ABD'nin kaos planlarının pençesinde: Sri Lanka
Devlet başkanlığı binası işgal edildi. Cumhurbaşkanı istifasını açıklamak zorunda kaldı. Peki Sri Lanka’daki kargaşa nasıl başladı? İktidardaki Rajapaksa kardeşler neden hedefte? Asya’nın bu sosyalist ada ülkesinde Avrasyacılara karşı bir ‘kaos planı’ yürürlükte
ABD’nin Avrasya ülkeleri için sahneye koyduğu iç kargaşa çıkartma ve hükümet değişikliği planları, Asya’nın 21 milyonluk ada ülkesi Sri Lanka içinde 15 Mart 2022 tarihinde devreye sokuldu. Bu tarihten itibaren Sri Lanka’nın birçok kentinde, özellikle de başkent Kolombo’da kitlesel protestolar düzenlendi. Başta sakin ilerleyen protestolar yer yer şiddetli çatışmalara dönüştü. Enerji kaynakları krizi ve artan gıda fiyatlarının zemininde şekillenen protestolar, hükümetin önemleri ve diyalog çağrıları umdukları karşılığı bulmayınca devam etti.
DEVLET BİNALARI İŞGAL EDİLDİ
9 Temmuz günü protestocular hem Başbakanlık hem de Devlet Başkanlığı konutuna girdiler ve binaları işgal ettiler. Önceki Başbakan Mahinda Rajapaksa ve hükümetin istifası ile kısmen başarılı olan bu plan, önceki gün henüz 12 Mayıs günü başbakan olan Ranil Wickremesinghe’nin istifayı kabul etmesi ve başından beri asıl hedef olan Devlet Başkanı Gotabaya Rajapaksa’nın 13 Temmuz günü istifa edeceğini açıklaması ile başka bir aşamaya geçti. Ülkede yeni devlet başkanı 20 Temmuz günü seçilecek.
RAJAPAKSALAR’IN BİRLEŞTİRİCİ SİYASETİ
Mahinda Rajapaksa ve Gotabaya Rajapaksa 2000’li yıllardan itibaren Sri Lanka siyasetine yön veren iki isim oldu. Ağabey Mahinda, 2005 – 2015 yılları arasında Sri Lanka Cumhurbaşkanlığı yaptı. Daha sonra seçimlerde partisi iktidar olamadığı için muhalefette kaldı. 2019 yılında kardeş Gotabaya Rajapaksa Cumhurbaşkanlığı seçimini kazandı. Cumhurbaşkanı olduktan bir süre sonra partileri tekrar iktidar oldu ve kardeş, ağabeyini başbakan olarak atadı.
Rajapaksa kardeşler, öncelikle Sri Lanka Özgürlük Partisi içinde mücadele yürüttüler. Hatta Mahinda Devlet Başkanı seçildiğinde bu partiden seçimlere girdi. 2018 yılında ise Rajapaksalar ile parti arasında siyasi bir kırılma yaşandı. Bunun ardından Sri Lanka Halk Cephesi’nde siyaset yürütmeye başladılar. 31 Ekim 2019 tarihinde eski partileri Sri Lanka Özgürlük Partisi olmak üzere 17 adet parti ile Sri Lanka Halkın Özgürlük İttifakı’nı kurdular.
Gotabaya’nın kamucu uygulamaları halk nezdinde büyük bir memnuniyet ile karşılandı. 2020’de meclis seçimlerinde ise ittifak yüzde 59,09 oy oranı ile birinci oldu. 225 sandalyeli meclisin 145 sandalyesini kazandı. Son olaylardan sonra bu sayı istifalarla 107’ye düştü.
ORTAK PAYDA ANTİ-EMPERYALİZM
Çok büyük bir halk kitlesine dayanan Sri Lanka Halkın Özgürlük İttifakı’nın en büyük ortak paydası ise anti-emperyalizm. İttifak içinde yer alan 17 parti de anti-emperyalist. Rajapaksa kardeşlerin partisi olan Sri Lanka Halk Cephesi ise demokratik sosyalist ilkeleri savunuyor. Sri Lanka’nın uluslaşma sürecini destekleyen parti buna zarar vereceği için federalizme karşı çıkıyor, üniter bir Sri Lanka’dan yana tavır alıyor. Ülkede etnik ya da dinsel temelli bir ayrılıkçılığın tam karşısında mevzileniyor.
Eski Devlet Başkanı Mahinda, ülkedeki Tamil ayrılıkçılığına karşı zafer kazanan kişi. Yukarıda bahsettiğim silahlı mücadeleyi zaferle sonuçlandıran devlet başkanı kendisi. Ülkede şu an Tamil ayrılıkçılığını savunan en büyük parti ise yüzde 2,82 oy almış durumda. Tamillerin yaşadığı kuzey bölgelerinde partinin oy oranı yüzde 32,26. Henüz beş sene önce bu oran yüzde 63,96 idi. Bu da meseleye dair çözümlerin sadece silahlı müdahale ile değil ideolojik olarak sürdüğünü bizlere gösteriyor.
AVRASYA’YLA İŞBİRLİĞİ
Rajapaksa kardeşler ile özdeşleşen Sri Lanka Halk Cephesi politika olarak Çin – Rus dostluğunu ve Avrasya ülkeleri ile işbirliğini savunuyor. Sri Lanka Rusya’nın NATO’nun genişlemesine karşı düzenlediği harekata karşı ABD’nin uygulatmak istediği karara çekimser kaldı. Ülke içinde bulunduğu krizi aşmak için IMF'den önce Çin ve Hindistan ile görüştü. Onlarla anlaştı. Ülke şimdi ise emperyalizm eliyle yaratılan bir ekonomik krizle ve ABD’nin kaos planları ile boğuşuyor.
Batı basını, olaylarla birlikte Çin’in ‘borç tuzağıyla’ Sri Lanka’yı bu hale düşürdüğü propagandasına başladı. Oysa Çin’in ülkenin toplam borcundaki payı yüzde 10 ve bu zamana kadar ‘kazan-kazan’ anlayışıyla yapılan pek çok altyapı projesi, halkın refahına doğrudan etki ediyor. Halkın da bu yatırımları desteklediği kaydediliyor.
KAOS PLANI ADIM ADIM
Sri Lanka’da 15 Mart 2022 tarihinden itibaren başlayan olaylar ABD’nin hazırladığı kaos planlarının bir parçasıdır. Sri Lanka’da özellikle protestolardan birkaç gün önce yabancı yatırımcı eliyle ABD doları piyasadan çekildi. Döviz kıtlığı yaratıldı. 12 Mart günü 1 ABD doları 202 Sri Lanka Rupisiydi. Ondan iki gün sonra 260 Sri Lanka Rupisi’ne denk oldu. Henüz protestolar başlamamıştı.
Ayrıca Sri Lanka’nın başına 2019’da yeni terör saldırıları musallat edildi, özellikle kiliseler bu saldırıların hedefi oldu. Seçimlerde ise Sinhalalar ve Müslümanlar arasında belli başlı kışkırtma girişimleri yaşandı ve sandık başında olaylar çıktı. Bu tip olaylar da Sri Lanka’nın döviz kaynağı olan turizmi direkt etkiledi.
Hükümet bu olaylara karşı tüm siyasi partilerin elini taşının altına koyduğu bir birlik hükümeti önerdi ancak özellikle muhalefet partileri buna yanaşmadı. Bunun neticesinde hükümetin ülkeyi beraber yönettiği ittifakın en büyük ikinci ortağı olan Sri Lanka Özgürlük Partisi ittifaktan ayrıldı. Bu hamleden sonra Başbakan’ın ve Cumhurbaşkanı’nın istifaları geldi.
MUHALEFETİN KARAKTERİ
Sri Lanka muhalefetinin başını iki ittifak çekiyor. Bunlardan ilki Samagi Jana Balawegaya (Türkçesi: Birleşik Halk Gücü). Parti liberal ekonomik fikirleri ile ön plana çıkıyor. 2020 yılında Birleşmiş Milliyetçi Partisi’nden ayrılan Sajith Premadasa’nın kurduğu ittifak sadece altı ayda ana muhalefet partisi oldu. Bu süreçte büyük medya temellerinin desteğini aldı.
Diğer muhalif kuvvet ise Tamil Ulusal İttifakı, bu ittifak Sri Lanka’da azınlık durumunda olan Tamillerin en büyük partisi olarak biliniyor. Üniter bir Sri Lanka’nın aksine federasyon isteyen bu parti Sri Lanka’daki tüm etnik unsurların beraberce bir millet oluşturması fikrinden rahatsız.
YOL AYRIMINDAKİ SRİ LANKA
Kutsal toprakların ülkesi Sri Lanka büyük bir yol ayrımında duruyor. Protestocular şimdilik "krizi fırsata çevirmiş" vaziyette. Sri Lanka'nın önünde ya Avrasya ile beraber olup başı dik bir ülke olarak bu krizi aşmak ya da liberal ve bölücü politikalara teslim olup Hint Okyanusu'nda ABD üssü olmak var.
KUTSAL TOPRAKLARIN ÜLKESİ SRİ LANKA
Sri Lanka bağımsızlığını 20. yüzyılın başlarından itibaren İngilizlerle mücadele ederek kazandı. Ülke 1948 yılında bağımsız oldu. Hint Okyanusu’nun ortasında kalan bir ada ülkesi olan Sri Lanka önce resmi olarak Arapça “akmak” manasına gelen Seylan kelimesini kullandı. 1972 yılında Sanskritçe’de “kutsal toprak” anlamına gelen Sri Lanka ismini aldı.
Sri Lanka’da toplum iki ana etnik gruptan oluşuyor, Sinhalar ve Tamiller. Toplumun yüzde 75 Sinhala, yüzde 11’i Tamil. Sri Lanka milletleşmenin acısını çekiyor ve esasında bir dil ve kültür birliği oluşturmaya çalışıyor. 2009 yılına kadar ülke silahlı Tamil ayrılıkçılığı ile mücadele etti. Tamil Eelam Kurtuluş Kaplanları, özellikle ülkenin kuzeyinde Sri Lanka Ordusu ile savaştı. 2009 yılındaki istikrarlı operasyonlar ile bu örgüt bitirildi. Ancak Sinhala – Tamil ayrılığına dair meseleler sürüyor. Özellikle Tamil etnikçisi partiler meclis içinden ve dışından bu ayrılıkçılığı kaşıyorlar. Sri Lanka (anayasasının ilk maddesinde belirtildiği gibi) özgür, egemen, bağımsız ve demokratik sosyalist bir cumhuriyettir. Diğer bir deyişle Sri Lanka kamucu ekonomik bir anlayışla yönetiliyor.
