Ali Baba'nın CEO'su Jack Ma

Alibaba şirketinin kurucusu Jack Ma adıyla tanınan Ma Yun’un iki ay medyadan saklanması, Çin’i “anti-demokratik” göstermek isteyenlerin en ilgi çekici malzemesi oldu. İddia şu: “Çin’in en güçlü işadamı yönetimi eleştirince, kayıplara karıştı.”

Oysa Jack Ma olayı son derece basit.

1. Çin yönetimi, Ekim ayında Çin’de son 20 yılda vergi dışı kazançlar sonucu çok hızlı büyüyen elektronik ticaret şirketlerinin tekel oluşturmasını önleyecek düzenlemelere başladı. Alibaba'daki “tekelci uygulamalar” iddialarının soruşturulmasını ve Jack Ma’nın sahibi olduğu Ant Group'a operasyonlarını küçültmesini emretti.

2. Jack Ma, Çin tarihinin en büyük halka arz çalışmasını yapacak olmasının verdiği kibirle, 24 Ekim 2020’de Çin Cumhurbaşkanı Yardımcısı Wang Qishan’ın da bulunduğu bir toplantıda Çin hükümetinin halkın çıkarlarını koruyan düzenlemelerini, küstahça “rehinci kafası” diye eleştirdi.

3. Şanghay Yerel hükümeti, Jack Ma’nın sahibi olduğu “Ant Financial” şirketinin halka arz için gereken düzenlemeleri yaptığı için durdurdu.

4. Jack Ma, yaptığı yanlışı anladı ve borsada hisse senetlerinin değer kaybetmesini önlemek için bilinçli olarak kendini geri çekti. Batı basını, bu olayı kullanıp “Jack Ma tutuklandı, yurtdışına kaçtı” gibi yalan haberler yaydı.

5. Jack Ma, kamuoyu önüne çıkmamamın daha çok zarar verdiğini anlayınca Çin Merkez Bankası’nın koyduğu kurallara uyarak, istenen düzenlemeleri yapacağını taahhüt ettikten üç gün sonra 20 Ocak 2021’de ortaya çıktı.

6. Ma’nın yeniden ortaya çıkmasıyla ilgili haberler üzerine Alibaba'nın hisseleri, aynı gün yüzde 8,5 arttı.

Gülünç ve aynı zamanda ders verici olan, patronların kendilerini kanunların üzerinde ve dokunulmaz görmesini eleştirenlerin, sırf Çin’in aleyhine olduğu için, dünyanın 18. zengin kişisinin hukuk tanımaz tutumuna destek verip, sanki ihtiyacı varmış gibi “dayanışma kampanyası” yürütmeleri.

JACK MA BİR DÖNEMİ BAŞLATMADI

Çin’in en etkili gazetesi Halkın Günlüğü 29 Eylül 2019’de Jack Ma’nın emekliye ayrılması için stadyumda tören yapması üzerine önemli bir yorum yayınladı. Bu yorum, Çin yönetiminin başarılı iş insanlarına bakışını ortaya koyduğu için anlamlı:

“Bir şirket olarak Alibaba şüphesiz başarılıdır ve Jack Ma'nın Alibaba'nın başarısındaki rolü hakkında şüphe yoktur. Ancak lideri, işin başarısında tek faktör olarak görmek tamamen yanlıştır. Bir şirketin başarısı, seçkin bireylerin çekiciliği olmasa da son tahlilde, girişimin doğru zamanda, doğru yerde doğup doğmadığına bağlıdır. İyi bir fide, ancak uygun toprak ve iklim koşullarıyla karşılaştığında yükselen bir ağaca dönüşebilir.”

“Tarihte tüm işletmelerin başarısı, zamanın fırsatlarını yakalamak ve zamanın ihtiyaçlarına cevap vermekten kaynaklanmaktadır. Örneğin Model T'yi icat eden Henry Ford, montaj hattı operasyonlarını devreye sokarak otomobilin üretim verimliliğini büyük ölçüde artırdı ve çalışanların refahını yükseltti. Oysa, görmezden gelemeyeceğimiz genel arka plan, 20. yüzyılın başlarında ABD ekonomisinin patlama yaşadığı ve Amerika kıtasının yavaş yavaş dünyanın en çok tüketen bölgesi haline geldiğidir.”

“Aynı şekilde, Bill Gates'in bir zamanlar dünyanın en zengin insanı olmasının nedeni, sadece bilge doğması ve bilgisayarı yaşıtlarından daha erken öğrenmesi değil, bilgisayar çağında devrimin nabzını tutmasıydı.”

“Alibaba'nın gelişimi sorunsuz olmadı. Neyse ki, Çin'in internet uygulamalarının olgunluğu nihayet e-ticaretin yükselişi için koşullar yarattı. Aynı zamanda, Çin ekonomisinin dinamiği yavaş yavaş yatırımdan iç talebe kaydı. Bir milyardan fazla Çinlinin tüketim bilincinin uyanışı Jack Ma'nın başarısının en büyük itici gücü haline geldi.

“Gerçekte ‘Jack Ma dönemi’ yoktur, Çin’in iç pazara yönelme döneminin fırsatlarını kullanan bir işadamı vardır. Adı ne olursa olsun, yalnızca zamanın fırsatlarını yakalayan sıradan insanlar en büyük potansiyellerine ulaşabilir.”

“Büyük girişimcilerin harika zamanlara ihtiyacı vardır. Bugün Çin, çeşitli modern sistemleri geliştirmeyi, daha iyi altyapı oluşturmayı ve inovasyon ve girişimcilik için daha fazla imkân yaratmayı sürdürüyor.” (1)

JACK MA’NIN İLGİNÇ KİŞİSEL TARİHİ

Jack Ma, 1964 yılında Hangzhou’da doğdu. 12 yaşında İngilizce öğrenmeye ilgi duydu ve Hangzhou’daki otellere gelen turistlere rehber olarak şehri gezdirmeye başladı.

İlkokul sınavlarında 2 defa, ortaokul sınavında ise 3 defa başarısız olan Jack Ma, üniversite sınavlarında 3. denemede İngilizce öğretmenliği bölümüne girmeyi başarabiliyor.

Üniversite yıllarında çalışmak isteyen Jack Ma, başvurduğu 30 iş başvurusundan ret cevabı alıyor. Garip olan hayatı boyunca 10 kez Harvard Üniversitesi’ne başvuruyor ve 10 defasında da ret cevabı alıyor.

1995 yılında ilk defa Amerika’ya gidiyor. İnternet ile tanışıyor. İlk başta İngilizce tercüme büro üzerine bir web sitesi açıyor. Gelen olumlu tepkiler üzerine bu işte devam etmesi gerektiğini anlıyor.

Jack Ma, Alibaba.com’u kurduktan sonra Çinli bankalar ve yatırımcılar ona finansman sağlamayı kabul etmiyor.

Peki, işinde iddialı ve ısrarcı Jack Ma ne yapıyor?

· “Öncelikle Alibaba ve Kırk Haramiler” hikayesini dünyada herkesin bildiğini öngörerek şirketine Alibaba ismini koyuyor. Uygun zamanda başlayan bu girişim, yaratıcı fikirlerle donatılıyor ve ardından olağanüstü bir hızda büyüme başarısı gösteriyor.

· Alibaba New York Borsası’nda işlem görmeye başlıyor,

· Alibaba’nın değeri 227 milyar dolara çıkıyor ve Facebook’u geride bırakıyor,

· Siteye günde 100 milyon kişi bir şeyler almak için giriyor,

· Çin’de doğrudan ve dolaylı 14 milyon kişiye iş imkânı sağlıyor,

Jack Ma, Çin’in üçüncü en zengin insanı olarak dünyadaki zenginler sıralamasında 18. sıraya yükseliyor.

Ancak Jack Ma, yani Ma Yun, hayatında bir satır kod yazmadığını ve dolaysız olarak tek bir satış yapmadığını açıkladı. (2)

JIANG ZEMING DÖNEMİNDE BÜYÜDÜ

Alibaba şirketinin hızlı büyümesinde, hiç kuşkusuz Çin’in doğrudan yabancı sermaye girişlerini teşvik etmesinin önemli etkisi var.

BAKIN SONRA NELER OLDU?

· Ekim 1999 ve Ocak 2000'de Alibaba, Goldman Sachs ve Softbank'tan toplam 25 milyon dolarlık yabancı risk sermayesi yatırımı aldı.

· Alibaba üç yıl sonra kârlı hale geldi. 2003'ten itibaren Taobao ve Alipay’i kurdu.

· 2004’te Yahoo'nun kurucu ortağı Jerry Yang'dan 1 milyar dolarlı yatırım desteği aldı.

· Eylül 2014'te, Alibaba'nın New York Borsası'nda ilk halka arzda 25 milyar doların üzerinde para topladığı bildirildi.

· Temmuz 2011'de Ma'nın Alipay'i Alibaba Group yönetim kuruluna veya diğer büyük sahipleri Yahoo ve Softbank'a bildirmeden piyasa değerinin altında kendisine sattığı saptandı. Mülkiyet anlaşmazlığı Alibaba tarafından çözüldü. (3)

BATI ŞİŞİRDİ,SONRA ŞAŞIRDI!

Jack Ma’nın durumu ünlü bir deyimimize uyuyor: “Ceviz çıktığı kabuğunu beğenmemiş.” Wikipedia’dan kısa bir derleme:

Dünya Ekonomik Forumu Eylül 2005'te, Ma'yı "Genç Küresel Lider" olarak seçti,

· Fortune, 2005 yılında Ma’yı "Asya'daki En Güçlü 25 İş İnsanı"ndan biri olarak seçti,

· Businessweek 2007'de onu "Yılın İş İnsanı" seçti,

· Barron, 2008'de onu "Dünyanın En İyi 30 CEO'sundan" biri olarak gösterdi,

· Time dergisi Mayıs 2009'da, Ma'yı dünyanın en güçlü 100 kişisinden biri olarak listeledi,

· BusinessWeek 2009’da onu Çin'in En Güçlü İnsanlarından biri olarak seçti,

· Forbes China, onu 2009 yılında Çin'in En Saygın 10 Girişimcisi'nden biri olarak gösterdi,

· Forbes Asia 2010’da Ma’yı “Asya'nın Hayırseverlik Kahramanı” olarak tanıttı,

· 2014 yılında Forbes tarafından yayınlanan yıllık sıralamada dünyanın en güçlü 30. kişisi seçildi,

· Fortune’un, 2017 yılında Dünyanın En Büyük 50 Lideri listesinde Ma ikinci sırada yer aldı. (4)

YENİ ÇİN İLE TANIŞIYORUZ

Güzel bir deyimimiz daha var: “Eski çamlar, bardak oldu!”

Jack Ma gibi hızlı zengin olan ve bu sayede kendine ayrıcalıklar tanınan kesim için ihtişamlı dönem arkada kaldı.

Yedi yıl Çin'de Nikkei’de Çin büro şefi olarak çalışan Katsuji Nakazawa’nın yorumu, Jack Ma olayının perde arkasına ışık tutuyor:

“Jack Ma’nın iş imparatorluğunun hızlı büyüme atakları bir dereceye kadar siyasi bağlantıları tarafından destek gördü. Örneğin Ma, ‘Şangay Fraksiyonu’ denen eski Başkan Jiang Zemin ve sağ kolu eski Başkan Yardımcısı Zeng Qinghong’la nispeten yakın ilişkiler içinde bulunmaktaydı.” (5)

Çin’in kuralsız olarak geliştiği eski Cumhurbaşkanı Jiang Zemin (1989-2002) dönemindeki yanlışlar, Xi Jinping yönetimi tarafından düzeltiliyor. Bu nedenle, ÇKP 19. Genel Kurultayı, içinde bulunulan dönemi “Çin’e Özgü Sosyalizmin Yeni Dönemi” olarak adlandırıyor.

Yeni dönemin iddialarından en önemlisi, hızla zenginleşen kesime tanınan ayrıcalıkları ortadan kaldırmak, gelir dağılımını hızla düzeltmek ve ülkede hukukun egemenliğini esas kılmak.

Demek ki, eski dönemin parlattığı isimlerden biri olan Jack Ma olayını anlamanın en doğru yolu, Yeni Çin ile tanışmaktan geçiyor.

DİPNOT

1.https://money.163.com/19/0914/12/EP1MALMG00258105.html

2. https://www.bloomberg.com/news/articles/2014-11-09/ma-says-alibaba-shareholders-should-feel-love-not-no-3

3.https://web.archive.org/web/20110729170320/http://dealbook.nytimes.com/2011/07/29/yahoo-and-alibaba-resolve-alipay-dispute/

4. https://en.wikipedia.org/wiki/Jack_Ma

5. https://asia.nikkei.com/Editor-s-Picks/China-up-close/Analysis-Xi-s-message-to-Jack-Ma-You-re-nothing-but-a-cloud