AB’den Macaristan’ın egemenliğine müdahale

Avrupa Birliği’nin yürütme organı Avrupa Komisyonu, 14 Temmuz 2023 tarihinde “Temmuz İhlaller Paketi: Önemli Kararlar” başlıklı bir rapor yayınladı. Yayınlanan raporda, AB üye ülkelerinin birlik kurallarını ihlal ettikleri eylemlere değinildi. Komisyon, bazı üyeleri uyarır ve onlardan çeşitli taleplerde bulunurken, bazı üyeleri doğrudan Avrupa Birliği bünyesinde yer alan en yüksek mahkeme olan Avrupa Adalet Divanı’na (AAD) sevk etti. Ekonomik, hukuki, siyasal ve çevresel birçok alt başlıkta ele alınan ihlaller paketi, çok sayıda AB üye ülkesiyle ilgili çeşitli talepler sundu. Bunların arasında Avrupa Birliği’nin ve NATO’nun içinde muhalif ve emperyalizm karşıtı karakteriyle öne çıkan Macaristan’a yönelik uyarılar özellikle dikkat çekti. Özellikle Rusya – Ukrayna savaşı ve NATO’nun doğuya doğru genişlemesi konularında AB’deki genel eğilime karşı çıkan Macaristan ile AB yönetimi arasında uzun süredir devam eden ayrılıklar var. Bu ayrılıklar doğrultusunda Avrupa Komisyonu, pakette Macaristan’dan üç temel ekonomik talepte bulundu.

AB MACARİSTAN’IN “KORUMACILIK” UYGULAMASINA KARŞI

Macaristan hükümeti, Ukrayna’daki savaş dolayısıyla enerji güvenliğinde artan risklerle başa çıkmak amacıyla enerji alanında acil durum önlemleri ilan etmeye başladı. Bunların arasında, Macaristan’dan yapılan doğal gaz ihracatının yasaklanması da bulunuyor. Ek olarak, benzer ihracat kısıtlamaları için hükümete yetki veriliyor. Ağustos ayında başlayacak uygulamalarla birlikte doğal gaz üretimini 1,5 milyar metreküpten 2 milyar metreküpe çıkarmayı hedefleyen Macaristan Başbakanı Viktor Orban hükümeti geçen yıl Rus enerji devi Gazpromile imzaladıkları anlaşma doğrultusunda Rusya’dan her yıl 4,5 milyar metreküp doğal gaz almaya devam ediyor. Avrupa Komisyonu ise, AB pazarına yönelik kısıtlamalarla, Macaristan’ın ulusal pazarı içindeki kısıtlamaların eş değer olması gerektiğini belirtiyor. Ayrıca, AB dışındaki ülkelerle olan ticareti de etkileyen ihracat kısıtlamasının ortak gümrük anlaşması sebebiyle, AB’nin dış ticaretini de etkilediğini ve bu iki açıdan Avrupa Birliği'nin İşleyişine İlişkin Antlaşma’nın (ABİİA) Macaristan tarafından ihlal edildiğini ifade ediyor. Macaristan’a yasalarını yeniden gözden geçirmesi ve AB kurallarına uygun hale getirmesi için iki ay süre verildi. Aksi takdirde Komisyon, Macaristan’ı AAD’ye sevk edecek.

İÇ PAZARDA DENETİM UYGULANMAYACAK

2021 yılında Macaristan, kum, çakıl ve çimento gibi inşaat malzemelerinin fiyatlarına sabitleme getirdi ve malzeme üreticilerinin belli bir üretim seviyesini korumasını şart koştu. 2022 yılında Maden Kanunu ile Macaristan bu uygulamaları genişletti ve son halini verdi. Komisyon, Macaristan hükümetinin ABİİA’ya aykırı şekilde “teşebbüs hürriyeti”ni ihlal ettiğine karar verdi. Ayrıca Macaristan’ın bu önlemlerine uymayan şirketlere yönelik uyguladığı cezaların da AB Tek Pazar Şeffaflık Direktifi’nin ihlali olduğunu belirterek Macaristan’ı bu konuda AAD’ye sevk etti.

BAĞIMSIZ VERGİ POLİTİKASINA AB ENGELİ

Macaristan, başından beri kurumsal vergilerde küresel ortak taban oran uygulanması politikasına karşı çıkıyor. Ülkeye doğrudan yabancı yatırım çekmek amacıyla yüzde 9 kurumlar vergisine ek olarak, çeşitli devlet sübvansiyonları uygulayan Orban hükümeti, uluslararası vergi standartlarına uymadığı için AB yönetimi tarafından eleştiriliyor. Avrupa Komisyonu son olarak, yabancı firmalara yönelik ortak bir vergi politikası belirlendiğini ve Macar kanunlarının bu politikayı ihlal ettiğini belirtti. Bunun üzerine Komisyon, Macaristan’a AAD’ye sevk edilmeden önce gerekli düzenlemeleri yapması ve AB direktifleriyle uyumlu hale gelmesi için iki ay süre verdi.

AB, ABD İLE BİRLİKTE MİLLİ DEVLETLERİN KUYUSUNU KAZIYOR

Vergi uygulamalarını ve Macaristan’a yönelik müdahaleleri Visegrad Post Genel Yayın Yönetmeni, Macar gazeteci Ferenc Almassy Aydınlık Avrupa’ya değerlendirdi. Macaristan merkezli yayın kuruluşu Visegrad Post, Vişegrad Grubu olarak isimlendirilen Çekya, Macaristan, Polonya ve Slovakya arasındaki bölgesel ortaklığa yönelik yayınlar yapıyor. Almassy şunları ifade etti: “Macaristan ulusal ekonomik stratejisinde yabancı yatırımları çekebilmek adına, düşük kurumsal vergi oranları politikası uyguluyor. AB’nin bu politikası, Macaristan’ın egemenliğine ve milli çıkarlara dayalı politika izleme çalışmalarına yönelik bir darbedir. AB kurumları, ABD ile iş birliği halinde Macaristan gibi milli çıkarları önceleyen devletlerin egemenliklerine müdahale etme amacına dönüşmüş durumda. Özellikle Biden yönetimi iktidara geldiğinden beri ABD ile Macaristan ilişkileri önemli derecede zarar gördü. Orban’ı destekleyen medya kuruluşları, oldukça eleştirel bir şekilde ABD karşıtı yayınlar yapıyorlar.”