Avrupa liderlerinden ABD'ye: İran’a yaptırım girişimini desteklemiyoruz

Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 5 daimi üyesi, Almanya ve AB arasında imzalanan ve "nükleer anlaşma" olarak bilinen Kapsamlı Ortak Eylem Planı'ndan (JCPOA) 2018'de ayrılan ABD'nin, İran'a yönelik yaptırımları geri getirebilecek mekanizmayı kullanacağı konusunda Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine resmi bildirimde bulunması hakkında yazılı açıklama yaptı.

Borrell, ABD'nin İran ile yapılan nükleer anlaşmadan çekildiği için İran'a yaptırımları geri getirebilecek bir ülke olarak görülemeyeceğini belirtti.

İran'a yaptırımları geri getirme mekanizması (snapback) hakkında ABD yönetiminin yaptığı açıklamayı "not ettiğini" kaydeden Borrell, "Daha önce defalarca hatırlattığım gibi ABD, Kapsamlı Ortak Eylem Planı'na (JCPOA) katılımını 8 Mayıs 2018'de başkanlık genelgesiyle tek taraflı olarak durdurmuş, sonrasında JCPOA ile ilgili faaliyetlere katılmamıştı. Bu nedenle ABD, BM kararında öngörüldüğü şekilde yaptırımları geri getirme amacı güden JCPOA katılımcısı bir ülke olarak düşünülemez" ifadesini kullandı.

İran ile nükleer anlaşmanın ortak komisyonunun koordinatörü de olan Borrell, şunları belirtti:

"JCPOA'nın herkes tarafından korunması ve tam olarak uygulanmasını sağlamak için mümkün olan her şeyi yapmaya devam edeceğim. JCPOA, bölgesel güvenliğe katkı sağlayarak küresel silahsızlanma mimarisinin ana ayaklarından biri olmaya devam etmektedir."

E3 ÜLKELERİ: ÇABALARIMIZLA BAĞDAŞMIYOR

E3 ülkeleri olarak bilinen İngiltere, Almanya ve Fransa da, ABD'nin İran'a yönelik uluslararası yaptırımları eski haline getirme girişimini desteklemediklerini duyurdu.

İngiltere, Almanya ve Fransa'nın ortak yazılı açıklamasında, ABD'nin İran'a yönelik yaptırımları geri getirebilecek mekanizmayı kullanacağı konusunda Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine resmi bildirimde bulunduğu hatırlatıldı.

ABD'nin 8 Mayıs 2018'de ilgili anlaşmadan çekilmesiyle İran'ın nükleer faaliyetlerine ilişkin Kapsamlı Ortak Eylem Planı (JCPOA) katılımcısı olmaktan çıktığı vurgulanan açıklamada, "Bu nedenle JCPOA'yı desteklemeye yönelik mevcut çabalarımızla bağdaşmayan bu eylemi destekleyemeyiz" denildi.

ABD, anlaşmadan resmen çekilse de teknik açıdan halen JCPOA'nın parçası olduğunu öne sürüyor.

Anlaşmanın devamından yana olan Avrupa ülkeleri ise ABD'nin bu iddiasını reddediyor ve Washington'un anlaşmadaki ilgili mekanizmaları işletemeyeceğini belirtiyor.

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, İran'a yönelik yaptırımlarını geri getirebilecek mekanizmayı (snapback) kullanacakları konusunda BMGK'ni bilgilendirdiklerini ve yaptırımların bugünden itibaren 30 gün içinde yeniden hayata geçeceğini söylemişti.

NÜKLEER ANLAŞMA

P5+1 ülkeleri olarak bilinen Çin, Fransa, Rusya, İngiltere, ABD ile Almanya'nın yanı sıra Avrupa Birliği (AB), İran ile 2015'te Tahran'ın nükleer faaliyetlerinin düzenlendiği ve denetim altına alındığı bir anlaşma imzalamıştı. Ancak ABD Başkanı Donald Trump'ın göreve gelmesinin ardından Washington anlaşmadan tek taraflı çekilerek, İran'a yeniden yaptırım uygulamaya başlamıştı.

Anlaşmanın diğer taraflarından Washington'u durdurmasını isteyen ancak bunda başarılı olamayan İran, Temmuz 2019'da nükleer anlaşmanın bazı maddelerini, 5 Ocak'ta da anlaşmadan kaynaklanan tüm taahhütleri askıya aldığını açıklamıştı. Tahran yönetimi, yaptırımların kalkması ve menfaatlerin temin edilmesi halinde yeniden anlaşmaya dönmeye hazır olduğunu ifade etmişti.

ABD YALNIZ KALDI

BMGK'nin İran'a 13 yıldır uyguladığı ve 18 Ekim'de sona erecek silah ambargosunu yenileme çabası geçen hafta başarısızlıkla sonuçlanan ABD, İran'ın nükleer anlaşma kapsamındaki taahhütlerini askıya almasını gerekçe göstererek, konseyin 2231 sayılı kararı ile kaldırılan tüm yaptırımların tekrar uygulanmasına imkan tanıyan mekanizmayı hayata geçireceği tehdidinde bulunmuştu.

İran ile birlikte anlaşmanın taraflarından Rusya ve Çin ise ABD'nin İran ile yapılan nükleer anlaşmadan 2018'de çekildiğini ve anlaşmaya taraf olmayan bir ülkenin yaptırımların yeniden devreye sokulmasına olanak veren mekanizmayı hayata geçiremeyeceğini belirtiyor.

Washington tarafından BMGK'ye sunulan ve geçen cuma günü oylanan İran'a yönelik silah ambargosunun uzatılmasını öngören tasarı kabul edilmemişti. Tasarıya, BMGK üyesi 15 ülkeden yalnızca ABD ile Dominik Cumhuriyeti kabul oyu vermişti.

CEVAD ZARİF: TRUMP YÖNETİMİ REZİL OLACAK

İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, ABD'nin İran'a yönelik ambargoların geri getirilmesi için yürüttüğü yasa dışı eylemine karşı çıkıldığına işaret ederek, “Trump yönetimi bir kez daha dünya sahnesinde izole ve rezil olacaktır” dedi. Instagram hesabından paylaşımda bulunan Zarif, “Dün akşam Pompeo kendince BMGK yaptırımlarının geri getirilmesi mekanizmasını aktifleştirdi, ancak İran, Rusya, Çin, Almanya, Fransa ve İngiltere ayrı ayrı mektuplarda Trump yönetiminin bu eylemini yasadışı, etkisiz ve yok hükmünde olarak nitelendirdi” diye belirtti.

BM Güvenlik Konseyi tarihinde böyle bir duruma rastlanmadığına dikkat çeken Zarif, “Büyük ihtimalle bugün de bazı BMGK üyeleri aynı duruşu sergileyecek ve bir kez daha Trump yönetimi dünya sahnesinde izole ve rezil olacaktır” ifadesini kullandı.