ABD’nin ‘Asyalılara karşı Asyalılar’ adlı çaresiz girişimi: QUAD liderleri ilk kez yüz yüze buluştu

QUAD ülkesi liderleri, ilk kez yüz yüze toplantıda bir araya geldi. Zirve, Fransa’yı kızdıran, ABD, İngiltere ve Avustralya arasında yapılan ve önümüzdeki 18 ay içinde Avustralya’ya nükleer denizaltı tedarikini garanti eden AUKUS savunma anlaşmasının imzalanmasından yaklaşık bir hafta sonra yapıldı. Afganistan’daki büyük yenilgisinin ardından ABD, “Hint-Pasifik” adını verdiği bölücü stratejisiyle bölgede hamle yapma fırsatı kolluyor.

Zirve öncesi Hindistan ve Japonya’nın AUKUS birlikteliğine katılma durumu tartışılıyordu. Fakat hem ABD hem de iki ülke yetkililerinden yapılan açıklamalara göre böyle bir durum masada yok. Ancak Biden yönetimi Hindistan'ı Japonya ve Avustralya ile daha geniş askeri işbirliğine yaklaştırmaya çalışıyor. Hindistan halen bölgede daha gelişmiş bir askeri tutuma doğru ilerlediği için Washington Hindistan'ı Çin'e karşı daha düşmanca bir tavır almaya itmek istiyor.

Biden yönetimi zirvenin odağının Çin olmadığı konusunda ısrar ediyor. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada da Biden, ABD’nin diğer büyük güçlere karşı yeni bir “Soğuk Savaş” ya da “bölünmüş bir dünya” aramadığını belirtmişti. Buna rağmen uzmanlar QUAD’ın Çin karşıtı Pasifik stratejisi olduğunu ifade ediyorlar. Çinli uzmanlar zirveyle ilgili “Dörtlü Birlik, Asya'yı bölmekle ve Çin'i kontrol altına almak için çeşitli güçleri kışkırtmakla meşgul. Japonya, Hindistan ve Avustralya ABD'nin Çin'i içerme stratejisini takip etmekte çok ileri giderse, Çin kendi çıkarlarını kararlılıkla koruyacaktır.” yorumunu yapıyor.

‘JAPONYA’NIN ABD’YE SADAKATİ’

Japonya Başbakanı Yoshihide Suga, dünkü ilk yüz yüze zirve için Washington'a gitmeden önce, Bloomberg'e verdiği röportajda Çin'in askeri tehdidini abartarak “Çin'in hızla büyüyen askeri nüfuzu, statükonun tek taraflı değişmesini ortaya çıkarabilir” demişti.

Japon haber ajansı Kyodo News de zirve öncesi yayımlanan bir değerlendirmede “Dört üye, Çin’in özellikle Doğu ve Güney Çin denizlerinde denizcilik kurallarına dayalı düzene meydan okunmasına karşı çıkıyor. Zirvede Çin’e karşı sert bir dil kullanılabilir.” ifadeleri yer almıştı.

Global Times gazetesine demeç veren Çinli dış politika uzmanı Prof. Li Haidong, “Japonya, Çin ve Rusya ile olan toprak anlaşmazlıklarında ve hatta Kore Yarımadası sorununda üstünlük sağlamak için kliği kullanmak için zirveyi teşvik etmek için hiçbir çabadan kaçınmıyor. Suga, Kuzeydoğu Asya'da daha önemli bir uluslararası statü ve daha büyük bir söz hakkı elde etmek için kendisini ABD’nin savaş arabasına sıkı sıkıya bağlamaya çalışıyor. Suga’nın amacı ABD’yi kışkırtmak ve ona sadakatini sürdürmek. Japon medyasının iddia ettiği gibi zirveden Çin karşıtı adımlar çıkması olası değil çünkü Afganistan yenilgisi sonrası Biden’ın eli daha da zayıf.”

DİĞER GÜNDEMLER

QUAD zirvesinin, grubun aşı diplomasisi, esnek tedarik zincirleri ve giderek jeopolitikle iç içe geçen teknoloji alanında iş birliği gibi son girişimlerinden bazılarını güçlendirmesi bekleniyor. Zirvede ele alınan diğer başlıklar arasında yarı iletkenler ve telekomünikasyon, uzay güvenliği ve teknoloji yönetimi yer alıyor.

QUAD NEDİR?

Grup, 2004 yılında gerçekleşen Hint Okyanusu Tsunami afetinin yarattığı insanî krize bir yanıt olarak ortaya çıktı. Bu felakete karşı ABD, Japonya, Avustralya ve Hindistan askerî bir iş birliği gerçekleştirmişti ve 2007 yılında başa gelen eski Japonya Başbakanı Shinzo Abe, bu iş birliği modelinden yola çıkarak QUAD grubunun oluşturulmasını önermişti.

Grup, ikinci dönemine 2017 yılında adım atmıştır. Bu dönemde Trump, Çin’in artan küresel etkisine tepki olarak grubun yeniden etkinleştirilmesini sağlamıştı. QUAD grubu, Trump’ın çıkışına kadar yalnızca tek bir askerî tatbikat düzenlemişti. 2017’den itibaren bu ittifak, Güney Çin Denizi’nde Çin’e karşı ortak devriyeler gerçekleştirdi.

ULUSLARARASI TOPLUMA ‘TALİBAN’LA GÖRÜŞÜN’ MESAJI

Pakistan Dışişleri Bakanı Şah Mahmud Kureyşi, ülkesinin uluslararası topluma Taliban’ın diplomatik olarak tanınması için bir yol haritası geliştirmesi ve ardından yüz yüze Taliban liderleriyle görüşmesini önerdiğini bildirdi.

Pakistan Dışişleri Bakanı Şah Mahmud Kureyşi, ülkesinin barışçıl, istikrarlı ve terör unsurlarının olmadığı Afganistan noktasında uluslararası toplumla birlikte hareket ettiğini ifade ederek İslamabad'ın dünyaya bu ülkeye yaklaşımları konusunda daha gerçekçi olmasını söylediğini belirtti.

Birleşmiş Milletler (BM) 76. Genel Kurulu dolayısıyla ABD'de bulunan Kureyşi, Associated Press haber ajansına verdiği mülakatta, Pakistan'ın uluslararası topluma Taliban'ın diplomatik olarak tanınması için bir yol haritası geliştirmesi ve ardından yüz yüze Taliban liderleriyle görüşmesini önerdiğini aktardı.

ALTERNATİF NE?

Kureyşi, Taliban'ın gerekli beklentileri karşılaması halinde kendileri için işleri kolaylaştıracağına dikkati çekerek "(Taliban) Onlar tanınmak için gerekli olan kabul edilebilirliği elde edecekler. Aynı zamanda uluslararası toplum şunu anlamalı: Alternatif ne? Seçenekler neler? Gerçeklik bu. Onlar bu gerçekliğe yüz çevirebilirler mi?" diye konuştu.

Ülkesinin barışçıl, istikrarlı ve terör unsurlarının olmadığı Afganistan noktasında uluslararası toplumla birlikte hareket ettiğini belirten Kureyşi, İslamabad'ın dünyaya bu ülkeye yaklaşımları konusunda daha gerçekçi olmasını söylediğini kaydetti.

Kureyşi, uluslararası topluma, Taliban ile etkileşim için yenilikçi yollar denemesi çağrısında bulunarak daha önce denenen yolların işe yaramadığını anımsattı.

Pakistan'ın Taliban ile başa çıkmada temel ilkelerine vurgu yapan Kureyşi, bunların "gerçekçilik, sabır, etkileşim ve tüm bunların ötesinde Afganistan'ın izole edilmemesi" olduğunu söyledi.