Ayçiçeği yağına ihracat yasağı geldi

İsimlerinin ve şirketlerinin yayınlanmasını istemeyen ayçiçek yağı üreticilerinin değerlendirmeleri şöyle:

GEMİLER RUS LİMANLARINDA

“Ayçiçek üretiminde kendi kendimize yetemiyoruz. Türkiye’de yıllık tüketim 1 milyon 350 bin ton cıvarında. Bunun 800 bin tonu bizdeki ayçiçek çekirdeğinden üretiliyor, 500-550 bin tonu da yurtdışından ithal ediliyor. Bütün dünyanın tedarikçisi bir numaralı Ukrayna, iki numaralı Rusya, üçüncü sırada ise Arjantin. Biz her yıl 5-6 yüz bin tonu özellikle Rusya’dan, ikinci olarak Ukrayna’dan karşıladık. Şu an sektörün, yaklaşık 150 ton ham ayçiçek yağı yüklü 24 gemisi, kapalı olan Rus limanlarında. Bu ithalat şu anda sekteye uğradığı ve yurtiçindeki üretim de yetmediği için şu anda kriz noktasına gelmiş durumdayız.“

İHRACAT İZNİ SINIRLIYDI KALKTI

“İhracat boyutu da var. Zaten devlet, yurtiçi tüketimi korumak için yaklaşık son bir yıldır içerde üretilen ayçiçeğinin ihracatına izin vermiyordu. Ihraç edeceğiniz kadar hammadde yağı ithal etmeniz gerekiyordu. Yani ihraç etmek kaydıyla şu kadar ithal edeceğim, diye kaydettirip öyle izin alıyordunuz. İhracat kısıtlama yetkisi geçen hafta Ticaret bakanlığı’ndan alınıp Tarım Bakanlığı‘na verildi. Bugün de ihracat yasağı tebliğ edildi, bize ulaşmasını bekliyoruz. Geçen hafta da kırmızı mercimek ve bazı bakliayatlara ihracat yasağı gelmişti. Yasağın amacı, Rusya‘da bekleyen ham ayçiçek yağı yüklü gemileri Türkiye’ye geldiğinde ihraç edilmesin, yurtiçinde kullanılsın.“

HAM YAĞ FİYATI YÜZDE 60 ARTTI

“Savaşla birlikte Rusya’nın Azak denizinde ve Kerç Boğazındaki limanlar 11 gün önce her türlü çıkışa kapandı. Bizimkiler şamandırada yüklü vaziyette bekliyor. Fiyatlardaki hareket arz probleminden kaynaklanan suni bir artış! Elinde hammadde tutan çiftçi, üretici, vb. herkes maliyetleri ölçüsünde artışları fiyatlara yansıttı. Yurtdışındaki fiyatlar içerdeki TL fiyatlarını belirliyor. Yurtdışındaki ham yağın tonu 2200 dolarlar konuşuluyor. Savaş öncesi 1400 dolardı. Dünya borsalarında ayçiçek yok, fiktif bir fiyatı var. Belirsiz, oynak güvenilmez bir emtia durumunda“

KANALLAR AÇILINCA FİYAT İNER

“Rusya ve Ukrayna‘nın elinde ciddi stoklar var. Aslında ortalık durulsa, bir barış sağlansa tekrar her şey normale dönse, kanallar açılsa, ürünler gelmeye başlasa fiyatların iniş göstermesini bekliyoruz. Şu an fiyat dalgalanmalarına ve her türlü spekülsayona açık bir durum var. Düzenleme, standart anlamında, sen doğrusun sen pahalıcısın denecek bir durum yok. Marketler kaça alıyorsa o kadara satıyor! Raf fiyatlarını biliyoruz. Bazen sırf rafları boş kalmasın diye maliyet altında bile satıyorlar. Şu andaki raf fiyat seviyesi, maliyet fiyatının çok altında. Mesela 5 litre ayçiçek yağı fiyatı şu anki maliyetlere göre 150 liralar cıvarında olmalı. Böyle devam ederse, arz kısıntısı devam ederse yükselecek.“

TÜRKİYE YAĞSIZ KALMAZ

“Türkiye’nin de elinde stok var, ama sınırlı. TMO zaten bir miktar sübvanse ediyordu, ama o da fiyatlarını yükseltmek zorunda kalacak. Soğukkanlı davranmak gerek. Sonuç olarak Türkiye yağsız kalmayacak. Elinde kendi kaynakları itibariyle yeterli stoğu var. Ama tüketici bu kadar çok sosyal ve görsel medyada çok konusu olunca, biraz yaygarası koptu. Bunlar bilgi kirliliği, itibar etmemek lazım. Gemiler Rusya tarafında. Ukrayna tarafında olsa endişeleniriz. Ama Rusya tarafında olunca Rusya ile ilişkiler dolayısıyla biz bu limanların aslında kısa sürede açılmasını ve serbest kalmasını öngörüyoruz. Şimdiden panik yapmaya gerek yok. Mevcut sıkıntıyı daha da körüklüyor.“