ABD'den 'Katil Selman' raporu:Körfez'de dengeler değişecek

ABD, Cemal Kaşıkçı cinayeti ile ilgili istihbarat raporunu kamuoyuna açıkladı. Raporda, "Suudi Arabistan Veliaht Prensi'nin, Türkiye'de gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın yakalanması veya öldürülmesine yönelik operasyonu onayladığını değerlendiriyoruz" denildi. İki yıl önce hazırlanan ve kısmen üzeri karartılan raporda, bu değerlendirmenin "Muhammed bin Selman'ın Suudi Arabistan'daki karar alma süreçleri üzerindeki kontrolü, önemli bir danışmanı ve korumalarının operasyona doğrudan katılması ve Veliaht Prens'in Kaşıkçı da dahil ülke dışındaki muhalifleri susturmak için şiddet içeren önlemler almasına dayandırıldığı" vurgulandı.

2019'da hazırlanan ancak eski ABD Başkanı Donald Trump'un kamuoyuyla paylaşmadığı raporda Veliaht Prens'in 2017'den bu yana ülkenin güvenlik ve istihbarat kuruluşları üzerinde mutlak bir kontrolü olduğu ve Suudi yetkililerin bu tür bir operasyonu Veliaht Prens'in onayı olmadan gerçekleştirmesinin çok düşük bir ihtimal olduğu kaydedildi.

Raporda Muhammed bin Selman'ın büyük olasılıkla, yardımcılarının verilen görevleri yerine getirememeleri halinde, kovulacakları veya tutuklanacaklarını düşündükleri bir ortam yarattığı, bunun da yardımcılarının Veliaht Prens'in emirlerini sorgulamasının ya da onayı olmadan böyle hassas bir operasyona girişmelerinin mümkün olmadığını gösterdiği vurgulandı.

İstanbul'a giden 15 kişilik ekibin arasında, Suudi Medya İşleri Çalışmaları'nda (CSMARC) görev alan ya da bağlantılı isimler bulunduğu, suikast sırasında bu kuruma Saud el Kahtani'nin başkanlık ettiği, Veliaht Prens'in yakın danışmanı El Kahtani'nin de 2018 ortalarında açıkça, Muhammed bin Selman'ın onayı olmadan karar almadığını söylediği hatırlatıldı.

Ekipte ayrıca, Muhammed bin Selman'ın seçkin yakın koruma ekibinden 7 kişi bulunduğu ve bu ekibin Prens'in onayı olmadan operasyona katılamayacakları ifade edildi.

SUUDİ ARABİSTAN'LA İLİŞKİLER DEĞİŞECEK

Başkan Joe Biden, raporun açıklandığı saatlerde Univision haber kuruluşuna verdiği röportajda, Suudi Kralı’nı arayarak "onları insan hakları ihlallerinden sorumlu tutacağını" söylediğini bildirdi. Biden ayrıca Suudi Kral’a ABD’nin iki ülke ilişkilerinde pazartesi günü de önemli değişiklikler açıklayacağını söylediğini aktardı. Biden, "Kral’la konuştum ve ona açıkça kuralların değiştiğini, bugün ve pazartesi önemli değişiklikleri açıklayacağımızı söyledim. Onları insan hakları ihlallerinden sorumlu tutacağız" diye konuştu.

"Suudi Arabistan’ın insan hakları ihlallerine karşı gerekli olan şekilde mücadele etmesi lazım" diyen Biden, bunu dünyanın her yeri için söylüyoruz ama özellikle de burası (Suudi Arabistan) için söylüyoruz" dedi.

Biden, Kaşıkçı raporu için de "Rapor orada duruyordu, önceki yönetim bunu yayınlamamıştı bile. Göreve geldiğimde raporu buldum, aldım, okudum ve yayınladık. Olanlar gerçekten çok korkunç" diye konuştu.

YAPTIRIMLAR AÇIKLANDI

Cemal Kaşıkçı'nın öldürülmesiyle ilgili Amerikan istihbarat raporunun kamuoyuyla paylaşılmasının ardından ABD, Suudileri de kapsayan yaptırımlar açıkladı.

Dışişleri Bakanı Antony Blinken, yabancı hükümetler adına aktivist, siyasi muhalif ve gazetecilere yönelik tehdit ve saldırıda bulunan bireylere müsamaha gösterilmeyeceğini belirterek 76 Suudi Arabistan vatandaşına yaptırım uygulanacağını bildirdi.

Blinken, "Kaşıkçı yasağı" adı altında "yabancı bir hükümet adına ülke toprakları dışındaki muhaliflere karşı ciddi eylemlere doğrudan dahil olduğuna inanılan bireylere yönelik vize kısıtlama politikası uygulanacağını" ifade etti. Dışişleri Bakanı, yaptırımların Cemal Kaşıkçı cinayetini kapsadığını ancak Kaşıkçı cinayetiyle sınırlı olmadığını belirtti.

Blinken, alınan ek önlemlerin, "sınırları ötesine uzanarak temel haklarını kullanan gazeteci ve muhalifleri tehdit eden ve saldıran hükümetleri hedef aldığını" kaydetti.

AYARLARI YENİLEMEK

ABD Hazine Bakanlığı da Kaşıkçı'nın öldürülmesiyle görevlendirildiği gerekçesiyle Eski Suudi Arabistan Genel İstihbarat Başkan Yardımcısı Ahmed Hasan Muhammed El Asiri ile Suudi Arabistan Acil Müdahale Gücü'nün yaptırım listesine alındığını açıkladı.

Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, Asiri ve Acil Müdahale Gücü'nün, Küresel Magnitsky İnsan Hakları Sorumluluk Yasası'nın hükümlerini de kapsayan 13818 No'lu Başkanlık Kararnamesi çerçevesinde yaptırım listesine alındığı ve bu kararnamenin ciddi insan hakları ihlalleri ile yolsuzlukları hedef aldığı belirtildi.

Asiri'nin 2 Ekim 2018'de Suudi Arabistan Başkonsolosluğu'nda Kaşıkçı'yı öldürmek üzere görevlendirilen 15 kişilik timin elebaşı ve seyahati de organize eden kişi olduğu ifade edilen açıklamada, Kaşıkçı cinayetini işleyenlerin birçoğunun "Kaplan Timi" veya "Fırkat el Nemr" olarak da bilinen Acil Müdahale Gücü'ne bağlı olduğu bilgisine yer verildi.

Açıklamada, yaptırım kapsamına alınan Asiri ve Suudi birimin ABD'deki varlıklarının dondurulduğu ve ABD vatandaşlarının bu kişi ve birimle iş yapmasının yasaklandığı kaydedildi.

Reuters haber ajansına konuşan ve kimliği açıklanmayan üst düzey ABD'li yetkili, Muhammed bin Selman'a doğrudan yaptırım uygulanmamasını, "Yaptırım kararları, Veliaht Prens ile bir çalışma ilişkisini korumak üzere tasarlanmış görünüyor, Hedef bağları koparmak değil ayarları yenilemek" diye değerlendirdi.

SUUDİLER REDDETTİ

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı ise Cemal Kaşıkçı cinayetiyle ilgili ABD'nin yayınladığı raporu kesin bir dille reddettiğini açıkladı.

"Suudi Arabistan yönetimine yönelik hakaret içerikli asılsız sonuçların yer aldığı söz konusu raporun hiçbir şekilde kabul edilmesinin mümkün olmadığı ve Suudi Arabistan Hükümeti tarafından kesin bir dille reddedildiği" kaydedilen açıklamada, ABD raporunun gerçeklerle bağdaşmayan birtakım bilgi ve sonuçlar içerdiği ileri sürüldü.

Daha önce ülkedeki ilgili makamlarca çıkarılan kararlar doğrultusunda Suudi Arabistan'ın yasa ve değerlerine aykırı olan Kaşıkçı cinayetini kınadığı belirtilen açıklamada, söz konusu cinayetin, çalıştıkları kurumun kendilerine sağladığı yetkileri aştıkları gibi tüm sistemi de aşan bir grup tarafından işlendiği savunuldu.

Cinayeti işleyenlerin soruşturulması ve adalete teslim edilmesi için gerekli tüm adımların atıldığı aktarılan açıklamada, yargının faillerle ilgili nihai kararını verdiği ve bu kararın Kaşıkçı ailesi tarafından da memnuniyetle karşılandığı ifade edildi.

"Bu korkunç cinayet Suudi Arabistan tarafından kınanmış ve yenilerinin tekrarlanmaması için yöneticilerce gerekli adımlar atılmış olmasına rağmen gerekçesi olmayan ve yanlış sonuçlar içeren bu tür raporların yayınlanması üzücü bir durum" ifadelerine yer verilen açıklamada, "Suudi Arabistan'ın, egemenliğini, yönetimini ve bağımsız yargısını hedef alan her şeyi reddettiği" kaydedildi.

RAPOR NEDEN ŞİMDİ YAYINLANDI?

Raporun yayımlanması, Biden'ın Suudi Arabistan ile ilişkileri yeniden düzenleme ve Suudilere karşı eski Başkan Donald Trump'tan daha katı tutum alma politikasının bir parçası olarak değerlendiriliyor.

Trump yönetimi, raporun yayımlanması yönündeki talepleri reddetmiş, Suudilerle işbirliğinin geliştirilmesi üzerinde durmuştu.

Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki, çarşamba günkü açıklamasında Biden'ın Veliaht Prens ile değil Kral Selman ile görüşeceğini vurgulamış, ancak bunun ne zaman olacağına dair ayrıntılı bilgi vermemişti.

Biden, Suudi Arabistan'a yönelik büyük politika değişikliğine giderek, Suudi Arabistan önderliğinde koalisyon güçlerinin Yemen'e karşı yürüttüğü saldırıları desteklemeyeceğini açıklamıştı.

Ayrıca Suudi Arabistan'la yapılan silah anlaşmalarının da askıya alınarak yeniden incelenmesi kararlaştırılmıştı.