Tütünün merkezinde üretim %90 düştü
TEKEL özelleştirildi, piyasa ABD’li şirketlere bırakıldı. Sözleşmeli üretimle zarar eden üretici ise her yıl bir önceki yıla göre üretimi düşürdü. Türkiye’nin en önemli tütün üreten ilçemiz Bafra’da ekim alanları bu yıl yüzde 90 azaldı, üretici aile sayısı da bine düştü.
Sibel Koç Güven
Bir zamanlar Türkiye’nin en önemli tütün üretim merkezlerinden olan Samsun Bafra’da tütün kırma işlemi başladı. Üretici 1000 aile, sıcaklar nedeniyle tütün mesaisini gece ve sabah erken saatlerde yapıyor.
Üreticiyle sözleşme yapan 5 Amerikalı firma ise üreticiye kiloda 70 lira fiyat veriyor. 150 liranın bile üreticiyi kurtarmayacağını belirten Bafra Ziraat Odası Başkanı Osman Tosuner, Tarım Bakanına şöyle selendi: “5 firmayı karşınıza alacaksınız, ‘biz çiftçimizi kimseye ezdirmeyiz’ diyeceksiniz.”
Bu yıl Bafra’da üretimde büyük düşüş var. Hava şartları özellikle aşırı yağışlar nedeniyle üreticinin yüzde 90’ı ekim yapamadı. 2006 yılına kadar 250 bin dekarda 30 bin ton üretim yapan Bafralı üreticiler, bu yıl ancak 5 bin dekarda üretim yapabiliyor.
Bafra Ziraat Odası Başkanı Osman Tosuner, “TEKEL özelleştirildi, kotalar koyarak çiftçiyi 5 ABD’li şirkete teslim ettiler. Her yıl üretim azaldı, 2006 yılına kadar 30 bin ton tütün üretiyorduk. 2022’de 2 bin tona düştük. Bu yıl üretimimiz yüzde 90 daha azaldı.” dedi.
‘TÜTÜNÜ 5 FİRMAYA PEŞKEŞ ÇEKTİLER’
Geçen yıl 2 bin 500 ailenin tütün ektiğini bu yıl sayının bine düştüğünü bildiren Tosuner, fiyatlarla ilgili de büyük sıkıntı yaşandığını anlattı. Tosuner şöyle konuştu:
“Üretici, firmalarla 70 liraya anlaştı ama şu anda 150 lira bile üreticiyi kurtarmıyor. Devlet tütünü destekleyecek, devlet köylüsünü destekleyecek. Tütünü 5 firmaya peşkeş çektiler. Tarım Bakanı bu 5 firmanın yetkililerini çağıracak, üreticisine sahip çıkacak, ‘çiftçimi kimseye ezdirmem’ diyecek. Tütüncü bu ülkenin vatandaşı değil mi? Türk Bayrağı altında yaşamıyor mu benim köylüm? 1 kilo tütün 70 lira, 20 gram sigara 50 lira. Hesap yapsınlar, böyle bir şey olmaz. Köylünün malı para yapsın, istiyoruz.”
‘KÜFLÜ TÜTÜNLERE PARA VERMEYİN’
Vergilerin çok yüksek olduğunu da belirten Tosuner, “Yüksek vergiler, piyasanın daralmasına neden oluyor. Üreticiyi desteklemeyeceklerse sigarayı da yasaklasınlar. ABD’den Yunanistan’dan tütün almayalım. Bizim toprağımız bizim üreticimiz yok mu? 300 bin dönüm tütün ekilecek arazimiz var. Tütün de tarım ürünü. Tütün toprakta olmuyor mu? Biz üretelim, diyoruz. Neden Amerika’nın Yunanistan’ın küflü, kötü tütününü alıyoruz. Benim tütünüm taze, en kaliteli tütün bu topraklarda yetişiyor. Neden dışarıya veriyoruz o kadar parayı? 1 milyonsa ihtiyaç, biz üretiriz, diyoruz. Köyleri boşaltmayalım, tarımı bitirmeyelim.”
KIRIM GÜN BATIMIYLA BAŞLIYOR
Ege'de tütün üretiminin önde gelen merkezlerinden Uşak'ta hasat mesaisi, bu yıl etkili olan aşırı sıcak nedeniyle gece ve sabah saatlerinde devam ediyor.
Kent genelinde yaklaşık 61 bin 130 dekar alanda ekili olan tütünde kırım, dizgi ve kurutma işlemlerinin büyük bölümünü kadınlar yapıyor. Yaprakların buruşması nedeniyle sabah ya da akşam saatlerinde yapılan kırım, bu yıl havanın normalin üzerine çıkarak gölgede 35 derece civarında seyretmesi nedeniyle güneş battıktan sonra başlıyor. Kafa lambalarının verdiği ışıkta gece yarısına kadar tarlada tütün kıran kadınlar, sabahın ilk ışıklarıyla bu ürünleri iplere diziyor. Askı veya seralarda kurutmaya bırakılan tütün, daha sonra işleme tesislerinin yolunu tutuyor.
KOMŞULARLA DİZGİ
Atatürk Mahallesi'ndeki tarlalarda tütün kıran Alime Özkaya, aşırı sıcak nedeniyle hasadın daha da zor geçtiğini belirterek, “Gündüz saatlerinde tütün kırma imkânımız yok. Tütün gece kırılır. Bu sene aşırı sıcaklardan dolayı daha geç saatlerde kırmak zorunda kalıyoruz. Burada çalışan her kadın para kazanarak ailesine katkıda bulunuyor." diye konuştu.
Mahallede tütün dizimi yapan Yeliz Gündüz, sabah gün doğumuyla işe başladıklarını, gelen tütüne göre bazen akşama kadar çalıştıklarını söyledi. Tütün yapraklarını iğneyle ipe dizdiklerini, yaklaşık 1,5 metre olan dizgilerden gelen tütün miktarına göre günde 40'a yakın hazırlayabildiklerini ifade eden Gündüz, bu işlemin genelde mahallede gölge yerlerde komşularla birlikte yapıldığını söyledi.
