Ayçiçeğinde istikrar lazım

Ayçiçeğinde bu yıl farklı farklı fiyatlar açıklandı. Alımda en büyük paya sahip olan Trakya Birlik, yüzde 40 yağlı baz ürün için ton başına 12 bin lira avans ödemesi yapılması kararı verdi. Ön alım fiyatı belirlendiğinde ise fark ödemesi yapılacak. Karadeniz Birlik, 2022 yılı yağlık ayçiçeği ön alım fiyatını kilogram bazında 10,5 lira olarak belirledi. Tarım Kredi Kooperatifleri ise üyelerine gönderdiği son mesajda sözleşmeli ayçiçek alım fiyatının ton fiyatının 11,500 lira olduğunu duyurdu.

Hasadın ortasında açıklanan fiyatlar, üreticiyi sevindirmedi. Önceki yıllarda ayçiçeği alım fiyatı, buğday fiyatı arasındaki pariteye göre belirleniyordu. Buna göre ayçiçeği alım fiyatının buğdayın iki katı olarak uygulanması gerekiyor. Bu sene buğday alım fiyatı, devletin verdiği alım primi ile birlikte 7 bin 450 lira. Bu durumda ayçiçeğinin fiyatı da en az kilogramda 15 lira olması gerekiyordu.

ÜRETİMDE YÜZDE 10 ARTIŞ VAR

Trakya Birlik Yönetim Kurulu tarafından yapılan açıklamada, Türkiye’de bu yıl yağlık ayçiçeği ekim alanlarında yaklaşık yüzde 10’luk bir artış var. Bu yıl toplam yağlık ayçiçeği rekoltesinin asgari 1.800.000 – 1.850.000 ton seviyesinde gerçekleştirilmesi ve ülke yeterlilik oranının yüzde 70’i aşması bekleniyor. Ancak bu artışın çiftçi memnuniyetinin sağlanarak sürdürülebilir kılınması ve ülkenin kendi kendine yeterlilik seviyesi olan asgari 2.500.000 ton üretim hedefine ulaşılması için 2022-2023 üretim sezonu, çiftçi fiyatlaması büyük önemde. İthal tohum ve ham yağda yüzde sıfır olarak uygulanan gümrük vergileri ve ürün arzında yaşanan artış, iç piyasa fiyat dinamiklerini çiftçi aleyhine baskı altına alıyor.

SANAYİCİ İTHAL ÜRÜNE YÖNELDİ

Trakya’da hasat, ağustos ayı ortalarında başladı, ülke genelinde ekim ayının ortalarında hasadın tamamlanması bekleniyor. Serbest piyasada hasadın ilk başladığı günlerde 40 randıman karşılığı ayçiçek tohumu fiyatı ton başına 11.000 – 11.500 lira arasındayken tahıl koridorunun işlerlik kazanmasının etkisiyle ürün fiyatları hızlı şekilde geriledi ve yerli sanayici tedarik konusunda ağırlığını ithal ürüne vermeye başladı. İç piyasada talep yönünde yaşanan ciddi daralmanın etkisiyle de yurt içi yağlık ayçiçeği fiyatları ton başına 10.000 – 10.500 lira bandına geriledi. Sıfır gümrük vergisi uygulaması devam eden ayçiçeği ithal maliyetleri ise yüzde 40 yağ karşılığı 10.000 – 10.250 lira seviyelerine geriledi.

Fiyatın geç açıklanmasından dolayı hasadı yarım bırakarak fiyatı bekleyen ya da hasat ettiği ürününü tüccara verenler oldu. Hem farklı fiyat uygulaması hem de fiyatların beklenenin altında kalması, fiyatların piyasada düşmesine neden oldu.

MÜDAHALE ÇAĞRISI

Düşük fiyata tepki gösteren ayçiçeği üreticileri, üretime ihtiyaç duyduğumuz bu günlerde piyasada oluşan fiyat istikrarsızlıklarına karşı devletin müdahale etmesini istedi.

Karaman Ziraat Odası Başkanı Mehmet Bayram, “Diğer hiçbir ürün alımında olmayan fiyat farklığının ayçiçek gibi stratejik bir üründe yaşanması çiftçimiz tarafından kabul edilemez hale gelmiştir. 2022 yılı ayçiçek alım fiyatları bu yıl sırasıyla Tarım Kredi Kooperatifleri, Konya Şeker, Karadeniz Birlik ve Trakya Birlik tarafından açıklandı. Yüzde 40 yağ oranına göre açıklanan fiyatların farklı olması, hatta öyle ki Tarım Kredi Kooperatiflerinin bile kendi içinde farklı fiyat uygulamasıyla fiyatlar hızla aşağı çekildi. Ayçiçeği hasadının başlaması ile Tarım Kredi tarafından Karaman’a 60 km uzaklıkta olan Hotamış’ta alım yapılması, ekonomik ve zaman açısından üreticilerimizi mağdur ediyor. Tarım Kredi tarafından Karaman’da alım yapılması talebimizi geçtiğimiz günlerde odamızı ziyaret eden milletvekilimiz Recep Şeker’e ilettik. Fakat olumlu bir gelişme yaşanmamıştır” diye konuştu.

GÜMRÜK VERGİSİ ARTIRILSIN

Pandeminin ardından, Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş ile birlikte başta ayçiçeği ve buğday olmak üzere tüm tarım ürünlerinin ne kadar stratejik öneme sahip olduğunun ortaya çıktığını ifade eden Bayram, sıfır gümrük vergisi uygulamasına da tepki gösterdi. Bayram “İthal tohum ve ham yağda yüzde 0 olarak uygulanan gümrük vergileri ve tahıl koridoru etkisiyle ürün arzında yaşanan artış, ülkemiz iç piyasa fiyat dinamiklerini çiftçi aleyhine baskı altına almaktadır. Piyasadaki ekonomik şartlar, girdi maliyetlerindeki artışlara rağmen üretimini artıran çiftçimiz, alın terinin karşılığını alarak ödüllendirilmelidir” dedi.

PRİM MODELİ AYÇİÇEĞİNDE DE UYGULANSIN

Türkiye yağlık ayçiçeği ihtiyacının sadece yüzde 65’ini karşılayabiliyor. Kalanını da tohum veya ham yağ olarak ithalatla karşılıyor. Üreticiler, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin buğday ve arpa alımında uyguladığı alım primi modelinin ayçiçeğinde de uygulanmasını istiyor. Üretici temsilcileri, üreticinin üretime devam etmesi durumunda birkaç yıl içinde ayçiçeği üretiminin ihtiyacın neredeyse tamamının iç piyasadan karşılanabileceğini ifade ediyor.