Ankara’da özel halk otobüsü krizi derinleşiyor
ABB’den destek alamayan ve hükûmetin zamları yüzünden zor duruma düşen özel halk otobüsü esnafı, ücretsiz ulaşımı sonlandıracaklarını açıkladı. Açıklamaya ABB ‘Böyle bir kararımız yok’ diyerek yanıt verdi. Aydınlık’a konuşan emekliler de ‘Burası muz cumhuriyeti mi!’ diyerek duruma itiraz etti.
Yusuf Tunçer
AK Parti hükümetin akaryakıt zamları ve Mansur Yavaş yönetimindeki ABB’den yeterli destek göremediği için zor duruma düşen Ankara'daki Özel Halk Otobüsü (ÖHO) esnafı, özellikle emeklileri zor durumda bırakacak bir açıklama yaptı. Buna göre, Ankara genelinde hizmet vermekte olan yaklaşık 800 özel halk otobüsünün, ücretsiz ve indirimli biniş tarifleri için, bugünden itibaren kısıtlamaya gidecek ve 18 kesimden vatandaşın ücretsiz taşımaya son verecek.
DOĞRUDAN EMEKLİLERİ İLGİLENDİRİYOR
Karar uygulanırsa bu durumdan verilere göre doğrudan emekliler etkileniyor. ÖHO esnafının paylaştığı verilere göre 2023 yılının ilk 7 ayında 10 milyon 473 bin serbest binişli yolcunun 6 milyonunu 65 yaş üzeri emekliler oluşturuyor. 886 bin binişle 62-65 yaş arası yaşlı kart sahibi de eklendiğinde rakam 7 milyonu buluyor.
ABB’DEN YANIT: BÖYLE BİR KARARIMIZ YOK
Özel halk otobüsü esnafının açıklamasına Ankara Büyükşehir Belediyesi’nden (ABB) afişli yanıt geldi. Belediye kentin farklı noktalarına astığı afişte, “Belediyemizin 65 yaş üstü vatandaşlarımızın toplu taşımayı ücretsiz kullanımlarını engelleyen bir kararı yoktur. Toplu taşıma araçlarını (otobüs, metro,teleferik) kimlerin ücretsiz kullanabileceği kanunla belirlenmektedir. 65 yaş üstü vatandaşlarımız söylentilere itibar etmeden toplu taşıma araçlarımızı ücretsiz kullanmaya devam edebilirler.” dendi.
EMEKLİLER DERNEĞİ: BURASI MUZ CUMHURİYETİ DEĞİL
Konuyla ilgili Türkiye Emekliler Derneği’nden de değerlendirme geldi. Dernek adına gazetemize açıklamalarda bulunan Emin Tangören, “Burası muz cumhuriyeti değil.” diyerek devamında şunları söyledi:
“Öncelikle burası bir muz cumhuriyeti değil. Esnaf kafasına göre ve yasaya rağmen böyle bir uygulama yapamaz. Bu pozitif ayrımcılık yapılması yönünde bizim de katkılarımızla bir kanun maddesi olarak eklendi. Yapacaklar bedelini öder. Esnafın hakkı olduğu konu; mazot zamları esnafı zor durumda bıraktı, doğrudur. Ama burada herkes haklı; belediye ‘bütçem yok’ diyor, esnaf ‘giderleri karşılayamıyorum’ diyor, emekli de ‘7 bin 500 lira ile nasıl geçineyim’ diyor.
“Burada tek çözüm hükümetin esnafa hazineden destek sağlaması. Onun dışında biz Emekli Derneği olarak yapılacak herhangi bir fiili uygulamanın karşısında olacağız. Biz her zaman şunu söylüyoruz: Bizim derdimiz bağcı dövmek değil. Esnaf da öyle olmalı. Çözüm emeklilerin hakkını elinden almaya çalışıp onları mağdur etmek değil. Bizden de destek isteseler biz de destek olur, birlikte yetkili mercilere giderdik. Ama bizim mağdur edecekseniz karşınızdayız. Bu hak Birleşmiş Milletler’in aldığı bir uygulamadır ve birçok ülkede ‘aktif emeklilik’ olarak uygulanmaktadır. Hükümetin bu konuda destek olması, çözmesi lazım."
ÖHO ESNAFI TAŞIMAYACAĞINI AÇIKLAMIŞTI
Ankara'da özel halk otobüsü şoförleri geçtiğimiz Salı günü yaptığı açıklamada, "Mansur Yavaş, otobüs esnafı ile ilgili önergeyi veto ederse, 21 Eylül Perşembe sabahı ücretsiz biniş yapanların özel halk otobüslerini değil, belediyenin EGO otobüslerini tercih etmelerini rica ediyoruz." demişti. Tüm Özel Halk Otobüsleri Birliği (TÖHOB) artan maliyetleri ve ücretsiz yolcu sayısını gerekçe göstererek perşembe günü Ankara Büyükşehir Belediyesi Belediyesi’nden çıkacak karar göre abonman sahibi ve 22 grubu kapsayan ücretsiz biniş kartı sahiplerinden 18’ini taşıma işlemlerini sonlandıracaklarını duyurdu.
TÖHOB Başkanı Kurtuluş Kara, “Esnaf olarak karar aldık taşımayacağız. Belediye meclisinin oy çokluğuyla aldığı destekleme kararı Mansur Yavaş tarafından veto edilirse biz bu ücretsizleri taşıyamayacağız...Buradan diyeceğim şu acilen hükümetimizden çözüm...Belediyelere de bırakılmaması lazım, ama hükümetimiz de diyor ki biz yetkileri belediyeye verdik sübvanse ediyoruz, büyükşehir belediye başkanları esnafımızın hak ettiği ücreti ödesin.” dedi.
YASAYLA GÜVENCE ALTINDA
Ülkemizde yaşlılar ve engelliler için pozitif ayrımcılık teşkil eden birtakım düzenlemeler hayata geçirildi. Bu düzenlemelerden biri de ücretsiz seyahat hakkına ilişkin. Buna göre 19 Ocak 2002 tarihli ve 4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 1’inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında ücretsiz seyahat hakkından faydalanabilecek kişiler sayılmıştır. Anılan hükme göre, asgari yüzde 40 engelli bireyler, ağır engelli bireyler ile bir kişiyi geçmemek üzere refakatçileri, gaziler, gazi ve şehit yakınları, 65 yaşını doldurmuş Türk vatandaşları ücretsiz seyahat hakkından faydalanabilmekte.
Ücretsiz seyahat hakkından faydalanmaya ilişkin usul ve esaslar ise Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca (ASHB) hazırlanan ve 4/3/2014 tarihli ve 28931 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ücretsiz veya İndirimli Seyahat Kartları Yönetmeliği ile belirlenmiş durumda. Ücretsiz seyahat hakkından faydalanmaya ilişkin mezkûr Yönetmelik’te sayılan belgelerin ibraz edilmesi halinde bu hakkın engellenmesi mümkün değildir.
4736 sayılı Kanun’un 1’inci maddesinin dokuzuncu fıkrasında, belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketlere ait şehir içi toplu taşıma hizmeti veren her bir ulaşım aracı ile özel deniz ulaşımı aracı için bunların işletmecilerine, ASHB bütçesine bu amaçla konulan ödenekten ilgili belediyeler aracılığıyla her ay gelir desteği ödemesi yapılacağı belirtilmiş durumda. Nitekim, 1 Nisan 2023 tarihli ve 32150 sayılı Resmi Gazete ile 24 Mayıs 2023 tarihli ve 32200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ücretsiz Seyahat Kapsamında Yapılacak Gelir Desteği Ödemesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikler ile ücretsiz taşıma gelir desteğine artışlar yapıldı.
4736 sayılı Kanun, belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketleri de kapsıyor. İlgili Kanun’un 1’inci maddesinin yedinci fıkrasında ise ilgili kurumlar, belediyeler ile belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketlerin, ücretsiz ve indirimli seyahat hakkının kullanılması ile ilgili olarak gerekli tedbirleri alacağı düzenlenmiş vaziyette. Ayrıca ücretsiz veya indirimli seyahat hakkının kullandırılmaması hâlinde bu haktan faydalandırılmayan her kişi için toplu taşıma aracının tarifesi üzerinden 50 tam bilet bedeli tutarında idari para cezasının mülki idare amiri tarafından uygulanacağı hüküm altına alınmış.
