Amerika Birleşik Devletleri’nde sosyal mücadele: Sesli, sessiz, çirkin ve güzel Amerikalı

ABD’nin başkenti de artık Bağdat’tan sonra demokrasi sayesinde etrafına henüz ağaçlar dikilmese de kendi Yeşil Bölgesini edindi. John Kennedy öldürüldüğü zaman Malcolm X “Tavuklar yumurtlamaya eve döndü” demiş. 6 Ocak 2021’de olan aslında ABD tarihinde toplantı halindeyken kongrenin insanlar tarafından basılması ilk değil. 1783 yılında, Pennsylvania Ayaklanması diye geçen, maaşları ödenmeyen askerlerce o zaman Philedephia’da bulunan kongre basılmıştı. Bunun üzerine James Madison, Ocak 1788’de “Federalist No. 43” adıyla yazdığı teze göre Kongre'nin daha güvenli olacak bir yere taşınmasına karar verildi ve taşındığı yere eyaletlerden bağımsız özel bir statü verildi. Adına District of Colombia dendi. Bu isim Avrupalı tüccarlar için doğuya ipek ya da baharat yolu yerine deniz yolu ararken önüne çıkan şimdi Amerika diye adlandıran bu büyük kıtaya rastlayan Christopher Columbus adının Colombia diye dişileşleştirilmesiyle oluştu. Yeni başkentin tam yerinin seçilmesi ABD kurucu babası, köle sahibi Cumhurbaşkanı George Washington’a bırakıldı. Burada yaşayan yerli Piscataway halkı daha önce zorla buralardan kovulmuşlardı. ABD başkenti daha kurulur kurumaz ilkel kapital birikimi sağlamıştı.‘District’ de bölge demek. Colombus ve Washington adlı bu iki zatın heykelleri de yakın zamanda malum sebeplerden sorun yarattı. Dünyaya uzun süre hükmeden meşhur Washington D.C. böyle kurulmuştu.

Bu güçlü duruma gelene kadar bir kere de İngilizlerin Amerikalıları kaçırıp deniz kuvvetlerinde zorla tayfa yapmaları yüzünden çıkan savaşta, 1814’te Washington’da, başta Kongre, Maliye ve Beyaz Saray binaları İngilizler tarafından yakıldı. Colombia bölgesinde bulunan Alexandria o zaman önemli bir köle pazarı idi. Köle sahiplerinin bu bölgede kölelik kalkar korkusu yüzünden burasını ayrılıp Virginia eyaletine verildi. Bu bölgede 1850 Uzlaşması ile kölelik kaldı ancak köle ticareti yasaklandı. Uzlaşma ile kuzey ve güney arasındaki kölelik sorununun da çözümü amaçlanmıştı. Bu uzlaşma 1861'de başlayacak olan ABD İç Savaşı'nı bir süre erteledi ama tamamen engelleyemedi.

Amerikan halkına ve dünya kamuoyuna ABD’nin demokratik barışçı uzlaşmalar ülkesi olduğu miti satılmıştır yüzyıllarca. İç savaşın 1861 çıkması ile federal devlet iyice büyüdü ve köleliğin 1862 kaldırılması ile bir çok köle buraya geldi, bu da başkentte nüfusun artmasına sebep oldu. 1868’de Afrikalı Amerikalılara belediye seçimlerinde oy kullanma hakkı verildi. Güzel Şehir Hareketinin başladığı 1900’lere kadar Washington D.C. çok bakımsız bir şehirdi. Hatta Franklin D. Roosevelt’in Yeni Düzenin uygulandığı 1930’lara kadar. Bu federal harcamalarla şehre devlet binaları, müzeler yapılarak çeki düzen verildi ancak Kongre’de bu bölgenin Mississippi’li Bütçe Kurulu Başkanı, yerel halka yapılan yardım ve eğitim bütçesini, “Benim seçmenlerim ‘niggers’ -yani pis zencilere- para harcanmasını onaylamaz diyerek” kesti. Dr. Martin Luther King Jr.’ın 4 Nisan 1968’teki suikastının ardından halk günlerce ayaklandı. Bir çok ticari bina, Afrikalı Amerikalıların yaşadıkları yerler ve dükkanlar yandı. 13,600 Federe Devlet askeri ve D.C. Milli Muhafızı olayları zor durdurdu. Yanan binanlar 1990’ların sonuna kadar yeniden yapılmadı. 1973 yılında bu bölgeye kendini idare kanunu çıkarılarak belediye başkanı ve 13 kişilik belediye meclisi seçme hakkı verildi. İlk belediye başkanı 1975’te Afrikalı Amerikalı Walter Washington seçildi. Malcolm X soyadını ‘Little’den ‘X’e çevirerek kölelik soyadını red etmişti. Muhammed Ali’de Cassius Marcellus Clay Jr. olan hem adını ve soyadını değiştirmişti. İkisi de kölecilerin dini Hristiyanlığı reddedip müslüman olmuşlardı. Walter Washington kimbilir belki de George Washington’nun kölelerinden birinin torun çocuklarındandı. Washington D.C. 1970’te %71 Afrikalı Amerikalı idi. Colombia bölgesi hâlâ Kongrede temsil edilmiyor. 1961’de Anayasa değişimi ile cumhurbaşkanı ve yardımcısı seçiminde ABD eski sınıf güç odaklarına ve köleci yapısına dayanan demokratikliği sorgulanan Seçim Koleji sisteminde bu bölgeye üç oy hakkı verdi.

WASHİNGTON'DAKİ GÖSTERİLERİN GELENEĞİ

Washington D.C.’de gösterilerin uzun bir geleneği var. Bunların çoğu kapitalizmin yol açtığı ekonomik krizler, savaşlar, ırkçılık ve kadınların aşağılanmasına karşı. İlk meşhur yürüyüş Fry’ın Ordusu adı ile ABD sosyal mücadele tarihine geçti. Lewis C. Fry eski bir asker, Amerikan İşçi Federasyonu ve Amerikan Sosyalist Partisi üyesiydi. 1894’teki Sanayi Ordusu hareketinden etkilenmişti. Bu hareket işsizleri harekete geçirip Kongreye yürüyüp zorla ekonomik krizi sona erdirecek kararlar aldırma ideali ile başlamıştı.

1890’da başlayan ve uzun süren kriz borsa ve finans çevrelerinde panik yaratmış binlerce işyeri ve beş yüz kadar banka da iflas etmiş, 2 milyon işsiz yaratmıştı. Bu çalışan nüfüsün beşte biriydi. Lewis C. Fry, Los Angles’ten sekizyüz kişilik ‘ordu’su ile Washington’a yola koyuldu. Yolda bir treni ele geçirdiler onla ve halktan gelen binlerce kilo yiyecek yardımı ile ilerlediler. Trenden inip yer yer yürüdüler. Teksas’ta tekrar trene el koydular ancak bir oyuna getirilip Teksas Muhafızları bu ‘Sanayi Ordu’sunu bir müddet tutuklu tuttu, ancak Teksas valisinin Fry’ın Ordusuna sempatisi vardı. Halk da her yerde yardımcı oluyordu. Bu yüzden valinin emri ile serbest bırakıldılar. Azala azala bir çok mücadeleden sonra 1 Mayıs’ta Washington D.C’ye ulaştılar ve Kongre'ye yürüdüler ancak bir etki yaratamadılar.

1892’de bir de Cox Ordusu denilen benzer yürüyüşte Ohio’dan başladı. Onlar da 1 Mayıs’ta Washington D.C.’ye vardılar. İki yürüyüşte halk arasında efsane oldu. 1913’te beş bin kadar kadın oy hakkı için yürüdüler. 1914’te ve 1932'de, Cox Ordusu tekrar yürüdü. 1925’te 50 bin kadar Ku Klux Klan göçmenlerin ırkına ve milliyetine göre kısıtlanmasını istiyen bir yürüyüş yaptılar. 1932 Bonus (Prim) Ordusu denilen Birinci Dünya Savaşının 17 bin gazisinin 26 bin kişilik aileleriyle yürüyüşü de yapıldı. Hoover hükümetinden aileleri için primlerini istediler ancak önce polis iki gaziyi öldürdü sonra başkan Hoover’In emri ile atlı suvariler, piyadeler tank ve makineli tüfeklerle Primciler Washington D.C dışına çıkardılar. Ordunun 1991’e kadar gizli tutulan raporuna göre bu yürüyüşte Komünist Partilerler faaldi ve Marine Corps yani Deniz Piyadelerin bir kısmının devrimcilerle bir olacağı, Kongre'nin tamamen devamlı işgal edileciğinden korkulduğundan dolayı çok yakında bulunan bu güç müdahale için çağrılmamıştı. Komünist Partinin yayın organı Daily Worker ( İşçi Günlüğü) de gazi işçi delegasyonlarının Washington D.C.ye yürüyenlere katılımı çağrısı yapmıştı. 2009 yılı baskısı Brittannica Ansiklopedisine göre yürüyüşte anti-komünistlerde vardı. Bunların sloganı ‘Önünüze bakın-sola değil'di.

PENTAGON DA NASİBİNİ ALDI

1932 Aralık ayında yine komünistlerin organize ettiği söylenen Açlık Yürüyüşü yapıldı. 1939 Marian Anderson ırkçılığı protesto için 75 bin kişiye beyaz ve Afrikalı Amerikalıların beraber olduğu bir konser verdi. 1943’te ise Hahamlar, Avrupa Musevilerini destekleyen bir yürüyüş düzenlediler. 1950’lerden sonra Afrikalı Amerikalı hakları ve savaş karşıtı büyük gösteriler oldu. Bunların en meşhuru Dr. Martin Luther King Jr.’ün 1963 yazında “Benim Bir Rüyam Var” konuşmasını yaptığı çeyrek milyon göstericinin katıldığı “İş ve Özgürlük” gösterisi idi. Birçok büyük yürüyüş ve gösteri de Vietnam savaşına karşı oldu bu yürüyüşlerin bazıları Pentagon’a oldu ve bir seferinde 82.ci Hava Birliği Askerleri bedenleri ile barikat kurarak göstericilerin önünü kesti. Buna karşı protestocuların o zaman meşhur liderlerinden Abbie Hoffman Pentagon'u sözüm ona ruhsal güçle havaya kaldırmaya çalıştı, şair Allen Ginsberg de ona “Tibet İlahileri” okuyarak yardımcı oldu. Bunlardan sonra da Washington D.C’de 6 Ocak 2021’e kadar bir çok gösteri oldu, bunlardan bazılarını izledim ve kimine de katıldım. Bu son gösteride biri polis tarafından vurulan gazi kadın asker, biri göstericiler tarafından öldürülen polis dahil beş kişinin yaşamını kaybetmesi olayı son zamanların en kanlı gösterisi yaptı.

Çeşitli devlet kurumlarının, partilerin, milletvekillerinin, senatörlerin, polisin, Kongre koruma polisinin, askerin, milli muhafız alayının, Pentagonun, belediye başkanın, Cumhurbaşkanı yardımcısının, Cumhurbaşkanın birbiriyle tam uyuşmayan tutumları, göstericilerin çeşitliliği, atılan sloganlar ve göstericileri kiminin halihazırda polis olduğunun söylenmesi gibi yukarıda anlattığımız yüzyılların gösteri yürüyüşlerinle bir çok benzerliği olmasına rağmen, bu gösterinin çok farklı olması ve bir de son yıllardaki “Siyahi Yaşamlar Önemli” gösterilerinden hemen sonra gelen bu gösteri, ABD’nin şimdiye kadar görülmemiş büyük bir sosyal mücadelelere gebe olduğunu gösteriyor. Son olarak da artık koruma ve korku o düzeyde ki askerler Kongre binasının içinde yerlerde yatıp kalkıyor. Askeri vesayet denilen yoksa bu mu? Bu bir başlangıç mı? Yoksa eski defterlerin açılıp Demokratik Devrimin devamı mı?