Arabesk tartışmasına devam ediyoruz: 'Yoksulların protestosunu yansıtıyor’

Arabesk konusuna büyüteç tutmaya devam ediyoruz. Ferdi Tayfur’un ölümünün ardından başlattığımız tartışmaya Türk Sanat Müziği Sanatçısı Onur Akay da katıldı. Sorularımızı yanıtlayan Akay, arabeskin kökeninde modernleşme süreciyle Anadolu’nun geleneksel değerleri arasında yaşanan çatışmalar olduğunu söyledi.

Köyden kente yaşanan göçe dikkat çeken Akay, arabeskin yaygınlaşma sebebini ise şöyle açıkladı;

“Toplumun alt sınıflarının yaşamına ışık tutan hikâyeleri dile getirmesi, toplumun önemli sıkıntılarını ifade etmesi ve bütün bu değişimlere karşı halkın sessiz tepkisini ortaya koyması oldu.”

KÜLTÜREL ÇATIŞMADAN DOĞDU

Ferdi Tayfur’un ölümüyle birlikte arabesk tartışması yeniden başladı. Siz ne düşünüyorsunuz?

Toplumsal ve kültürel kutuplaşmalar devam ettiği sürece, arabesk tartışılan bir müzik türü olmaya devam edecek. Arabesk kelimesini duyunca hemen eleştirenler, aslında bu müziğe karşı kültürel bir bakış açısı ile tekrar bakmalı ve arabeski farklı perspektiflerden okuyabilmeli. Neden Ferdi Tayfur, Orhan Gencebay ve Müslüm Gürses toplumsal görünümün hem bir tanıkları hem de sesleri oldular? Bunu kendilerine sormaları gerekir. Arabeskin kapsamlı bir şekilde anlaşılması için, dönemsel bakış açısı oldukça önem taşımaktadır.

Bir Türk Sanat Müziği sanatçısı olarak siz arabesk müziğe nasıl bakıyorsunuz?

Arabesk müziği her dönemde kendi izlerini bırakmayı başarmış sosyokültürel bir fenomen ve toplumsal bir tanık olarak görüyorum. Bu müziğe kültürel bir bakış açısı ile baktığımızda, Türk toplumunun modernleşme sürecinde yaşadığı sancılarla, Anadolu'nun geleneksel değerlerinin çatışmasını gözler önüne serdiğini görürüz. Geçmişteki toplumsal kırılmaları yansıtan bir ayna bence.

‘HALKIN SESSİZ TEPKİSİNİ ORTAYA KOYDUĞU İÇİN YAYGINLAŞTI’

Bu müziğin yaygınlaşmasının en önemli sebebi neydi?

Arabeskin yükseldiği dönem, Türkiye'de siyasi çalkantıların, ekonomik krizlerin, askeri darbelerin ve 1970'li yıllarda Türkiye'de hız kazanan iç göçün ve şehirleşme sürecinin yaşandığı bir döneme denk gelir. Arabesk, şehirleşme ve modernleşme sürecindeki çelişkileri yansıttı. Köyden kente göç eden insanların yaşadığı yalnızlığı ve özlemi anlattı. Anadolu insanının duygusal derinliğini ve yaşam mücadelesini aktardı. Köyden kente göç sürecinde yaşanan aidiyet ve kimlik sorunlarına tercüman oldu. Türk toplumunun modernleşme sürecinde yaşadığı sancılarla, Anadolu'nun geleneksel değerlerinin çatışmasını gözler önüne serdi. Ancak yaygınlaşmasının en önemli sebebi, toplumun alt sınıflarının yaşamına ışık tutan hikâyeleri dile getirmesi, toplumun önemli sıkıntılarını ifade etmesi ve bütün bu değişimlere karşı halkın sessiz tepkisini ortaya koyması oldu.

Toplumsal olarak baktığımızda milyonları etkisi altına almış bu müzikten bugün müzik adına hangi dersler çıkarılmalı?

Öncelikle arabesk müzik tüm müzik türlerindeki müzisyenlere, halkın gündelik sorunlarını ve duygularını müzikle birleştirmenin büyük bir önem taşıdığını gösterdi. İnsanların gerçek hislerine tercüman olan müziğin güçlü bir bağ oluşturduğunu ve müzikte samimiyetin ve farklı türlerin harmanlanmasının önemini gösterdi. Bence en önemli dersi ise müzikte yenilikçi yaklaşımların değeri oldu.

Kültür toplumun o tarihteki durumuna ayna tutuyorsa, arabesk müziğin son 30 yılda yükselişi Türkiye’mizin halini yansıtıyor mu? Hangi özellikleri yansıtıyor?

Kesinlikle… Toplumun alt katmanının sesi olarak, baskı altında kalan ruh hallerinin bir tür protestosunu yansıtıyor. Türkiye'nin toplumsal, ekonomik ve kültürel dönüşümünün izlerini taşıyor. Hızlı kentleşme, gelir eşitsizliği ve bireysel yabancılaşma gibi sorunlarla yüzleşen toplumun ruh dönüşümünü ve hızlı modernleşmenin ortaya çıkardığı boşluğu yansıtıyor.