Attila İlhan'ın mektuplarını bulan Deniz Tuğhan Arbak'la konuştuk: Çamaşır sepetinin içinde gördüm

Attila İlhan'ın mektuplarını gün yüzüne çıkaran Deniz Tuğhan Arbak ile mektupların bulunuş hikayesini konuştuk. Ayvalık'tan İzmir'e düzenli olarak yaptığı bit pazarı ziyaretlerini anlatan Arbak, bit pazarlarının tarih için önemli işlevine de değindi.

Gece karanlıkta kurulan bit pazarı... Pazarda sergilenen değerli veya değersiz envai çeşit malzeme... Sabahın en erken saatlerinde, geçmişten günümüze kalabilecek objelere rastlama hevesiyle bit pazarını ziyaret eden meraklılar...

Antikacı ve sahaf olan Deniz Tuğhan Arbak'ın İzmir'deki bit pazarını gezerken bulduğu mektupları Kaynak Yayınları'na ulaştırmasından sonra bu yazılar, “Kardeşime Mektuplar” adıyla kitap haline getirildi. Attila İlhan'ın, 1951-53 yıllarında İzmir'de yaşayan kardeşi Cengiz İlhan'a yazdığı mektuplar, bu sayede okurla buluşmuş oldu.

Deniz Tuğhan Arbak, Ayvalık'ta yaşayan bir antikacı. 1972 İstanbul doğumlu Arbak'ın mesleği aileden geliyor. 30 yıldır fiilen antikacılık yapmasına rağmen aslında bu mesleği anne ve babasından öğrendiği için çocukluğundan beri antikacılığın içinde yetiştiğini söylüyor. İki çocuk babası olan Arbak, 2005'ten beri Ayvalık'ta yaşıyor. Deniz Tuğhan Arbak, Aydınlık'ın sorularını yanıtladı:

'SANKİ ARKEOLOGDUM ANTİK KENT KEŞFETMİŞTİM'

• En can alıcı sorudan başlayalım. Attila İlhan'ın mektuplarını nasıl ortaya çıkardınız?

Eskiden İzmir 1. sanayide büyük bir bit pazarı kurulurdu. Belediye sonra kaldırdı. Biz de kaldırılmaması için büyük mücadele sergilemiştik. Oraya elden geldiğince her hafta Ayvalık'dan giderdik. Gece kurulur ertesi akşama kadar devam ederdi. Yine bir gidişimizde, bir çamaşır sepeti içinde pullu zarflar dikkatimi çekti. Çocukluktan beri en sevdiğim şey pul yani Filatelidir. Özellikle posta tarihi ilgimi çeker ki bunlar pullu ve damgalı zarflar üzerinden takip edilir. Baktım zarflar 1940'lardan. Şimdi çok para etmiyor ama damgası tam okunanlar çıkarsa ilerde para yapar dedim. Oğlum için şimdi para etmeyen ama ileride değer kazanacak kağıtlar topluyorum. Ayıklar oraya koyarım dedim. Fiyat sordum pahalı geldi. Yarısını teklif ettim kabul etmedi. Bir saat kadar dolandım. Abime söyledim. “Ben satanı tanıyorum, senin için alırım.” dedi. Gitti yarısının biraz üzerine aldı. Ben çok sevindim. Akşama oynayacak kağıtlarım vardı. Tam dönüş arabasına biniyoruz, bir arkadaşım, “Zarfın üzerinde Cengiz İlhan yazıyor. Attila İlhan'ın kardeşi olmasın?” dedi. Toplamda 200-250 adet zarf vardı. İçleri mektuplu. Bir tane aradan çektim. Gönderen A. İlhan yazıyordu. Daha da heyecanlandım. Akşam eve geldim. Yere bir çarşaf serdim. Mektupların tamamını elden geçirdim. 30-35 tanesi Attila İlhan'ın kardeşi Cengiz İlhan'a yazdığı mektuplardı. Türkiye'den Nazım Hikmet hareketine katılmak için kaçtığı gemiden atılmış Gemi antetli mektup ve Fransa Paris'e vardığında ilk attığı kartpostal da vardı. Müthiş heyecanlı bir geceydi. Kaç tanesi ona ait çıkacak. Neler yazmış. Sanki bir arkeologdum ve yepyeni bir antik kent keşfetmiştim.

'TANIŞMIŞ GİBİ OLDUM'

• Ona ait olduğunu anladığınızda ilk olarak ne hissettiniz?

Sanki onunla tanışmıştım. Kardeşi ile yazışmaları olduğu için alabildiğine samimi ve içtendi mektuplar. Hazine bulmuştum. Sanat hazinesi. İlk şiir örnekleri, hayata bakışı ve neler neler. Onun bohem dönemiydi ve sanki Attila İlhan'ın gençliği ile tanışmıştım. Heyecan, mutluluk ve tatmin. Mesleki bir tatmin. Çünkü ben antikacı ve sahafım.

• Bir antikacı olarak, bit pazarlarının öneminden bahsedebilir misiniz?

Bit pazarları geri dönüşümün en kaliteli halidir. Teneke kilosu 3 TL'dir ama biz koleksiyonluk bir parçaya kilo gelmediği halde 20 TL veriririz. İnsanların artık kullanmayacağı şeyleri tekrar kullanıma sunarız ve müthiş bir tasarruftur. Kimsenin farketmediği, tarih için ise önemli olan ürünlerin yok olmasını engelleriz. Bizler para kazanırız. Toplumun, sistemin dışına itilmiş çöp toplayanların, işsizlerın ekmeğini çıkarmasına yardım ederiz. Geri dönüşümle çevreye fayda sağlarız. Gayri safi milli hasılaya çöpten katkı sağlarız. Toplumun tasarruf etmesini sağlarız. Sadece tarihi eser olması gerekmez, kıyafet, tencere, bardak vs. neler almayız ki...

'İŞ BANKASI İLGİLENMEDİ KAYNAK SAHİP ÇIKTI'

• Attila İlhan gibi bir değerin hayatına dair önemli belgeleri gün yüzüne çıkardınız. Aydınlık okurlarına iletmek istediğiniz mesajınız var mı?

Attila İlhan'ın mektuplarını bulduğumda ilk önce İş Bankası Yayınlarına haber verdim. Hiç ilgilenmediler. Çok üzüldüm. Kaynak Yayınları sahip çıktı. Attila İlhan gibi bir devrimciye sahip çıkılmasını istiyorum. Kitap olarak çıktı, Attila İlhan'ın en özel duygularına dahil olacağız. Memleketi için tek bir kötü söz söylememiş, vatan sevgisi dolu, sanat dolu gençlik yılları...

Ayakları yurduna basan tüm sanatçı adaylarının okumasını ve feyz almasını tavsiye ederim.