Yaptırım tehdidinde dozu artırdılar

ABD’nin Türk sanayisine yönelik yaptırım tehditlerine bir yenisi eklendi. Türkiye’den Rusya’ya giden askeri bağlantılı ürünler konusunda geçen günlerde Ankara ve İstanbul’a gelerek Türk yetkililer ve sanayiciler ile görüşen ABD Ticaret Bakan Yardımcısı Matthew Axelrod, “yaptırım” dışında başka seçenekleri olmadığını söyledi.

Financial Times’a konuşan Axelrod, amaçlarının Rusya’ya yönelik “yasa dışı askeri teçhizat” tedarikini sonlandırmak olduğunu kaydetti. “ABD teknolojisinin Rusya'ya yasa dışı akışını durdurmak için Türkiye'nin yardımına ihtiyacımız var.” diyen Axelrod, “Türk makamları ve endüstrisinin hızlı bir şekilde ilerleme kaydettiğini görmemiz gerekiyor, aksi takdirde ihracat kontrollerimizden kaçanlara yaptırım uygulamaktan başka çaremiz kalmayacak.” ifadelerini kullandı.

ÇİP, İŞLEMCİ, HAFIZA KARTI…

Financial Times’a göre de Washington'un bu uyarısı, Türkiye'nin Rusya ile güçlü ticari bağlarını sürdürme kararının, iki NATO müttefiki arasındaki ilişkileri nasıl zedelediğinin son işareti oldu. ABD, AB ve diğer Batılı ortakların, Ukrayna'daki operasyonun ardından Rusya'ya yönelik kapsamlı yaptırımlar uyguladığını hatırlatan Financial Times, Türkiye’nin ise bu kısıtlamalardan kaçındığını, hatta savaşın patlak vermesinden bu yana Rusya ile ticaretini artırdığını bildirdi.

Haber şöyle devam etti:

“ABD özellikle Türkiye'nin, işlemciler, hafıza kartları ve amplifikatörler de dahil olmak üzere Batı yapımı elektronik cihazların Rus füzelerine ve insansız hava araçlarına gittiği önemli bir merkez haline gelmesinden endişe duyuyor. Makine aletleri de bir diğer önemli endişe kaynağı. Nitekim ABD Hazine Bakanlığının Terörizm ve Mali İstihbarattan Sorumlu Müsteşarı Brian Nelson da geçen yılın sonlarında Türkiye'ye yaptığı bir ziyaret sırasında, Türkiye'nin askeri bağlantılı mal ticaretinden duyduğu rahatsızlığı dile getirmişti.”

TÜRKİYE, ÇİN’DEN SONRA İKİNCİ

Diğer yandan ABD, AB, İngiltere ve Japonya’nın, Rusya'nın askeri uygulamalarında kullandığı 50 sivil ürün kategorisine yönelik müttefiklerin ticaretini durdurmak maksadıyla geçen günlerde bir araya geldiğini bildiren Financial Times, “Üst düzey bir ABD Ticaret Bakanlığı yetkilisine göre Türkiye, Çin'in ardından Rusya'ya gönderilen ABD menşeli yüksek öncelikli malların dünyadaki en büyük ikinci kaynağı.” bilgisini paylaştı.

Gazeteye konuşan bir üst düzey yetkili, Bakan Yardımcısı Axelrod'un Türk Hükümeti’ne bu ticaretin “acil bir sorun” olduğunu söylediğini ve Ankara'ya “ABD kontrolündeki ürünlerin Rusya'ya aktarılmasına yasak getirmesi ve uygulaması” çağrısında bulunduğunu belirtti. Ayrıca yetkili, Moskova'nın ABD parçalarına erişmek için “Türkiye'nin ticaret politikasını istismar etmeye çalıştığını” da sözlerine ekledi.

TÜRKİYE’NİN AZERBAYCAN VE KAZAKİSTAN TİCARETİ DE HEDEFTE

Halihazırda ABD Ticaret Bakanlığı, Rusya’ya ticareti nedeniyle 18 Türk şirketini “kara liste”ye eklemiş durumda. ABD’li yetkili, Türk makamlar ek önlem almadığı sürece bu satışların devam edeceğini ileri sürüyor. Financial Times ise Türk Ticaret Bakanlığının, ABD'nin iddiaları hakkında yorum yapmayı reddettiğini bildiriyor.

Haber şöyle devam ediyor:

“Türkiye'nin Rusya'ya ve Azerbaycan ile Kazakistan gibi Moskova için aracı olduğundan şüphelenilen ülkelere gönderdiği yüksek öncelikli askeri mal ihracatı, savaşın başlamasından bu yana patlama yaptı. Türk gümrük verilerine göre, 2022'nin ilk altı ayında yapılan 27 milyon dolarlık ticaret, bu yılın ilk altı ayında 85 milyon dolara çıktı. Bu akışın büyük bir kısmı, sözde varış noktalarının pazarlarına hiç girmeyen malların ‘hayali ticaretinin’ bir parçası olabilir. Çünkü Türkiye'nin Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan'a hassas mal ihracatındaki büyük artış, bu ülkelerin bildirilen bu tür malların ithalatında bir artışa yol açmadı.”

ABD YAPTIRIMI SERTLEŞTİ

FT, yine de Türkiye'nin askeri bağlantılı mal ihracatının 2023'te ulaştığı yüksek seviyelerden bir miktar gerilediğini belirterek, bunun nedenini de şöyle açıkladı:

“ABD Hazine Bakanlığı, bu düşüşü, Başkan Joe Biden yönetiminin, ‘yaptırım uygulanan bir Rus kuruluşuyla işlem yapan herhangi bir yabancı finans şirketine, doğrudan Rusya'nın askeri-sanayi üssüyle çalışıyormuş gibi muamele etmesine olanak tanıyan idari emrine’ bağladı. Ticaret yetkilisine göre, sertleşen bu tutum, Rusya'nın Türkiye'den ABD menşeli malları ithal etmek için ödemesi gereken maliyetleri de keskin bir şekilde artırdı.”

Ancak ABD’li yetkili, şunu eklemeyi de ihmal etmedi: “Son dönemde bazı ilerlemeler kaydedildi ancak bu yeterli değil, çünkü hala çok yüksek.”