Anlaşma ABD’de rahatsızlık yarattı: Tahıl koridorunu bozma planı

ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı, anlaşmayı devre dışı bırakacak bir ‘B Planı’ üzerinde çalıştıklarını açıkladı.

ABD, kamuoyu önünde Türkiye’nin ara buluculuğuyla Birleşmiş Milletler (BM), Rusya ve Ukrayna arasında imzalanan “tahıl koridoru” anlaşmasını alkışladı. Ancak Biden hükümeti, anlaşmadan birkaç gün sonra tahıl koridorunu devre dışı bırakmak için harekete geçti. Ankara ve Kremlin’in “anlaşmayı etkilemez” diye açıklık getirdiği Odessa’ya füze saldırısı bahane olarak kullanıldı. Atlantik medyasında anlaşmayı itibarsızlaştıran yayınlarla eş zamanlı olarak ABD’nin dünya hegemonyasındaki etkili kurumlardan Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID), Ukrayna tahılı için bir “B planı hazırladıklarını” duyurdu.

SAHTE MEMNUNİYET AÇIKLAMALARI

İstanbul’da 22 Temmuz tarihinde BM’nin Ukrayna ve Rusya taraflarıyla ayrı ayrı imzaladığı Tahıl ve Yiyecek Maddelerinin Ukrayna Limanlarından Emniyetli Sevki Girişimi Belgesi, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Gutierres ve pek çok dünya liderinin övgüsünü toplamıştı. ABD Başkanı Joe Biden, Madrid’de yapılan NATO Zirvesi’nde Erdoğan’ı “Çok önemli bir iş yapıyorsun.” sözleriyle övmüş, anlaşmadan sonra Beyaz Saray’dan gelişmeyi “memnuniyetle karşıladıkları” açıklaması gelmişti. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby, varılan anlaşmanın çok önemli olduğunu ve Türkiye'nin anlaşmada arabuluculuk yapmasından memnun olduklarını belirtti. Ancak birkaç gün içerisinde ABD’nin rahatsızlığı ve tahıl koridoru anlaşmasını devre dışı bırakma planları ortaya çıktı.

‘ODESSA VURULDU’ BAHANESİ

Anlaşmadan bir gün sonra Odessa Limanı’nda bir Ukrayna hedefi Rus füzesiyle vuruldu. Gelişmeyi Ukrayna kaynakları, “Rusya anlaşmayı baltalıyor.” diye duyurdu. Rusya ise tam tersi Ukrayna’nın bu plana karşı bir saldırı hazırlığında olduğunu, bunu önlemek üzere askeri hedeflerin vurulduğunu bildirdi. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Rusya'nın Odessa Limanı'nda yalnızca askeri altyapılara yönelik saldırı gerçekleştirdiğini belirterek, "(Saldırıların) Tahıl sevkiyat anlaşmalarını uygulamak için kullanılan altyapı ile ilgisi yok. Bu sevkiyat sürecinin başlamasını etkilemez ve etkilememelidir." dedi.

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da durumu şu sözlerle açıklığa kavuşturdu: “Oraya bir füze saldırısı olduğunu ifade ettiler. Füze saldırılarından bir tanesinin oradaki silolardan bir tanesine isabet ettiğini, diğerinin de siloya yakın bir bölgeye düştüğünü ve fakat orada önemli olan rıhtımların yükleme kapasitesinde ve kabiliyetinde herhangi bir olumsuzluk olmadığını, oradaki faaliyetlerin devam edebileceğini ifade ettiler."

USAID’TEN ‘B PLANI’ ÇIKIŞI

ABD ise ilk iş olarak Türkiye’nin yoğun çabalarıyla varılan anlaşmayı “by-pass” etmek üzere hareket geçti. Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) Yöneticisi Samantha Power, Odessa'daki füze saldırısı üzerine, ABD'nin Ukrayna tahılının kara yoluyla dışarıya sevki için bir “B planı” üzerinde çalıştığını söyledi. CNN televizyonuna konuşan USAID Yöneticisi Power, ABD'li yetkililerin, Ukraynalı muhataplarıyla anlaşmanın çökmesi durumunda tahıl ürünlerinin dışarıya çıkarılması için bir B planı üzerinde çalıştığını belirtti. Power, "B Planı kara yolları, demir yolları ve nehir yollarını içeriyor; mavnaların gönderilmesi, ihracatın hızlı şekilde çıkışı için Ukrayna demir yollarının Avrupa'dakilerle uyumluluğu bakımından yeniden ayarlanmasını da içeriyor." dedi. ABD Dışişleri Bakanlığı ve Ukrayna makamlarından ise konuya ilişkin henüz bir açıklama yapılmadı.

ANLAŞMAYI KARALADILAR

ABD’nin etkili yayınlarından Wall Street Journal (WSJ) gazetesinde 24 Temmuz’da İstanbul’da varılan tahıl anlaşması üzerine “Editörler Kurulu” imzasıyla bir makale yayımlandı. Makalede Rusya’nın bu anlaşamaya “hayırsever” bir anlayışla onay vermediğini, bu sayede uluslararası pazara sattığı Rus tahılıyla “savaşı finanse etmeye devam edeceği” söylendi. Bu anlaşmayla birlikte Moskova’nın Kiev’i “esir aldığını” ileri süren gazete, Ukrayna’nın geri çekilmesi halinde hem olası gelirlerinden mahrum kalacağını hem de Rusya tarafından anlaşmayı sabote etmekle suçlanacağını söyledi. Rusya’nın bu anlaşmayı “tahıl sevkıyatının Batı gözetiminde yapılmasını engellemek için” imzaladığını belirten WSJ makalesi, Rusya’nın nihai hedefinin Odessa’yı ele geçirmek olduğunu ve Batı’nın bunu engellemek için Moskova’ya ağır bir askeri yenilgi aldırması gerektiğini ifade etti.

Amerikan dış politikasında ağırlığı olan Foreign Policy dergisinde ise anlaşmanın “sallantıda” olduğunu söyleyen bir makale yayımlandı. Makalede ABD yetkililerinin “anlaşmanın üzerine yazıldığı kağıttan daha değerli olmadığı” görüşünde olduğu dile getirildi. Görüşlerine başvurulan kıdemli emtia analisti Darin Newson’ın, “Rusya’yla varılan herhangi bir anlaşmaya dair ne tür bir güven inşa edebilirsiniz? Bu çılgınlık!” ifadelerine yer verildi.

New York Times gazetesinde tahıl anlaşması üzerine çıkan bir diğer makalede de Erdoğan’dan “otokrat” diye bahsedilmiş ve takdirle karşılanan ara bulucu rolüne rağmen ABD için “baş ağrısı olmaya devam ettiği” vurgulanmıştı.