Asya-Pasifik’i etkileyecek seçim

Tayvan’da 13 Ocak 2024 tarihinde yapılacak seçime az bir süre kaldı. Yarış, Demokratik İlerici Parti (DPP)’nin adayı William Lai, Kuomintang (KMT)’ın adayı Hou Yu-ih ve Tayvan Halk Partisi (TPP)’nin adayı Ko Wen-je arasında geçecek.

TAYVAN’IN SON DÖNEM DIŞ POLİTİKASI

Sekiz yıldır Tayvan Başkanı olarak görevde bulunan Tsai Ing-wen (DPP), ABD ile sıkı ikili ilişkiler geliştirilmesinden yana. Mevcut politikaları bu doğrultuda geliştirdi. Bu politikaların belli başlı olanları şöyle özetlenebilir:

• ABD tarafından Tayvan’a yapılan askeri yardımlar,

• Tayvan tarafından Çin’e karşı kullanılmak üzere ABD’den satın alınan milyarlarca dolarlık F-16’lar,

• Kovid-19 salgını dönemindeki ABD tarafından Tayvan’a gönderilen (bağışlanan) Moderna aşıları,

• Rusya-Ukrayna Savaşı’nda Tayvan’ın Ukrayna’nın yanında yer alması,

• Son olarak Filistin-İsrail savaşında Tayvan’ın İsrail’in yanında yer alması.

ABD’NİN ADAYINA KARŞI İTTİFAK TARTIŞMALARI

Başkanlık seçimlerinde üç adaydan ikisi olan Kuomintang (KMT) ve Tayvan Halk Partisi (TPP) Çin ile ikili ilişkilerin geliştirilmesini, ABD ile ilişkilerin daha dengeli olup tek taraflılıktan çıkarılmasını savunuyor. Ortak politikalarda birleşen bu iki parti geçen ay ittifak yaparak başkanlık seçimine tek adayla katılma konusunda uzlaşmaya varmışlardı fakat bu uzlaşma fazla uzun sürmedi. Birkaç gün sonra yapılan açıklamayla seçimlere kendi partilerinin çatısı altında ayrı ayrı girmekte karar kıldıklarını duyurdular. Çin ile ikili ilişkilerin geliştirilmesi ve ilerletilmesi yanlısı olan bu iki partinin başkanlık seçimine tek adayla girmesi demek, seçimlerde ABD’nin yenilgisinin tescillenmesi anlamı taşıyordu. Zira yapılan kamuoyu araştırmalarında üç adayın oy oranları birbirine çok yakın olduğu görülüyor ve daha önceki seçimlerin aksine sekizinci başkanlık seçiminin kazananı hakkında bir öngörü yapılamıyor. Her ne kadar KMT ve TPP adayları “tek aday” çıkarma konusunda nihai anlaşmaya varamasalar da parlamentoda birlikte hareket etme konusunda hâlâ hemfikir oldukları görülüyor. Bu husus da Tayvan’ın ileriki yıllarda hangi siyaseti izleyeceği konusunda bir ipucu niteliği taşıyor.

ASIL MÜDAHALEYİ YAPANLAR

Birkaç günlük süre zarfında yaşanan seçime tek adayla katılma konusundaki bu hızlı “fikir değiştirme”, ABD’nin Tayvan’ın iç siyasetinde ne kadar etkin ve müdahil olduğunun ve kapalı kapılar ardında yapılan pazarlıkların ne denli sert olduğunun açık bir kanıtı. Öte yandan seçimlere bu kadar aleni yapılan ABD müdahalelerine rağmen, iktidardaki DPP’nin temel propagandası, ‘’Çin’in Tayvan seçimlerine müdahale ettiği’’ ve ‘’başkanlık seçiminde Çin’in dezenformasyon yaptığı” iddialarından öteye geçemiyor. Geçen yıllarda yaşanan Ukrayna Seçimi, ABD Başkanlık Seçimi, Almanya Seçimi, İngiltere Seçimi ve en son Türkiye’deki Başkanlık Seçimi vb. gibi dünyanın dört bir yanında yapılan seçimlerde sıkça kullanılan ‘’Rusya’nın seçimlere müdahalesi’’ iddiası, şimdi de Tayvan’daki seçimde yerini “Çin’in seçimlere müdahalesine” bıraktı. ABD’nin doğrudan müdahil olduğu her seçimde bu propaganda cümlelerinin kullanıldığı artık bilinen bir gerçek haline geldi.

WASHİNGTON’UN DESTEKLEDİĞİ ADAY

DPP’nin 8. Başkanlık Seçimi’ne katılacak iki adayından biri olan Hsiao Bi-khim, iktidardaki DPP’nin ve politikalarının ne kadar ABD ile iç içe olduğunun bir başka önemli kanıtı. Bi-khim, Japonya’da dünyaya gelip Tayvan’da büyüyen ve daha sonra ABD’ye yerleşerek orada öğrenim gören Tayvanlı bir politikacı. 2020’den beri Tayvan’ın ABD’deki resmi temsilcisi olarak görev yapan Bi-khim, DPP’nin dış politikasının şekillenmesinde de kilit bir rol oynuyor. 2002 yılına kadar hem ABD hem de Tayvan vatandaşı olan Bi-khim, gelen tepkiler üzerine 2002 yılında ABD vatandaşlığını bırakmak zorunda kalmıştı.

BİR İLK YAŞANABİLİR

13 Ocak 2024 tarihinde yapılması planlanan 8. Başkanlık Seçimi, belki de Tayvan tarihinde seçimi hangi partinin adayının kazanacağının tam olarak belli olmadığı ilk seçim olabilir. Ancak açık olarak görülüyor ki Amerikan propaganda makinesi, partilerin üst yönetimlerinin kapalı kapılar ardında aldığı kararlar, yapılan şantaj ve pazarlıklar bir yana; Tayvan halkının çoğunluğu, DPP’nin hem iç hem de dış politikadaki uygulamalarına tepkili ve Çin ile ekonomik ve siyasi ilişkilerin geliştirilmesi ve ilerletilmesinden yana tavır alıyor. Bunun seçim sonuçlarına yansımalarını ise 13 Ocak’ta göreceğiz.