Arıcılardan yem ve bal talebi

İklim değişikliği yüzünden geçen yıl yüzde 80 oranında verim kaybı yaşayan çam balı üreticisi Muğlalı arıcılar bu yıl yangınlarla sarsıldı. Akdeniz ikliminin hakim olduğu alanlarda çıkan orman yangınları yüzünden çam balının üretilmesi için elzem olan basra böceğinin yaşam alanları küle döndü. Yangının bal üretimine zararını yerinde görmek için, Muğla İli Arı Yetiştiricileri Birliği (MAYBİR) Başkanı Veli Türk, Türkiye Arı Yetiştiricileri Merkez Birliği Başkanı Ziya Şahin, Güvenilir Ürün Platformu Başkanı Celal Toprak, BEE'O Propolis Kurucuları Gıda Yüksek Mühendisi Aslı Elif Tanuğur Samancı ve Ziraat Yüksek Mühendisi Taylan Samancı, Dr. Ender Saraç, Gıda Mühendisi Elif Aşlamacı Attepe, Orman Mühendisi Prof. Dr. Ali Kavgacı, duayen gazeteci Yalçın Bayer ve bir grup gazeteci ile Marmaris İçmeler'in orman köylerini ziyaret ettik.

AFAD EKİPLERİ YARDIM ULAŞTIRDI

Yangından en çok zarar gören ve çam balı üretiminin bölgedeki merkezlerinden olan Osmaniye köyüne çıkarken İçmeler tepelerinin küle döndüğünü gözlemledik. Bazı bölgelerde hasar öyle büyük ki bölgenin endemik ağaç türlerinden olan birkaç yüz yıllık boz pırnal meşeleri bile yanmış.

Osmaniye'deki ziyaretimiz sırasında üreticiler, yaşadıkları korku dolu anları anlattılar. Genç bir bal üreticisi çiftin evini ziyaret ettiğimiz sırada kızları Elçin, çok korktuğunu daha uzak bir mahallede olan dedelerinin evine kaçtıklarını anlattı. Çiftin üretim yaptığı makineler ve depoları yanmış. Eski köy yeni adıyla mahalle olan bu üretim ve yerleşim yerleri sakinleri üreticiler, yangın sırasında elektrikler kesildiğinden su basıp yangına müdahale edememişler. Manavgat'taki yangın çok büyük olduğundan buralardaki ekipler oraya müdahaleye gidince maalesef İçmeler, Turunç, Osmaniye, Bayır, Çiftlik, Turgut, Hisarönü, Orhaniye'de yangınlara müdahale de geç kalınınca büyük hasarlar oluşmuş. AFAD ekipleri hemen her haneye konteyner başta olmak üzere çeşitli yardımlar yapmışlar. Osmaniye'de üreticilerle sohbet ederken çam balı tarlası konumundaki ormanlar yandığından artık bal üretemeyecekleri için oldukça karamsar ve üzgün bir haldeydiler.

ÜRETİCİ BAŞINA 20 ÇUVAL YETER

Yangının ilk çıktığı ve en çok hasar verdiği Osmaniye köyündeki sohbetimiz sırasında üreticilerin taleplerini dile getiren MAYBİR Başkanı Veli Türk, “Yangında 7 bin 500 civarında kovan yandı. Bölgede 1.5 milyon kovan var. Kovanlar başka yayladaydı. Daha çam balının mevsimi gelmemişti. Bu yüzden kovan hasarı büyük değil. Ama 15 Ağustos'tan sonra bu bölge 3 milyondan fazla kovanı ağırlıyordu. Şimdi arılar gelecek. Ormanlar yandığı için yiyecek bulamayacaklar. Kaybımız çok büyük” dedi. Yaylalardan gelecek arılar için kışı geçirecekleri acil yeme ihtiyaç olduğunu anlatan Veli Türk, acilen atılması gereken üç adımı şöyle sıraladı: “Ayrım yapmadan bütün Muğla'da arıcıların Ziraat Bankası ve Tarım Kredi'ye olan borçları faizsiz ertelenmeli, Tarım Bakanı Pakdemirli'nin söz verdiği üzere kilo başına 30 TL'lik destek tüm Muğlalı arıcıları kapsayacak şekilde hemen ödenmeli, bizim 6 bin kayıtlı arıcımız var. Üretici başına 20'şer çuval hibe arı yemi desteği verilmeli.” Buna göre; bir çuval şeker 200 TL. Üretici başına 4 bin TL'lik bir destek gerekiyor. 6 bin kayıtlı üretici içinse 24 milyon TL'lik bir hibe desteği şart.

'SABOTAJ OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYORUZ'

Bu destekler verilmezse zaten son dönemdeki verim kayıpları yüzünden kredi ile dönen arıcıların çok sevdikleri bu işi bırakıp, kaderlerinin keçi ve koyun üreticileri gibi olacağını kaydeden Veli Türk, “Keçi otlatmayın, ormana zarar dediler. İnsanlar keçi koyun yetiştirmeyi bıraktı. Şehre indi, o rahatlığı gördü. Şimdi destek verip üretim yaptırmaya çalışıyorlar ama olmaz. Bir defa şehre indi mi bir daha köylü çıkmaz. Ormanlar boş kaldığı için ormanın sahibi kalmadığı için bu yangınlara müdahale edilemedi. Bir yerine on çoban olsaydı yangınlara daha çabuk müdahale edilirdi” dedi.

Yemekteki sohbetimiz sırasında ise yöre gençlerinin gece geç saatlere kadar nöbet tuttuğunu anlatan Veli Türk, “Biz yangınların sabotaj olduğunu düşünüyoruz. Gece yarısı üç ayrı yerde yangın çıktı. Gençler nöbet tutuyordu öyle müdahale edildi” diye konuştu.

Yalçın Bayer ve Celal Toprak ile yanan köyleri ziyaret ettik

'BASRA BÖCEĞİNE YENİ ALANLAR AÇALIM'

Üreticiler basra böceği aşılamasının uygun yerlere yapılmasını talep ediyor. Böylece 40-60 yıl beklemeden yine çam balı üretiminde eski rekolteye ulaşılabilecek. Ancak basra böceğinin ağaca zarar verdiği yönündeki bazı raporlar, ki aksi yönde de raporlar var, yüzünden buna devlet pek sıcak bakmıyor. Asli Elif Tanuğur Samancı yaptıkları çalışmalara göre, çam balının Yeni Zelanda'da üretilen ve 200 gramı 50 dolara satılan manuka balından çok daha antioksidan özelliğe sahip olduğunu belirtti. Türkiye'nin çam balını kurtarması gerekiyor. Ekonomiye sadece ihracat kanalından 100 milyon dolar kazandıran bu ürünü üreten arıcılar kaderine terk edilmemeli.

ÜRETİCİLER İÇİN 20 MİLYON TL ALIM BÜTÇESİ AYIRDI

İTÜ Teknokent bünyesinde kurdukları BEE'O Propolis markası ile 15'den fazla ülkeye ihracat yapan Aslı Elif ve Taylan Samancı çifti de köy ziyaretlerinden bizzat yer alarak üreticilerle tek tek sohbet edip taleplerini not etti. Aslı Elif Tanuğur Samancı, kendilerinin ihracatında ve üretiminde balın çok az bir yer kapladığını esas itibarıyla kovandan çıkan, katma değeri çok daha yüksek olan arı ürünlerinin üretimi ve ihracatını artırmayı amaçladıklarını dile getirdi. Üreticileri desteklemek için 20 milyon TL'lik bir alım bütçesi ayırdıklarını açıklayan Aslı Elif Tanuğur Samancı, Türkiye'de 8.5 milyon kovan olduğunu bunun sadece 550 bininin sözleşmeli üretim yaptığını vurguladı. Samancı, üreticileri sözleşmeli üretime davet ederek, yanan bölgelerde çam balı gelirinden mahrum kalacak üreticileri arı sütü, propolis, arı zehiri ve kovandan çıkan diğer ürünlerin hasat edilmesi konusunda eğiterek, yeni gelir kapıları sağlayacaklarını sözlerine ekledi.

Aslı Elif Hanım üreticilerin sorunlarını dinledi

İHRACATTAN 100 MİLYON DOLAR SİLİNECEK

Veli Türk

Sadece Muğla'daki yangınlarda çam balı üreten 700 bin kovanın konakladığı alan yok olmuş durumda. Bunun yanında çam balının üretilmesini sağlayan basra böceği faunası da hem yangınlar hem de yangının yarattığı sıcaklıklar yüzünden yok oldu. Çam balı üretimi bu yıl yüzde 95 oranında azalacak. Hem Zeki Şahin ve Veli Türk'ün verdiği bilgilere göre bu ihracattan 100 milyon doların silinmesi demek. İç pazarda dikkate alındığında 30 bin tonlara varan bir kayıp söz konusu olacak. Milli parkların üreticilere açılması bir umut yaratmış durumda. Prof. Dr. Ali Kavgacı, bahar geldiğinde endemik bitkilerin açığa çıkacağını ve arılar için yoğun bir besin kaynağı geleceğini söylüyor. Ancak o zamana kadar yem desteği şart. Dünya çam balı üretiminin yüzde 90-95'i ülkemizde yapılıyor. Bunun da yine yüzde 90'dan fazlası Muğla bölgesinde. Yunanistan, İtalya, İspanya'da üretimin bir miktar yapıldığı yerler. Oralarda da yangınlar olduğu için önümüzdeki yıl çam balı üretimi neredeyse sıfırlanacak.