Bankalar rekor kârda tüketici kart batağında

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yayımlanan Temmuz 2022 dönemine ilişkin "Türk Bankacılık Sektörünün Konsolide Olmayan Ana Göstergeleri" raporuna göre, sektörün temmuz sonu itibarıyla dönem net kârı 207 milyar 860 milyon lira oldu. Geçen yıl aynı dönem bu tutar 40 milyar 189 milyon liraydı. Artış yüzde 517 olarak hesaplandı. Geçen yıl net karın yüzde 21.5'i yabancı para varlıklardan gelirken bu sene bu oran yüzde 43'e çıktı.

Geçen yılın haziran ayı ile bu yılın haziran ayı arasında bankalardan bireysel kredi kullananların sayısı 1.9 milyon artarak 36 milyonu aştı. Bunların 664 binini ihtiyaç kredisi kullananlar oluşturdu.

İhtiyaç kredisi 132 milyardan fazla artarak 558 milyar liraya ulaştı. Yani vatandaş bankalara sadece ihtiyaç kredisi anlamında yarım trilyon borçlu.

KART BORÇLARI YÜZDE 70 ARTTI

Geçen yıl 13 milyar lira civarında olan batık ihtiyaç kredilerinin tutarı bu yıl 21.7 milyar liraya yükseldi. Yani yüzde 65 artış oldu. Aynı dönemde kredi kartı borçları yüzde 70 oranında artarak 166 milyar liradan 283 milyar liraya yükseldi. Toplamda 31.1 milyon kişi kredi kartı borçlusu durumunda. Kişi başına düşen kart borcu tutarı 9 bin liranın üzerinde. Bu tutar geçen yıl 5.8 bin lira civarındaydı. Limit doluluklarına bakıldığında 100 bin lira ve üzerindeki kartlarda limit dolulukları yüzde 40.8 civarında. Bin lira ile 2 bin 500 arasındakilerde bu oran yüzde 39.2 düzeyinde. En alt ve en üst gelir gruplarında limitler en yüksek seviyede dolulukta.

HAKSIZ UYGULAMALAR VAR!

Tüketici Örgütleri Konfederasyonu Genel Başkanı Fuat Engin, ülkemizde giderek artan ekonomik sorunlarla birlikte kredi ve kredi kartı kullanımından kaynaklı sorunların her geçen gün arttığına dikkat çekti. Sadece bir ayda bireysel kredi kartı borcundan dolayı takibe uğrayan kişi sayısındaki artışın bir önceki aya göre 67 bin 990 kişi olduğu bu durumunda ürkütücü bir boyut kazandığı, bankaların ülkenin en kârlı kuruluşları olmasının en önemli nedenlerinden birinin tüketicilere yönelik haksız uygulamalar olduğunu, sorunların görmezden gelindiği, denetimlerin yetersizliği sorunun büyümesine katkı sağladığı gibi yaşanmakta olan sorunlara kalıcı çözümler üretilmediğini öne sürdü.

YARIM MİLYON YASAL TAKİPTE

Engin açıklamasında şunları kaydetti: “Günümüzde fahiş fiyat artışlarının yarattığı ekonomik sorunlar alım gücü büyük ölçüde azalan tüketicinin yaşamını daha da zora sokmuş ve 5-10 TL tutarındaki alışverişlerde bile kredi kartı kullanımı yaygınlaşmıştır. Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre Haziran/2022 itibariyle kullanımdaki kredi kartı sayısı 90 milyonu aşmış olup, Kredi kartı borcunu ödeyemediği için temerrüde düşerek hakkında yasal takip başlatılan kişi sayısı ise 4 milyon 147 bin 977 olduğu, 2022 yılı Ocak-Mayıs döneminde, bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takip başlatılan kişi sayısı 403 bin kişi iken, Haziran da bu sayı 470.990'a ulaşmıştır. Bireysel kredi borcundan dolayı yasal takibe düşmüş kişi sayısı aynı mayıs ayında 513 bin kişi iken haziranda 583.561 kişi olduğu açıklanmış olup, bir ay gibi kısa sürede gerek kredi kartında gerekse bireysel kredilerde ortaya çıkan sayısal artış sorunun önemini ve büyüklüğünü ortaya koymaktadır. Yılın ilk beş ayında borcunu ödeyemediği için yasal takibe girenlerin sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 83 artması ise sorunun büyüklüğünü ve ciddiyetini gözler önüne sermektedir.”

KARTTA FAİZİN FAİZİNE SON VERİLMELİ

Kredi kartı hesap özetinde yer alan borç tutarının tamamının ödenmemesi ya da asgari tutarın ödenmesi durumunda önce akdi faiz oranı uygulanmakta, asgari tutarın ödenmemesi durumunda ise temerrüde düşülmesi (60-90 gün içinde) durumunda ise yasal takip sürecinde gecikme faizi uygulaması başlatılmakta olduğunu hatırlatan Tüketici Örgütleri Konfederasyonu Genel Başkanı Fuat Engin, bu uygulamaya ilişkin de şu görüşleri dile getirdi: “Sürecin bu şekilde izlenmesi borçlar kanunuyla hüküm altına alınmışken, ilgili tüm kanunların bileşik faiz alınmasını (Faiz Kanunu, Borçlar Kanunu, Banka ve kredi Kartları Kanunu, Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun) yasaklanmış olmasına rağmen hesap özeti tutarının altında ödeme yapmak durumunda kalan milyonlarca tüketicinin kalan borcuna uygulanan aylık akdi faiz tutarı, bir sonraki ayda anaparaya eklenerek faiz üretmeye devam ettirildiği gibi, ödeme güçlüğü nedeniyle temerrüde düşen tüketicinin borcu da takibin başlatıldığı tarihe kadar faizin faizi üretmektedir.” dedi.

O FAİZ YASALARA AYKIRI

Bu durumda karşısında anaparayı ödeyemeyen tüketicinin faiz sarmalıyla büyüyen söz konusu borcu ödemesinin mümkün olmadığını vurgulayan Engin, “Dünyanın yıllık faiz uygulaması tercih edilirken, ülkemizde uygulanan aylık faiz uygulaması, bileşik faiz uygulamak için üretilmiş, türetilmiş bir yöntemdir. Kart çıkaran kuruluşlar tarafından yasalara ve hukuka aykırı olarak işletilen bu sistematik bileşik faiz uygulamasıyla ilgili yıllardır yaptığımız tüm uyarılara rağmen kart çıkaran kuruluşların bu haksız uygulamaya devam etmeleri karşısında düzenleyici, denetleyici ilgili kurumlarda görevlerini yapmadan durumu seyretmektedirler. Yasalara aykırı olan bileşik faiz uygulamasına son verilmek isteniyorsa yıllık faiz uygulamasına geçilmelidir.” diye konuştu.

NAKİT AVANS MI YOKSA TÜKETİCİ KREDİSİ Mİ?

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), 9 Haziran’da yayımladığı basın açıklamasıyla tüketici kredilerine ilişkin genel vade sınırlarında değişikliğe gitti. 50 - 100 bin TL arası kredilerde 24 ay, 100 bin TL ve üzeri kredilerde 12 ay olarak belirlenen vadelerin yanı sıra, asgari ödeme tutarları da değişti. BDDK’nın bu hamlesinin ardından tüketici kredileri 4 ay sonra bir ilki gerçekleştirerek 8 Temmuz haftasında yavaşlama belirtisi gösterse de, 2022’nin ilk yarısına ilişkin verilerde tüketici kredilerinin büyümesini sürdürdüğü görüldü.

Verileri değerlendiren Hesapkurdu.com Bankacılık İş Geliştirme Müdürü Orhun Çağlar Atilla, “BDDK verilerine göre vade ve asgari ödeme tutarlarındaki değişimlere ve yükselen faiz oranlarına rağmen yaz başından bu yana 5.39 milyar TL ihtiyaç kredisi kullanıldığı görülüyor. Aynı dönemde takibe düşen ihtiyaç kredilerinde de haftalık bazda yükselişler göze çarpıyor. Bu noktada, bankalara borçlanmayı düşünen tüketicilerin ihtiyaç kredisi ile nakit avansın farklarını ve avantajlarını bilmeleri, ihtiyaçlarına en uygun çözümü tercih edebilmeleri açısından önem arz ediyor.” dedi.

BİN LİRA ÇEKERSEK FAİZ NE OLUR?

İhtiyaç kredilerinde artan faizler, kullanıcıları farklı seçeneklere de yönlendirdi. Kredi kartı üzerinden taksitli olarak nakit çekimi şeklinde tanımlanabilen nakit avansın bu seçeneklerden biri olduğuna ve 12 ay vadeyle kullanılabildiğine dikkat çeken Orhun Çağlar Atilla, şu bilgileri verdi: “İhtiyaç kredilerinde miktara göre 36 ay vadeye kadar çıkılabilse de küçük bir hesap yapıldığında iki seçenek arasındaki farklar anlaşılabiliyor. Merkez Bankası tarafından aylık olarak açıklanan nakit avans faiz oranlarına göre Ağustos 2022 için belirlenen faiz oranı yüzde 1.80 oldu. İhtiyaç kredilerinde ise bu oran, bankadan bankaya ve tüketicinin kredi notuna göre değişmesine rağmen, yüzde 1.95’ten başlıyor. Bu noktada 10 bin TL nakit ihtiyacı için nakit avansı seçen bir tüketici, aylık 955 TL taksit tutarıyla 12 ayın sonunda toplamda 11 bin 460 TL ödüyor. Aynı tutar ve vadede ihtiyaç kredisi kullanılması durumunda ise, mevcut en düşük faiz oranıyla aylık taksit tutarı 965 TL olurken, toplam geri ödemenin 11 bin 635 TL olacağı tahmin edilebiliyor. Bu tutar, tüketici kredilerinde zorunlu tutulan hayat sigortası masrafını içermiyor. Bu açıdan kısa vadeli ve düşük tutarlı ihtiyaçlar için nakit avans daha avantajlı görünüyor.”