Askerlere yönelik cezalara karşı davayı engelleyen yasa hükmüne iptal
Anayasa Mahkemesi (AYM), askeri personel hakkındaki uyarma ve hizmete kısmi süreli devam cezalarına karşı dava açılmasını engelleyen kuralın Anayasa'ya aykırı olduğuna hükmetti.
Resmi Gazete'de yer alan karara göre, Erzurum Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi, 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu'nun 43'üncü maddesinin 7329 sayılı Kanun'un 17'inci maddesiyle değiştirilen (1) numaralı fıkrasının birinci cümlesinde yer alan "uyarma" ve "hizmete kısmi süreli devam" ibarelerinin iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine başvurdu.
Söz konusu kuralda, subay, astsubay, uzman erbaş ile sözleşmeli erbaş ve erler hakkında verilen uyarma ve hizmete kısmi süreli devam cezalarına karşı iptal davası açılamayacağının öngörüldüğünü belirten mahkeme, bunun Anayasa'ya aykırı olduğunu ileri sürdü.
Başvuruyu değerlendiren Yüksek Mahkeme, belirtilen yasada geçen söz konusu ibarelerin Anayasa'ya aykırı olduğuna hükmederek, iptallerine karar verdi.
KARARIN GEREKÇESİ
Anayasa Mahkemesinin kararında, Anayasa'nın 129'uncu maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında, "Disiplin kararları yargı denetimi dışında bırakılamaz. Silahlı kuvvetler mensupları ile hakimler ve savcılar hakkındaki hükümler saklıdır" düzenlemelerinin yer aldığı ifade edildi.
Ağır nitelikteki disiplin cezalarının yargı denetimine açılmasına imkan sağlandığı belirtilen kararda, Türk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK) mevcudu, disiplin tesisinin önemi, disiplinsizliklerin ve disiplin cezalarının mahiyeti gibi hususlar göz önüne alınarak tüm disiplin cezalarına karşı yargı yolunun açık olmasının tercih edilmediği, kanun koyucunun takdir yetkisiyle disiplinin tesisi amacıyla bazı tedbirleri alabileceği kaydedildi.
Bu kapsamda, iptali istenen kuralların ölçülülük ilkesine uygunluk yönünden incelendiği aktarılan kararda, disiplini bozucu tavır ve davranışlarda bulunmayı alışkanlık haline getirmenin TSK'dan ayırma cezasını gerektiren disiplinsizliklerden sayıldığı anımsatıldı.
Kararda, sözleşmeli subay ve astsubaylar hariç subay ve astsubaylar açısından belirli süreler içinde alınan disiplin cezalarının belirli bir puana ulaşması halinde TSK'dan ayırma sebebi olarak kabul edildiği belirtildi. Sözleşmeli erbaş ve erler açısından ise en son alınan disiplin cezasından geriye doğru son bir yıl içinde en az iki disiplin amirinden toplam 8 defa veya daha fazla disiplin cezası almanın, sözleşmenin süresinin bitiminden önce fesih sebebi sayılabildiğine işaret edildi.
Bu durumda yargı yolu kapalı olan uyarma ve hizmete kısmi süreli devam cezalarının, askeri personelin TSK'dan ayrılmalarına ya da sözleşmelerinin feshine yol açabildiği anlatılan kararda, söz konusu cezaların yargısal denetime tabi tutulmadığı bildirildi. Kararda, anılan disiplin cezaları dayanak gösterilerek gerçekleştirilen TSK'dan ayırma ya da sözleşmenin feshi işlemleri yönünden yargısal denetimin, şekli bir hale geldiği ifade edildi.
Bu durumun Anayasa'ya aykırı olduğuna dikkat çekilen Yüksek Mahkemenin kararında, şu değerlendirmeye yer verildi:
"Uyarma ve hizmete kısmi süreli devam cezalarına konu fiillerin disiplin cezasını gerektirip gerektirmediğinin yargısal denetime tabi tutulmaması nedeniyle TSK'dan ayırma ya da sözleşmenin feshi işlemlerine karşı açılan davalarda yapılan yargısal denetim etkinliğini yitirmektedir. Kurallar bu yönüyle asker kişilere aşırı bir külfet yüklemekte ve disiplinin tesisi şeklindeki kamu yararı ile hak arama özgürlüğü arasında gözetilmesi gereken adil dengeyi bozmaktadır. Anayasa Mahkemesi açıklanan gerekçelerle kuralların Anayasa'ya aykırı olduklarına ve iptallerine karar vermiştir."
