Bademcik Tonsillit havada yayılıyor
Sıklıkla okul çağı döneminde görülen Tonsillit, boğazın üst kısmındaki bademciklerin iltihaplanmasıdır. Boğaz ağrısı, ateş, bademciklerin büyümesi, yutma güçlüğü ve boyun çevresindeki lenf düğümlerinin büyümesiyle kendini gösterir.
Tonsillit en sık viral enfeksiyondan kaynaklanır ve vakaların yaklaşık yüzde 5 ila 40'ı bakteriyel enfeksiyon nedeniyle meydana gelir. A grubu streptokok bakterisinden kaynaklandığında boğaz enfeksiyonu olarak da adlandırılır. Tipik olarak enfeksiyon hava yoluyla insanlar arasında yayılır. Doğrulama, boğaz sürüntüsü veya hızlı boğaz enfeksiyonu testi ile yapılabilir.
Tedavi çabaları semptomları iyileştirmeyi ve komplikasyonları azaltmayı içerir. Boğaz enfeksiyonu mevcutsa genellikle ağızdan alınan antibiyotik penisilin önerilir. Penisiline alerjisi olanlarda sefalosporinler veya makrolidler kullanılabilir. Sık bademcik iltihabı atakları geçiren çocuklarda bademcik ameliyatı gelecekteki atak riskini orta düzeyde azaltır.
SONBAHAR VE KIŞ HASTALIĞI
İnsanların yaklaşık yüzde 7,5'i üç aylık bir dönemde boğaz ağrısı çeker ve insanların yüzde 2'si her yıl bademcik iltihabı nedeniyle doktora gider. Okul çağındaki çocuklarda en sık görülür ve genellikle sonbahar ve kış aylarının daha soğuk aylarında görülür. İnsanların çoğu ilaçla veya ilaçsız iyileşir. İnsanların yüzde 82'sinde, bakteri veya virüs mevcut olsa bile semptomlar bir hafta içinde ortadan kalkar.
Bademcik iltihabı olan kişilerde genellikle boğaz ağrısı, ağrılı yutma, halsizlik ve ateş görülür. Bademcikleri ve genellikle boğazın arkası kırmızı ve şiş görünür ve bazen beyaz bir akıntı verir. Bazılarında ayrıca servikal lenf düğümlerinde hassas şişlik vardır.
Bademcik iltihabına neden olan birçok viral enfeksiyon ayrıca öksürük, burun akıntısı, ses kısıklığı veya ağızda veya boğazda kabarcıklara neden olur. Enfeksiyöz mononükleoz, bademciklerin kırmızı lekelerle veya dile kadar uzanabilen beyaz akıntıyla şişmesine neden olabilir. Buna ateş, boğaz ağrısı, servikal lenf düğümü şişmesi ve karaciğer ve dalağın büyümesi eşlik edebilir. Bademcik iltihabına neden olan bakteriyel enfeksiyonlar ayrıca belirgin bir "kırmızı" döküntü, kusma ve bademcik lekeleri veya akıntısına neden olabilir.
NEDENİ VİRAL ENFESKİYONLAR
Viral enfeksiyonlar bademcik iltihabı vakalarının yüzde 40 ila 60'ına neden olur. Adenovirüs, rinovirüs, koronavirüs, influenza virüsü, parainfluenza virüsü, koksaki virüsü, kızamık virüsü, Epstein-Barr virüsü, sitomegalovirüs, solunum sinsitiyal virüsü ve herpes simpleks virüsü dahil olmak üzere birçok virüs bademciklerin (ve boğazın geri kalanının) iltihaplanmasına neden olabilir. Bademcik iltihabı ayrıca HIV enfeksiyonuna karşı ilk reaksiyonun bir parçası olabilir. Vakaların tahmini yüzde 1-10’u Epstein-Barr virüsünden kaynaklanır.
Bademcik iltihabı ayrıca, çoğunlukla boğaz enfeksiyonuna neden olan Grup A β-hemolitik streptokok (GABHS) olmak üzere bakterilerle enfeksiyondan da kaynaklanabilir. Bademciklerin bakteriyel enfeksiyonu genellikle ilk viral enfeksiyonu takip eder.
Bademcikler içinde, bağışıklık sisteminin beyaz kan hücreleri, fosfolipaz A2 gibi iltihaplı sitokinler üreterek virüsleri veya bakterileri yok eder, bu da ateşe yol açar. Enfeksiyon boğazda ve çevresindeki bölgelerde de mevcut olabilir ve yutak iltihabına neden olabilir.
TANI İÇİN BEŞ KOŞUL
Özellikle tonsillit olan boğaz ağrısı ile hem bademciklerde hem de yakın dokularda iltihaplanmadan kaynaklanan boğaz ağrısı arasında kesin bir ayrım yoktur. Akut boğaz ağrısı, klinik bulgulara bağlı olarak tonsillit, farenjit veya tonsillofarenjit (ayrıca faringotonsillit olarak da adlandırılır) olarak teşhis edilebilir. Orijinal Centor kriterlerini 1998'de değiştiren Centor kriterlerinin değiştirilmiş bir versiyonu genellikle tanıya yardımcı olmak için kullanılır. Orijinal Centor kriterlerinde dört ana kriter vardı ancak değiştirilmiş Centor kriterlerinde şu beş ana ölçüt bulunur:
Tonsil eksüdasının varlığı
Ağrılı boyun lenf düğümleri
Ateş öyküsü
5-15 yaş arası
Öksürük yokluğu
PENİSİLİN VE ANTİBİYOTİK ZAMANI
Bademcik iltihabının rahatsızlığını azaltmak için tedaviler şunlardır: Parasetamol (asetaminofen) ve ibuprofen gibi ağrı ve ateş düşürücü ilaçlar, ılık tuzlu su gargarası, pastiller, bal veya ılık sıvılar. Viral kaynaklı bademcik iltihabı için antiviral tıbbi tedavi yoktur.
Bademcik iltihabı A grubu streptokoktan kaynaklanıyorsa, antibiyotikler faydalıdır ve penisilin veya amoksisilin birincil seçeneklerdir. Azitromisin veya eritromisin gibi bir makrolid, penisiline alerjisi olan kişiler için kullanılır. Penisilin tedavisi başarısız olursa, bakteriyel tonsilit klindamisin veya amoksisilin-klavulanat gibi beta-laktamaz üreten bakterilere karşı etkili tedaviye yanıt verebilir. Antibiyotik tedavisi genellikle yedi ila on gün sürer. Bademcik ameliyatı Bademcik iltihabı sık sık tekrarladığında, genellikle yılda en az beş bademcik iltihabı atağı olarak keyfi olarak tanımlandığında veya palatin bademcikler yutmayı zorlaştıracak ve ağrılı hale getirecek kadar şiştiğinde, bademcikleri cerrahi olarak çıkarmak için bademcik ameliyatı yapılabilir.
