve zorluklar karşısında Amerika'nın müttefiklerine ve ortaklarına yönelik hükümet desteğini tartıştı. Burada konuşan Büyükelçi Byrnes da şunları söyledi: 'Ortak güvenlik taahhüdünü ciddiye alıyoruz ve küresel ticarete katkıda bulunan güvenli, müreffeh ve birbirine bağlı bir Karadeniz Bölgesi'ne dönüş için çalışıyoruz. Bu ülkelerle olan kalıcı stratejik ilişkilerimiz kolektif işbirliğinin temelini oluşturmaktadır. Bu kritik bölgede seyrüsefer özgürlüğünü ve ekonomik fırsatları artıran ve dayanıklılık inşa eden yatırımları sağlamak için müttefiklerimiz ve ortaklarımızla birlikte çalışmaya kararlıyız.'
BÖLGESEL PLANLAR DEVREDE
“Panellerde, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, Karadeniz'e erişim ve güvenlik, caydırıcılık ve savunma için bölgesel planlar gibi kritik güvenlik konuları ele alındı. ABD'nin Romanya Büyükelçisi Kathleen Kavalec, konuşmasında şunlara dikkat çekti:
'Karadeniz küresel barış ve istikrar için çok önemli ve bu önemin önümüzdeki yıllarda daha da artması bekleniyor. Karadeniz, Avrupa, Avrasya ve Ortadoğu arasındaki ticaret ve enerji akışını kolaylaştıran ara bağlantıları ile hayati bir transit rotasıdır ve bu da onu önemli bir ekonomik merkez haline getirmektedir. Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaş, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana Avrupa'da yaşanan en önemli çatışma ve günümüzde uluslararası düzene yönelik en büyük tehdittir. Herhangi bir yerde uluslararası düzene yönelik böyle bir saldırı Karadeniz Bölgesi de dahil olmak üzere her yerde barış ve istikrarı etkiler.' Bükreş'teki bu tartışmalar, ABD Savunma ve Dışişleri Bakanlığı liderlerinin tehditlere karşı koymak ve ortaklıkları güçlendirmek için stratejik girişimleri ve kurumlar arası koordinasyonu birleştirme çabalarını ilerletti.”
MONTRÖ TARTIŞMASI
Türkiye, İngiltere'nin Ukrayna'ya hibe ettiği iki adet Sandown sınıfı mayın avlama gemisinin Karadeniz'e girmesine izin vermemişti. Bunun üzerine eski NATO Avrupa Yüksek Askeri Komutanı Oramiral James Stavridis gibi isimler, Türkiye'yi, Montrö Sözleşmesi'ni kötüye kullanmakla suçlamıştı. Ankara, 19. Madde gereğince “savaş durumunda savaşan ülkelere ait savaş gemilerinin” Türk Boğazlarından geçemeyeceğini vurgularken, ABD Savunma Bakan Yardımcısı Celeste Wallander, bu çatışma durumunu değiştirmek istediklerini söylemişti. Wallander'in sözleri sorulan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise ABD'nin Montrö hükümlerini değiştirmek konusunda başarılı olamayacağını kaydetmiş, Türkiye de bir kez daha Montrö hükümlerini titizlikle uygulamaya devam edeceğini açıklamıştı.
MGK’DA MONTRÖ VURGUSU
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde yapılan MGK toplantısının ardından bildiri yayımlandı. Bildirideki Montrö vurgusu dikkat çekti. Bölgesel ve küresel riskleri artıran Rusya-Ukrayna Savaşı'nın acil bir ateşkes ve kalıcı barışın tesisiyle sona ermesinin önemine işaret edilen bildiride, “Türkiye'nin mevcut riskleri bertaraf etmeyi amaçlayan yaklaşım ve uygulamalarını Montrö rejimi çerçevesinde titizlikle sürdürerek Karadeniz'de barış ve istikrarın hakim olmasına yönelik gayretlerini gerek gıda güvenliği bağlamındaki girişimler gerekse Karadeniz mayın karşı tedbir görev grubu gibi uygulamalarla muhafaza edeceği ifade edilmiştir.” denildi.
ABD'NİN KARADENİZ PLANI
ABD Senatosuna geçen yıl “2023 Karadeniz Güvenlik Yasası”nın tasarısı sunulmuştu. Tasarı kapsamında oluşturulan ABD'nin Karadeniz stratejisi, uzun soluklu bir çatışma ortamı tarif ediyor. Her şeyden önce “Tanımlar” bölümünde, “Karadeniz devletleri” olarak Türkiye, Romanya, Bulgaristan, Moldova, Ukrayna ve Gürcistan sayılıyor, ancak Rusya Federasyonu’nu tamamen Karadeniz'den dışlanıyor. Tasarıda Rusya’nın Karadeniz üzerinden Akdeniz’e ulaşmasının “ABD’nin ulusal güvenliğine yönelik bir tehdit” olduğu vurgulanıyor. Karadeniz'e yönelik alınması gereken önlemler kapsamında ise “Tek taraflı ABD/NATO varlığının artırılması” ve “Kıyı devletlerine müdahalenin ve bu devletlerin kullanımının artması” sayılıyor. Tasarı, ABD politikası olarak “NATO içinde ve NATO müttefikleri arasında Karadeniz’de düzenli, rotasyonel bir deniz varlığı geliştirilmesini” ve “Ulusal Güvenlik Konseyi’nin Karadeniz’de ortak, çok uluslu, üç yıldızlı bir karargâh kurulmasının değeri konusunda bir değerlendirme hazırlamasını” öneriyor. Ayrıca, ABD’nin Karadeniz’deki istihbarat ve gözetleme faaliyetlerine öncelik verilmesini ve “Rus propagandası ve dezenformasyonuyla mücadele için bir plan oluşturulmasını” istiyor.
TURUNCU DARBE İMASI
Tasarıya göre, “Karadeniz’e kıyısı olan devletler Rusya’nın saldırganlığına karşı koymada kritik öneme sahip.” ABD’nin Karadeniz'deki ortaklarının “demokratik dirençlerini artırma çabalarını destekleyeceği” belirtilen tasarıda, “güvenlik yardımlarının da artacağı” belirtiliyor. Metinde şu ifadeler yer alıyor: “ABD’nin politikası, Karadeniz ülkelerinin yolsuzluğu önlemek ve Avrupa-Atlantik topluluğuna ilerlemelerini hızlandırmak için demokratik kurumlarını güçlendirme çabalarını desteklemeye devam etmesini sağlamaktır.”
