Afganistan yenilgisi Dağılan Atlantik güçlenen Avrasya
AB’nin dışlandığı ve Fransa’nın AUKUS nükleer anlaşması ile sırtından vurulduğu basında yer aldı. Bu durum şüphesiz Avrasya’nın güçlenmesine hizmet etmektedir. Son hızla ilerleyen bu süreçte Türkiye de bölgesinde ve uluslararası alanda değerlendirebileceği önemli olanaklara kavuşmaktadır
Avrupa Birliği (AB) Komisyon Başkanı Ursula Von Der Leyen ve Federal Almanya Savunma Bakanı Annegret Kramp-Karrenbauer, AB savunma gücünde “atılım” çağrısı yaptılar. AB savunma gücü inşasının hızlandırılmasını istediler. Kramp-Karrenbauer, “Çağ değişikliği, uluslararası politika ve savunma için daha güçlü bir rol almayı gerektiriyor.” dedi.
ABD, İngiltere ve Avusturalya arasında imzalanan AUKUS anlaşması AB’yi dışta bırakarak Atlantik'teki dağılmayı hızlandıran bir rol oynadı. Bu adımla hedef alınan Çin ve Avrupa’nın ekonomik işbirliği yanında diğer alanlarda da yakınlaşmaları bekleniyor.
DİE ZEİT: ABD, NATO, BATI VE ALMANYA TALİBAN’A YENİLMİŞTİR
Alman ve AB politikalarında etkili olan düşünürler basında “Batı’nın Afganistan’da yenildiği açıkça kabul edilmelidir” uyarısı yaptılar. Almanya’nın en ciddi ve etkili haftalık gazetesi Die Zeit, “Batı ve Almanya’nın Afganistan’da yenildiği açıkça telaffuz edilmelidir” diye manşetten verdi. Gazetenin haber-yorumunda özetle; “Çok açıktır ki ABD, NATO, Almanya vb. Taliban’a yenilmiştir. Bunun izah edilecek bir yanı yoktur, Afganistan’da ne olacağına Taliban karar vermektedir, ülke ile ilişkilerde şartları Taliban belirlemektedir.” diye yazdı.
Batı’nın Afganistan yenilgisinin hemen akabinde yeni gelişmeler görülüyor: AB Komisyonu ve Berlin liderliği uzun süredir öngörülen ancak ilerletilemeyen, Atlantik’ten bağımsız askeri güç çabalarını hızlandırdı. AB’nin Avrupa ordusu kurma girişimindeki ürkek adımlarının hızlanacağı sinyalleri veriliyor.
Bu gelişmeye paralel olarak ABD, İngiltere ve Avustralya AUKUS anlaşması yaptılar. Buna göre ABD’nin nükleer enerjili denizaltılarına İngiltere’den sonra Avusturalya da edinecek. AB’nin dışlandığı ve Fransa’nın AUKUS nükleer anlaşması ile sırtından vurulduğu basında yer aldı. Bu anlaşmayla açıkça hedef alınan Çin, silahlanma yarışının tırmandırıldığı konusunda uyarıda bulundu.
'AVRUPA, NATO VE BM’DEN BAĞIMSIZ HAREKET EDEBİLİR'
Avrupa ile ABD merkezli Atlantik hegemonyacılığının çözülmesinin göstergelerinden birisi de Almanya başta olmak üzere AB’nin bu etkinin dışına çıkmasıdır. 2000’li yılların başından beri Almanya-Fransa eksenli AB, ABD’den bağımsız hareketini, “aynı göz hizasında olmak” söylemiyle başlatıp, Avrupa ordusu, Atlantik dayatmalarına ve yaptırımlarına karşı çıkmak şeklinde sürdürdü. Eylül ayı ortasında AB Komisyonu Başkanı ve Almanya Savunma Bakanı'nın birbirini tamamlayan açıklamaları ile bu eğilim kesin bir taraf tutmaya doğru evrildi.
Avrupa’nın Atlantik’ten bağımsız hareketinin hızlanması ve somut adımların atılması konusunda Berlin ve Brüksel birbirini tamamlayan açıklamalar yaptılar. Germen Foreign Policy (GFP) gelişmeleri şöyle değerlendirdi:
“AB Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen ve Federal Savunma Bakanı Annegret Kramp-Karrenbauer, AB savunma gücünde 'atılım' istediler. Von Der Leyen, AB konuşmasında, 'yeni bir rekabet dönemine giriyoruz; AB, NATO ve BM'nin katılımı olmadan bağımsız olarak askeri faaliyet göstermelidir.' dedi. Kramp-Karrenbauer de, bu taleplere katıldığını açıkladı ve 'önemli' olarak nitelendirdi. Ayrıca, 'Güvenlik politikasının çok daha fazla odaklanılacağı bir ‘çağ değişikliği’ var. Askeri operasyonlar açısından Almanya'nın stratejik kültürü değişmeli.' dedi. 2022'nin ilk yarısında toplanacak olan AB savunma zirvesinin, yeni bir rota belirleyeceği de açıklamalarda dile getirildi.”
VON DER LEYEN: AVRUPA SAVUNMA BİRLİĞİ
Von Der Leyen, 15 Eylül’deki konuşmasında, AB savunma gücü için daha ileri adım atılması çağrısı yaptı: “Birlik 'NATO veya BM'nin katılımı olmadan' hareket edebilmelidir; bunun için 'Avrupa Savunma Birliği' oluşturulmalıdır.” Von Der Leyen, AB'deki silahlı kuvvetlerin “birlikte çalışabilirliğinin” güçlendirilmesi yanında, ortak silahlanma projelerine yatırımlar “Avrupa'da geliştirilen ve üretilen savunma teçhizatının satın alınmasında KDV muafiyeti” yoluyla bağımsız bir AB savunma sanayiinin gelişiminin hızlandırılmasını önermektedir. Ayrıca, AB askeri operasyonlar için “ortak karar mekanizması” oluşturulmalıdır.
Federal Savunma Bakanı Annegret Kramp-Karrenbauer de Leyen’in açıklamalarını destekleyerek “Almanya ve Fransa burada liderliği almaya hazır.” dedi ve ekledi: “Diğer ülkeler bu planı destekliyor.”
Berlin hükümet danışmanlarından Bilim ve Politika Vakfı (SWP) da “AB'nin gelişmesi için birkaç üye ülke tarafından engellenmemesi” gerektiğini açıkladı: “AB üyeleri boşlukları kapatmak için bağlayıcı hedefler belirlemeye hazır olduklarını beyan etmelidir.” SWP ayrıca, Federal Hükümet şimdiye kadar “daha esnek, daha pragmatik ve hatta geçici biçimleri” reddetti, “Çünkü bunlar AB'yi bölme ve dolayısıyla onu zayıflatma riskini taşıyorlar.” diye belirtti. Berlin'in “AB'nin uluslararası güvenlik politikasındaki hızlı değişikliklere ayak uydurması için yeni bir denge bulması” gerektiği önerildi.
Avrupa Birliği (AB) Komisyon Başkanı Ursula Von Der Leyen.
AVRUPA’NIN ATLANTİKTEN BAĞIMSIZ İLERİ ATILIMI
Von Der Leyen, 2022'nin ilk yarısında bir "Avrupa Savunma Zirvesi" yapılacağını ilan ederek “Avrupa'nın bir sıçrama yapma zamanıdır.” dedi. Kramp-Karrenbauer de bununla hemfikir: “Avrupa savunması için ileriye doğru net bir sıçramaya acilen ihtiyaç var. Tabii ki, zirveye Fransa'nın ev sahipliği yapması sorun olabilir. Federal hükümet tarafından yıllardır desteklenen sistemli olarak yavaşlatılmaktadır. Şimdiye kadar, PESCO projesi (Avrupa ordusu) yeterince desteklenmedi.”
AUKUS ANLAŞMASIYLA AB’NİN BAĞIMSIZ HAREKETİ DAHA ZORUNLU OLDU
Afganistan’da yenilerek çekilen ABD yeni çıkış yolları arayışına giriyor. Ancak attığı her adımda Atlantik'teki yarılma ve dağılmayı hızlandırmış oluyor. Basında genişçe yer aldığı gibi ABD-İngiltere-Avustralya yeni bir güvenlik anlaşması yaptı: AUKUS Paktı. Fransa ve Almanya dışarıda kaldı. Fransa'nın yaklaşık 50 milyar dolarlık denizaltı satışı anlaşması da iptal edilince Paris, “Sırtımızdan vurulduk.” dedi.
ABD hep tekrarladığı gibi Çin’i birinci derecede hasmı olarak nitelendiriyor. Bu anlamda ABD, İngiltere ve Avustralya, AUKUS ile Pasifik'te Çin'e karşı ittifak kurdu. Bu anlamda Avustralya’nın nükleer donanımlı denizaltıya kavuşturulması Çin’e karşı bir mevzilenme olmaktadır.
ABD Başkanı Joe Biden, 15 Eylül'deki sanal toplantıda İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Avustralya Başbakanı Scott Morrison ile görüştü. Biden yaptığı açıklamada, “Bugün, üç ülke arasındaki işbirliğini derinleştirmek ve resmileştirmek için tarihi bir adım daha atıyoruz çünkü hepimiz Hint-Pasifik’te uzun vadede barış ve istikrarı sağlama zorunluluğunu kabul ediyoruz.” dedi.
Fransa, Avustralya'nın denizaltı alımında ABD ve İngiltere tarafından devre dışı bırakılmasının ardından, Washington'da düzenlenecek ABD-Fransa dostluk galasını iptal etme kararı aldı. Gala, ABD'nin bağımsızlık savaşında Fransa deniz kuvvetlerinin yardımıyla İngiltere'ye karşı kazandığı Chesapeake Muhaberebesi'nin 240. yıl dönümünü kutlamak amacıyla düzenleniyordu.
Federal Almanya Savunma Bakanı Annegret Kramp-Karrenbauer.
ÇİN: ABD BARIŞ VE İSTİKRARA ZARAR VERİYOR
Çin Dışişleri Bakanlığı, İngiltere, ABD ve Avustralya anlaşmasının bölgesel barış ve istikrara zarar verdiğini belirterek gelişmeleri yakından takip etmekte olduğunu vurguladı. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Zhao Lijan bu anlaşmaya imza atan bu üç ülkenin bölgesel barış ve istikrara zarar verdiğini, silah yarışını hızlandırdığını, uluslararası nükleersizleşme çabalarını da sekteye uğrattığını söyledi. Ülkelerin üçüncü ülkeleri hedef alan ortaklıklar kurmaması gerektiğini belirten Zhao Lijan, “Durumun gelişimini yakından izleyeceğiz.” ifadelerini kullandı.
Çin’in Washington büyükelçiliği ise sözkonusu üçlü ittifaka üye ülkelere “Soğuk Savaş zihniyetlerini ve ideolojik önyargılarını geride bırakma” çağrısında bulundu.
Atlantik hegemonyacılığının sona erdiği, Asya’nın yükseldiği günümüzde son gelişmelerin de gösterdiği AB’nin bağımsız hareketi de gelişmektedir. Bu durum şüphesiz Avrasya’nın güçlenmesine hizmet etmektedir. Son hızla ilerleyen bu süreçte Türkiye de bölgesinde ve uluslararası alanda değerlendirebileceği önemli olanaklara kavuşmaktadır.
