Aziz Nesin ‘Şeytan Ayetleri’ni niçin yayımladı?

Hint asıllı İngiliz yazar Salman Rüşdi’nin “Şeytan Ayetleri” isimli romanı 26 Eylül 1988’de İngiltere’de basıldı. Kitap kısa sürede İslam ülkelerinde büyük tartışma yarattı. Hatta İran’da Humeyni yazar Rüşdi hakkında ölüm fetvası verdi. Laik Türkiye, Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile kitabın yasaklanmasına karar verdi.
Aziz Nesin ise tüm bu koşullarda verilen karara itiraz ederek kitabın yayımlanmasını üstlendi. Her fırsatta hedef gösterilen Nesin’e karşı bu kararının ardından linç kampanyası başlatıldı. Nesin 11 Mayıs 1993 tarihli “Şeytan Ayetleri yayımlanacak” başlıklı başyazısında şunları kaydetti:
‘Yanılabilirim de...’
“Şeytan Ayetleri romanının Türkçe’ye çevrilip yayımlanması ve dağıtımıyla, en kötü olasılıkla Humeyni’nin fetvasını, dinci yobazlar, bağnazlar ve köktenciler gerçekleştirirler. Ama bunu, Türkler, İslamlığı Türkleştirmiş oldukları için, din adına cinayet işlemezler diye düşünüyorum. Yanılabilirim de... Ama biz, ölüm korkutması altında bile gerçek aydınların akılcılıktan ayrılmayacaklarını kanıtlamış oluruz.”
28 Mayıs 1993 günü köşesinden hükümet yetkililerine ‘Açık Mektup’ başlığıyla şu uyarıları yaptı: “Türkiye’de insan hakları geçerliyse, Türkiye’de düşün ve inanç özgürlüğü varsa, sizin Diyanet İşleri Başkanlığı’nın tavsiye kararına ve Riyad İslam Ülkeleri Toplantısı kararına uyarak Şeytan Ayetleri adlı romanın Türkiye’ye sokulmaması için kararname çıkarmaya ne hakkınız var? Bu ülkenin 9 ilinde bir gazetenin dağıtımı durdurulursa, bundan en başta hükümet sorumludur. Lütfen, ya görevinizi yapın, ya da gülegüle çekip gidin.”
‘Uygar ülkeler gibi yayımlayabilmeliyiz’
Kitaba ilişkin bölümlerin Aydınlık’ta yayımlanması üzerine “Şeytan Ayetleri”nin İngiltere’deki ajansı, Nesin’e seviyesiz bir mektup gönderdi. Ajans, Nesin’i kitabı Türkiye’de basma ısrarı üzerine “Muhafazakarları kışkırtma isteğiyle” bile suçlayacak kadar ileri gitti. 28 Haziran 1993 tarihinde bir cevap mektubu kaleme alan Nesin şu ifadelere yer verdi: “Benim Salman Rüşdü’nün bu romanını yayımlamaktan amacım, ne yazarın davasına hizmet etmek, ne de Türkiye’deki tutucuları kışkırtmaktır. Salman Rüşdü’nün davasından bana ne? Bizim, onun davasından çok daha önemli savunduğumuz kendi davalarımız var.
Bu romanı yayımlamaktaki amacım, anayasasında laik olduğu saptanmış bulunan Türkiye Cumhuriyeti’nde, İslam Ülkeleri Konferansı’nın dolaylı baskısı ve hükümet içindeki Diyanet İşleri’nin tavsiyesiyle, Şeytan Ayetleri’nin Türkiye’ye sokulmasının ve Türkçe yayımlanmasının bir hükümet kararnamesi ile yasaklanmış olmasıdır. Hükümete verdiğim bir dilekçeyle de, bu yasak kararnamesinin kaldırılmasını ve bütün uygar ülkelerde olduğu gibi Şeytan Ayetleri’nin Türkiye’de de yayımlanabilmesini istiyorum. Şeytan Ayetleri’ni çok değerli bulduğum, çok beğendiğim için de yayımlamak istiyor değilim.”

Arşiv Araştırma