Ayçiçekleri kavruldu
Mevsim normallerinin üzerinde seyreden yüksek sıcaklıklar, ayçiçeklerini vurdu. Trakya’da binlerce dönüm arazide ekili ayçiçekleri, gelişimini tamamlayamadı
Sibel Koç Güven
Türkiye ayçiçeği üretiminin yüzde 30’unu karşılayan Trakya, kuraklıkla mücadele ediyor. Tarlaları sarıya boyayan ayçiçekleri, bu yıl gelişimlerini tamamlayamadı, üretici büyük kayıp bekliyor. Ziraat mühendisleri ve ziraat odası başkanları, devletin ayçiçeğine daha fazla teşvik vermesini istedi, tamamlanmayan baraj projelerinin bitirilmesini talep etti.
Aydınlık’a konuşan Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi ve Tekirdağ Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Dr. Cemal Polat, “Bölgede son ekilen ayçiçeklerinde sorun var, sulama yapılamadığı ve yağmur yağmadığı için daneler dolmadı, küçük kaldı ve maalesef ayçiçekleri gelişemedi. Bundan sonra da gelişme sağlayamazsınız.” dedi.
KAYIP FAZLA
Edirne’de kaybın yüzde 70’lere çıktığını belirten Polat, “Üretici ürünün çoğunu biçmeyecek. Edirne’de yüzde 70, Tekirdağ’da da yüzde 40 kayıp bekliyoruz. Üretici zarar edecek maalesef. Bütün ürün gitti. Maliyetler zaten çok yüksek. Taban fiyat politikalarında da yanlış politika izleniyor.” diye konuştu.
Polat, sulama için göletlerin artırılması gerektiğini ifade etti.
AYÇİÇEĞİ DESTEKLENMELİ
Bölgede kanola ekiminin arttığı bilgisini de veren Dr. Cemal Polat, “Ayçiçeği üretimi azaldı. 250-300 bin hektar civarında kanola ekimi var. Üretici kanolayı tercih ediyor çünkü kuraklığa dayaklı ve dekara verimi daha yüksek. Kanolanın toprağa zararı var aslında ama çiftçi daha fazla kazanmak için yöneliyor.” dedi.
Polat, ithalatla ihtiyacın karşılandığı ayçiçeği üretiminin artırılması gerektiğini belirterek, şöyle devam etti:
“Bakanlık ayçiçeği üretimini teşvik etmeli. Bakanlığın kanolaya verdiği destek primi, ayçiçeğinden fazla. Halbuki tam tersini yapması lazım. Kanola dünyada daha çok biodizel için üretiliyor. Ama bizde maalesef yağ üretimi için kullanılıyor.”
DÖLLENME PROBLEMİ VAR
Bölgede erken, orta ve geç dönem ayçiçeği ekildiğini belirten Edirne Lalapaşa Ziraat Odası Başkanı Taner Öztürk de şöyle konuştu:
“Lalapaşa da 30 bin dönüm, Edirne’de toplamda 200 bin dönümden fazla ayçiçeği ekimi yapıldı. Tam çiçeklenme zamanı kuraklık oldu, aşırı ısı oluştu, sıcaklık 44 derecelere vardı. Kuraklıktan dolayı Lalapaşa’da yüzde 30-40 arası verim kaybı bekliyoruz. Yağışların yağmamasından dolayı verim kaybını garantiledik.
“Döllenme probleminden şüpheleniyoruz. Şu anda tam tespit edemiyoruz. Tane olgunlaştıktan sonra tespit edeceğiz. Sıcakta döllenme yapsalar bile çiçek açıp meyve vermiyorlar.”
ÇÖMLEKKÖY’Ü 40 YILDIR BEKLİYORUZ
Yağmurun, suyun şart olduğunu belirten Öztürk, “Bu bölge için 40 yıldır yapılmayan Çömlekköy barajı var, o bitmiş olsaydı bu sorunu yaşamamış olacaktık. Edirne’de 56 bin dönümü sulayacak bu baraj.” dedi.
Edirne Ziraat Odası mühendisleri de arazi ziyaretleri gerçekleştirerek, ayçiçeklerinde inceleme yapıyor.
Mühendisler, gözlemlerini şöyle anlattılar:
“Yapmış olduğumuz gözlemlerde özellikle Tunca nehrinde su debisi çok düşmüş olup, bazı noktalarda su akışı sıfıra yakındır, özellikle aşağı bölgelerde çeltik alanlarında ciddi sorunlar yaşanmakta olup cumartesi gününden beri Değirmenyeni Şelale üst bölgelerinde sulamaya ara verilerek suyun aşağıdaki üreticilerimize de ulaşması sağlanmaktadır. Bu zorlu süreçte özellikle gereksiz ve fazla sulamanın yapılmaması oldukça önemlidir.
"İnşallah hep birlikte zorda olsa bu kurak sezonu en az zararla atlatmak için elimizden geleni yapacağız. Bu süreçler bizlere şunları gösteriyor ki sulama yatırımlarına hız verilmeli, baraj sayıları artırılmalı, kapalı sulama sistemlerine geçilmeli, ekim deseni kontrolü sağlanmalı, nehirlerin ıslahı yapılmalı ve gerekirse belli aralıklar ile kapaklı bendlerin nehir içlerinde yapılması sağlanmalıdır. Bu yaşanan kurak ilk yaşadığımız kurak elbette değil ama artık yaşadığımız son kurak olmayacağı da çok nettir.”
BU YÜKÜN ALTINDAN KALKAMAYIZ
Kırklareli Ziraat Odası Başkanı Ekrem Şaylan, ayçiçeği üreticilerinin bu yıl yükünün çok ağır olduğunu belirterek, bölgedeki durumu şöyle özetledi:
“Bu sene gerçekten aşırı sıcak ve rüzgârla beraber ayçiçekleri inanılmaz derecede kötü. Üretici zaten zor günler geçiriyor. Devletin fiyat politikaları da buna eklenince yükümüz çok ağırlaştı. Bu yükün altından kalkılabilecek gibi görünmüyor. Trakya’da buğday ve ayçiçeği ağırlıklı ekim olduğu için bu iki ürün olamadığı zaman fiyat ve rekolte olmadığı zaman Trakya çiftçisi sıkıntılı günler yaşıyor.”
Edirne ve Tekirdağ’a göre biraz daha şanslı olduklarını belirten Şaylan, şöyle devam etti:
“Bir tık belki onlardan iyi görünebiliriz ama kötü bir sezon. Kötünün iyisiyiz biz. İki tane sulama barajımız var, onlardan biraz yararlanabildik. Ayçiçeğini sulayabilenler suladı. Ama tabi çok büyük bir kısım sulama sahası dışında. Her sene değişik bir sene yaşıyoruz.”
Barajların 30 yıllık olduğunu belirten Şaylan, “Bunların kapalı şebeke olmasını istiyoruz. Açık şebeke olduğu zaman sistem de çok eskidiği için buharlaşma yoluyla aşırı kayıp oluyor.” dedi.
FABRİKALARIN DEPOLARI DOLU
Ekrem Şaylan, ithalat nedeniyle özel fabrikaların depolarının dolu olduğunu, planlama ve uygulamalarda hatalar yapıldığını ve üreticinin yok sayıldığını ifade etti:
“Ayçiçeğini, TRAKYABİRLİK ve özel sektör alıyor. İthalat fazla olduğu için fabrikaların depoları dolu. Onlar bizden şimdi talep toplamaya başladılar, rekolte istiyorlar. Bunun kaçta kaçını alacaklar, fiyat nasıl olacak, haberimiz yok. İnanın fiyat çok yüksek açıklansa da bu verimle çiftçiyi kimse kurtaramaz.
İTHALAT YASAKLANSIN
“Bir ay sonra hasat başlayacak. Nisan ve mayıs aylarında ithalatı yasaklarsak o zaman ham yağ ya da ayçiçeğini fabrikalar da üreticiden alacak. Üreticiyi kollamak istiyorsak ithalatı yasaklayalım, rekabet ortamında bizim de ürettiğimiz mal bir şekilde yükselsin. Biz aşırı kâr istemiyoruz, geçinebilelim yeter. Her gün bir arkadaşımız çiftçilikten uzaklaşıyor ya da tarla satıyor. Küçülerek devam ediyoruz. Aile işletmelerine sahip çıkmazsak yalnızca ithal ederek nasıl olur bilemiyorum.”
