Erkan'dan kötü haber: Enflasyon da faiz de yükselecek
Merkez Bankası enflasyon tahminini bu yıl için 35.7 puan, 2024 için 24.2 puan ve 2025 için de 10 puan yukarı çekti. Raporda üretimin yavaşladığı, arz-talep tarafında çıktı açığının yükseldiği ve güçlü iç talebin tüketim ithalatını etkilediği tespit edildi.
GAZETE HABERLERİ
Editor
Merkez Bankası yılın üçüncü enflasyon raporunda önceki dönemdeki bütün tahminleri çöpe attı. Yılın ikinci enflasyon raporunda yüzde 22.3 olan yılsonu enflasyon tahmini yeni raporda yüzde 58'e, 2024 için öngörülen yüzde 8.8'lik tahmin yüzde 33'e ve 2025 için öngörülen yüzde 5'lik tahmin de yüzde 15'e yükseltildi. Raporda enflasyonu yukarı çeken etkenlere işaret edilerek, iç talepte tüketim eğiliminin yüksek seyrettiği, sanayi üretimi ve ihracatın yavaşladığı, arz ve talep dengesi anlamında çıktı açığının yükseldiği, güçlü iç talebin tüketim ithalatını etkilediği, döviz kurlarından yurt içi fiyatlara geçişkenliğin arttığı, ücret artışlarının da enflasyonu etkilediği, hizmet enflasyonunda katılığın belirginleştiği ve bireysel kredilerde hızlı büyüme yaşandığı not edildi.
TEK AYAKLI POLİTİKA YETERSİZ
Buna göre kredilendirme tarafında tüketime akan kaynaklar iç talebi canlı tutarak tüketimi körüklerken üretimi artırmak için kaynaklar haddinden fazla kullanıldığını için yani mevcut üretim düzeyinin potansiyelin üzerine çıkmasından ötürü (çıktı açığı), ekonomideki üretim kapasitesi verimli düzeyinin üzerinde zorlandığından, girdi maliyetleri artıyor. Bu da fiyatlar üzerinde yukarı yönlü baskı oluşturup enflasyonu yukarı itiyor. Buna karşın bir yandan politika faizini artıran Merkez Bankası sunumunda da belirttiği üzere seçici kredi sıkılaştırması ile iç talebi dengelemeyi ve aşırı tüketim ile ithalatı azaltmayı amaçlıyor. Fakat Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan'ın sunumunda aktardığı üzere, “hane halkına yapılan transferler, vergi, ücret ve yönetilen yönlendirilen fiyat ayarlamaları gibi diğer ekonomi politikalarındaki değişiklikler ise 2023 yıl sonu enflasyon tahminimizi 7.5 puan yukarı yönlü etkilerken 2024 yıl sonu enflasyon tahminini 3.6 puan artırdı.” Bu da talebi kısıtlayıcı bir para politikasının yetersizliğini ortaya koyuyor.
60 MİLYAR DOLARLIK CARİ AÇIK
Ekonomideki aşırı talep parasal ve miktarsal sıkılaşma ile aşağı çekilse de enflasyonu düşürmeye yetmeyecek. Bu yüzden üretimde kapasiteyi artıracak kredilendirme politikası Merkez Bankası tarafından izlenecek. Aydınlık'ın görüştüğü kaynaklar, Erkan başkanlığındaki para politikası kurulunun, piyasa faizlerini aşağı çekerek üretim ekonomisine yönelik çerçevede ilerlemek istediğini not ettiler. Enflasyon raporu toplantısında yaptığı sunumda Başkan Erkan da, "Arz ve talebin uyum içinde hareket etmesi fiyat istikrarı, fiyat istikrarı da sürdürülebilir büyüme için çok önemlidir. Bu nedenle seçici kredi sıkılaştırması kararlarımızın iç talebi dengeleyeceğini öngörüyoruz. Çıktı açığının kapanması dezenflasyon sürecinin önemli bir bileşeni olacaktır.” dedi.
Yurt içi talebin hızlı büyümesi sonucunda oluşan makro ekonomik tabloyu özetleyen Erkan, şunları söyledi: “2023'ün ilk 6 ayında ithalatımız, enerji fiyatlarının 12 milyar dolara varan düşürücü etkisine rağmen, yüzde 4'ün üzerinde artarak 185 milyar dolara ulaşmıştır. Küresel gelişmeler, kredi genişlemesi ve belirsizlik algısı nedeniyle altın ithalatı, ilk yarıda bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yaklaşık 11 milyar dolar artmış ve önceki yıl seviyesinin 3 katının üzerine çıkmıştır. İç talepteki hızlanmaya bağlı olarak, tüketim malı ithalatı 8 milyar doları aşan bir artışla bir önceki yıl tutarının 1.6 katına çıkmıştır. Mayıs itibarıyla 12 aylık birikimli cari açığımız 60 milyar dolardır."
ENFLASYONU ARTIRAN UNSURLAR
l Bir önceki rapor dönemine göre Türk lirası cinsi ithalat fiyatlarındaki gelişmeler 2023 yıl sonu enflasyon tahminini 7.5 puan yükseltirken, 2024 yıl sonu enflasyon tahminini 8.3 puan yukarı çekti. *Gıda fiyatları, gerçekleşmenin ve varsayımlardaki artışın etkisinden dolayı tahminleri 2023 yılı için 8.5 puan, 2024 yılı için ise 6 puan yukarı yönde etkiledi.
l Ayrıca, iç talebin tahminden güçlü seyretmesi 2023 yıl sonu enflasyon tahminini 1.3 puan, 2024 yıl sonu tahminini ise 0.4 puan yukarı çekti.
l Hane halkına yapılan transferler, vergi, ücret ve yönetilen yönlendirilen fiyat ayarlamaları gibi diğer ekonomi politikalarındaki değişiklikler 2023 yıl sonu enflasyon tahminini 7.5 puan yukarı yönlü etkilerken, 2024 yıl sonu enflasyon tahminini 3.6 puan artırdı.
l Tahmin sapması ve tahmin yaklaşımındaki değişimin etkisi 2023 ve 2024 yıl sonu enflasyon tahminlerini sırasıyla 10.9 ve 5.9 puan artırdı.
GIDA ARZINDA SORUN VAR DÖVİZE YÖNELİŞ İSE AZALDI
Yurt içi gıda fiyatlarındaki artış eğiliminin arz yönlü sorunlar ve piyasa yapısındaki yetersizlikler nedeniyle devam ettiğini vurgulayan Merkez Bankası Başkanı Erkan, son dönemde kırmızı et ve kırmızı etle bağlantılı işlenmiş gıda ürünlerinde belirgin artışlar gözlendiği bilgisini verdi.
KKM'den dövize geçişin düşük oranda seyrettiği bilgisini veren Erkan, “Yenileme oranları yüksek, Türk lirası mevduata geçişler yüksek. Sevindirici olan başka etken, para politikasının değişimiyle birlikte gözlemlediğimiz, off shore'un çekildiği... 'Bir duralım' dedi. Kademeli mademeli, kararlı yaptığımız hareketleri görüyorlar. Bireyler 'alım alım' diye giderken, satışa geçti. Kurumlarda yavaşlama zaten oluyor. Attığımız adımlar ne kadar temkinli, ihtiyati ve dikkatli atılıyorsa dövize giden kesim de durup bakıyor. Kurdaki düzelme de yaşandı.” ifadelerini kullandı.
KİRA, SAĞLIK, EĞİTİMDE ENFLASYON SARMALINA GİRİLDİ
Merkez Bankası'nın enflasyon raporunu hizmet enflasyonundaki ataleti ele alan bölümünde, “Büyük oranda dış ticarete konu mallardan oluşan temel mal enflasyonu dinamiklerinde Türk lirası cinsinden ithalat fiyatlarının belirleyiciliğinin yüksek olduğu görülürken şokların etkisinin zayıfladığı dönemlerde enflasyon hızlı bir şekilde düşük seviyelere gerileyebilmektedir. Diğer taraftan, dış ticarete konu olmayan, dönemsel fiyatlama ile geriye doğru endeksleme davranışının daha baskın olduğu ve ücretlere duyarlı hizmetler sektöründe enflasyonun atalet sergilediği görülmektedir.” tespiti yapıldı. Bunun yanında, “Hizmet grubu içinde dönemsel fiyatlamanın yaygın olduğu ve geçmiş enflasyonun yeni fiyat oluşumunda büyük önem arz ettiği eğitim hizmetleri, sağlık hizmetleri ve kira gibi kalemler daha yüksek enflasyon ataleti sergileyerek öne çıkmaktadırlar.” denildi. Buna göre, üç kalemdeki fiyat artışlarının bir enflasyon sarmalında olduğu görülüyor.
FAİZLER ARTACAK ENFLASYON YÜKSELECEK!
"Enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar, parasal sıkılaştırmayı gerektiği zamanda ve gerektiği ölçüde kademeli olarak güçlendireceğiz." diyen Merkez Bankası Başkanı Erkan, fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edeceklerini vurguladı. Erkan, şunları aktardı: "Öngördüğümüz dezenflasyon ve istikrar dönemleri öncesinde bir geçiş sürecindeyiz. Döviz kurunda gözlenen düzeltme ve mali disipline yönelik tedbirlerin sonucunda enflasyon kısa vadede geçici bir yükseliş gösterecektir. Diğer taraftan, bu süreçte 2024 yılında dezenflasyonun sürdürülebilir şekilde başlamasını sağlayacak zemini dikkatle oluşturduk. Faiz artırım kararlarımız, miktarsal ve seçici kredi sıkılaştırma kararlarımızın birikimli olumlu etkilerinin bir kısmını 2023'ün sonunda ve özellikle enflasyonun ana eğiliminde 2024 yılının ikinci çeyreğinde hissetmeye başlayacağız. Dezenflasyon süreci dönemine girildiğinde, göreli fiyatlarda geçici düzeltmeler yerini kur istikrarı, iyileşen cari denge, mali disiplin, sermaye akımlarında kalıcı güçlenme ve artan rezervlere bırakacaktır."
